ყივჩაყები: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
გასწორდა პუნქტუაცია, სტილისტური ხარვეზი |
დაემატა ახალი ცნობები |
||
ხაზი 2:
'''ყივჩაყები''', თურქულენოვანი ტომი შუა საუკუნეებში (რუსეთში „პოლოვცებს“ უწოდებენ, ხოლო ევროპაში — „კუმანებს“). პირველსაცხოვრისი [[ვოლგა|ვოლგის]] აღმოსავლეთით ჰქონდათ, XI საუკუნეში შავიზღვისპირეთში გადასახლდნენ. მისდევდნენ მომთაბარე მესაქონლეობას, ცხოვრობდნენ კარვებში (იურტები). ჰქონდათ წარმართული რწმენები. გავრცელებული იყო სისხლის აღების წესი.
XI საუკუნეში პირველყოფილი თემური წყობილება დაიშალა და ფეოდალური საზოგადოება ჩამოყალიბდა. ფეოდალურ ზედაფენას ბაებს უწოდებდნენ. ცხოვრობდნენ ოჯახებად. ოჯახები ერთიანდებოდნენ გვარებად. გვარები ურდოებად, რომელთაც სულთნები ედგნენ სათავეში. რამდენიმე ურდო ქმნიდა ტომს, რომელსაც ხანი მართავდა. ჰყავდათ ცხენოსანი ჯარი. ლაშქრობებში ქალებიც მონაწილეობდნენ. ყივჩაყებმა გაილაშქრეს [[რუსეთი|რუსეთზე]] (1068, 1092, 1093, 1096), [[უნგრეთი|უნგრეთზე]] (1070, 1091, 1094), [[ბიზანტია]]ზე (1087, 1095). მშვიდობიანობის დროს რუსი მთავრები უნათესავდებოდნენ ყივჩაყ მთავრებს. რუსეთის ბრძოლა ყივჩაყებთან დამთავრდა მათი დიდი ნაწილის განადგურებით (1103-1116). ამის შემდეგ [[დონი]]ს ნაპირებზე დარჩა მხოლოდ [[სარჩაქ-ხანი]]ს პატარა ურდო, რომელსაც მისი ძმა ათრაქა მართავდა. [[
XII საუკუნის 80-იან წლებში ყივჩაყები მომძლავრდნენ და რუსეთს შეუტიეს, მაგრამ რუსეთის მთავრების ლაშქრისგან, ხოლო 1223 წელს [[კალკასთან ბრძოლა]]ში მონღოლებისაგან განცდილი მარცხის (რუსებთან ერთად) შემდეგ დაკარგეს ძალა და გავლენა. ყივჩაყების ნაწილი უნგრეთში გადასახლდა, სხვები [[ოქროს ურდო]]ს შემადგენლობაში გაითქვიფნენ. რუსების ბრძოლას ყივჩაყებთან აღწერს „ამბავი იგორის ლაშქრობისა“.
| |||