მერკური: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შეუმოწმებელი ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
r2.7.2) (ბოტის დამატება: iu:ᒥᕐᑰᕆ
r2.7.3) (ბოტის დამატება: vep:Merkurii (planet); cosmetic changes
ხაზი 90:
|ატმოსფეროს შემადგენლობა = 42,0 % [[ჟანგბადი]]<br />29,0 % [[ნატრიუმი]]<br />22,0 % [[წყალბადი]]<br />6,0 % [[ჰელიუმი]]<br />0,5 % [[კალიუმი]]<br />0,5 % დანარჩენი ([[წყალი]], [[აზოტი]], [[ქსენონი]], [[კრიპტონი]], [[ნეონი]], [[კალციუმი]], [[მაგნიუმი]])<ref name="nasa" /><ref name="galspace">[http://galspace.spb.ru/mercury.html პროექტი „მზის სისტემის კვლევა“, მერკური]</ref>
}}
'''მერკური''' (ძვ. ქართული სახელწოდება '''ოტარიდი'''<ref>ვეფხისტყაოსანის ვარსკვლავთმეტყველება / ვ. ნოზაძე. — სანტიაგო დე ჩილე : [[ავთანდილ მერაბაშვილი]], [[1957]]. — 262 გვ.</ref> ან '''ერმი'''<ref>[http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=8&t=12285 საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკა]</ref>) — ყველაზე ახლოს მდებარეობს [[მზე|მზესთან]]სთან და [[მზის სისტემა|მზის სისტემის]] რიგით მეორე ყველაზე მცირე პლანეტაა (ძველად [[საქართველო]]ში ოტარიდს უწოდებდნენ). მერკურის ყველაზე დიდი კუთხური დაშორება მზისგან მხოლოდ 28.3°-ია და მისი დანახვა მხოლოდ გარიჟრაჟზე ან შებინდებისას შეიძლება. პლანეტა შედარებიც მცირედაა შესწვლილი: ერთადერთი კოსმოსური ხომალდი, რომელმაც მერკურს მიაღწია იყო ’’მარინერ 10’’ (1974-75), რომელმაც პლანეტის ზედაპირის მხოლოდ 45%-ის დაფიქსირება შეძლო.
 
მერკურის ზედაპირი დიდი და პატარა [[კრატერი|კრატერებითაა]] დაფარული, რომლებიც მასზე [[მეტეორი|მეტეორების]] დაცემის შედეგია. მერკურზე არის ღრმული, რომლის დიამეტრი 1300 [[კილომეტრი|კმ]]-ია, იგი დაახლოებით 100 კმ დიამეტრის ქვის ლოდის დაცემით უნდა იყოს წარმოშობილი. დაცემის ძალის სიძლიერის გამო მის ირგვლივ [[მთა|მთები]] წარმოიქმნა.
 
მერკური მზის ირგვლივ მოძრაობს სიჩქარით, რომლის მოდული 47870 მ/[[წამი|წმ]]-ია. მისი მაგნიტური ველი 100-ჯერ სუსტია [[დედამიწა|დედამიწისაზე]].
ფიზიკურად მერკური ემსგავსება [[მთვარე|მთვარეს]], ვინაიდან მისი ზედაპირიც კრატერებითაა დაფარული. პლანეტას მასშტაბური რკინის გული აქვს, რომელიც მაგნიტურ ველს წარმოქმნის (დედამიწის ველის დაახ. 1%).
 
რომაელებმა პლანეტას სწრაფმავალი მაცნე ღმერთი [[მერკური (ღმერთი)|მერკურის]] სახელი შეარქვეს, შესაძლოა მისი სწრაფი მოძრაობის გამო გარიჟრაჟის ცაზე. მერკურის ასტრონომიული სიმბოლოა ☿. ძვ.წ. მე-5 საუკუნემდე ბერძენი ასტრონომები თვლიდნენ, რომ პლანეტა ორი სხვადასხვა ობიექტი იყო. ჩინური, კორეული, იაპონური და ვიეტნამური კულტურები პლანეტას წყლის ვარსკვლავად მოიხსენიებენ (水星), ხუთ ელემენტზე დაყრდნობით. პირველი ფოტოსურათები მერკურს 1974 წლის 27 მარტს გადაუღო მარინერ 10 -მა.
 
პლანეტის ზომა სიდიდით ოდნავ აღემატება ჩვენს მთვარეს. მისი ზედაპირი ქვიანი და უდაბნოს მსგავსია. პლანეტაზე არის უამრავი წრიული ზომის კრატერი. მერკურის დღე-ღამე დედამიწის 176 დღე-ღამის ტოლია, მზის ირგვლივ ბრუნს კი 88 დღე-ღამე უნდება, ე.ი სანამ მერკურზე ერთხელ დაღამდება და გათენდება, ორი ”იქაური” წელიწადი გადის. პლანეტაზე არ არის წყალი, არც ქარები იცის იმიტომ, რომ არ აქვს ატმოსფერო. სწორედ ამიტომაა, რომ დღე მძვინვარე [[უდაბნო|უდაბნოზე]]ზე ბევრჯერ უფრო ცხელია - ტემპერატურა 427&nbsp;°C-ს ( 700 °K ) აღწევს, ღამით კი საშინელი ყინვაა და ტემპერატურაც -173&nbsp;°C-მდე ( 100 °K )ეცემა.
მერკურის ზედაპირის სუბსოლარული წერტილები ყველაზე ცხელია და კრატერთა ძირები მის პოლუსებთან კი ყველაზე ცივი.
მერკურს ისევე როგორც [[ვენერა|ვენერას]] არცერთი [[თანამგზავრი]] არ ჰყავს.
 
== სქოლიო ==
{{სქოლიო}}
 
ხაზი 112:
[[კატეგორია:მზის სისტემა]]
 
{{Link FA|ar}}
{{Link FA|bg}}
{{Link FA|ca}}
{{Link FA|cs}}
{{Link FA|de}}
{{Link FA|en}}
{{Link FA|sl}}
{{Link FA|sr}}
{{Link FA|sv}}
{{Link FA|ar}}
{{Link FA|cs}}
{{Link FA|ca}}
{{Link FA|hu}}
{{Link FA|no}}
{{Link FA|pl}}
{{Link FA|pt}}
{{Link FA|sl}}
{{Link FA|sr}}
{{Link FA|sv}}
{{Link GA|et}}
{{Link GA|ja}}
ხაზი 285:
[[uz:Merkuriy]]
[[vec:Mercùrio (pianeta)]]
[[vep:Merkurii (planet)]]
[[vi:Sao Thủy]]
[[war:Merkuryo (planeta)]]
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/მერკური“-დან