პაპირუსი: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
r2.7.1) (ბოტის დამატება: eu:Cyperus papyrus
ხაზი 1:
{{ტაქსოდაფა *
'''ჭილი''', [[პაპირუსი]]ს ქართული შესატყვისი. პირველად დაბადების ქართულ თარგმანში გვხვდება. მას უძველესი დროიდან იყენებდნენ საწერ მასალად. სახელმწოდება მიიღო იმ მცენარისაგან, რომლისაგანც ამზადებდნენ.
| სახელი = პაპირი
| სურათის ფაილი =Cyperus papyrus 01 by Line1.JPG
| სურათის წარწერა =
| სურათის აღწერა =
| სამეფო = მცენარეები
| განყოფილება =[[ფარულთესლოვნები]]
| კლასი =[[ერთლებნიანები]]
| რიგი =
| ოჯახი =[[ისლისებრნი]]
| გვარი =
| სახეობა ='''პაპირი'''
| ლათ =Caperus papyrus
| ვიკისახეობები =Caperus papyrus
| commons = Caperus papyrus
}}
''' პაპირი''', ''პაპირუსი'' ({{lang-la|Caperus papyrus}}), [[მრავალწლოვანი მცენარეები|მრავალწლოვანი მცენარე]] [[ისლისებრნი|ისლისებრთა]] ოჯახისა. 5 მ-მდე სიმაღლის სამწახნაგოვანი ღერო და ვიწრო, გრძელი ფესვთანური ფოთლები აქვს. ქოლგისებრ ტ+ყვავილედში თავმოყრილია 6-16-ყვავილიანი თავტუნები. იზრდება ტროპიკულ აფრიკაში, მდინარეებისა და ტბების ნაპირებზე. ქმნის შალდამებს. ძველად კულტივირებული იყო ეგვიპტეში, პალესტინასა და სამხრეთ ევროპის ზოგიერთ ქვეყანაში. პაპირის ღეროს ხმარობდნენ საწერი მასალის — პაპირუსის დასამზადებლად, საჭმელად, ამზადებდნენ ტანსაცმელს, ფეხსაცმელს, ჭილოფებს. [[დეკორატიული მცენარეები|დეკორატიულ მცენარედ]] აშენებენ ბაღებში, პარკებსა და [[ორანჟერეა|ორანჟერეებში]].
 
==== ლიტერატურა ====
==== ისტორია ====
ჭილი საწერ მასალად პირველად ეგვიპტელებმა გამოიყენეს. ისინი მას შემდეგნაირად ამზადებდნენ: ჭილის ანუ პაპირუსის ღეროს წყალში ალბობდნენ, შემდეგ შუაგულს ჩამოთლიდნენ სიგრძეზე თხელ ზოლებად და მჭიდროდ აწყობდნენ სველ ფიცარზე ერთმანეთის გვერდით. პირველ ფენას ზევიდან ადებდნენ მეორეს საწინააღმდეგო მიმართულებით. ნედლ მასალას ტკეპნიდნენ ხის ჩაქუჩით და ზედაპირს ფარავდნენ წებოს თხელი ფენით. შემდეგ ისევ ტკეპნიდნენ, აშროდნენ მზეზე და ასწორებდნენ სპილოს ძვლით ან ნიჟარით. ჭილზე ტექსტს წერდნენ შავი და წითელი მელნით, რისთვისაც იყენებდნენ მცენარის ღეროსგან დამზადებულ კალამს.
 
* [[ქსე]], ტ. 7, გვ. 669. თბ., 1984
ჭილზე დაწერილი ძეგლები გვხვდება როგორც ეგვიპტურ, ისე ბერძნულ, არამეულ, კოპტურ, ებრაულ, სირიულ, ქართულ და სხვა ენებზე. ჭილი ამ დანიშნულებით იხმარებოდა ძვ. წ მე-3 ათასწლეულიდან ახ. წ. მე-9 საუკუნემდე ( ევროპაში მე-11-შიც). მასობრივად იყენებდნენ თუ არა საქართველოში ჭილს საწერ მასალად, ჯერჯერობით დაუდგენელია, ჩვენამდე მხოლოდ ორმა ხელნაწერმა მოაღწია, ისიც ორივე პალესტინურია. (ინახებოდა სინის მთაზე, წმინდა ეკატერინეს მონასტერში): ჭილ-ეტრატის იადგარი, რომელიც დათარიღებულია მე-9-10 საუკუნეებით, ამჟამად დაცულია კორნელი კეკელიძის სახელობის ხელნაწერთა ინსტიტუტში.
 
[[კატეგორია:ქსე-ის მასალებიისლისებრნი]]
==== ლიტერატურა ====
*[[ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია]] - მე-11 ტომი, გვ. 399.
 
[[arz:بردى]]
[[კატეგორია:ქსე-ის მასალები]]
[[az:Papirus]]
[[cs:Šáchor papírodárný]]
[[de:Echter Papyrus]]
[[el:Πάπυρος (φυτό)]]
[[en:Cyperus papyrus]]
[[es:Cyperus papyrus]]
[[et:Papüürus-lõikhein]]
[[eu:Cyperus papyrus]]
[[fi:Papyruskaisla]]
[[fr:Cyperus papyrus]]
[[he:גומא פפירוס]]
[[hsb:Papjerowc]]
[[it:Cyperus papyrus]]
[[ko:파피루스 (식물)]]
[[la:Cyperus papyrus]]
[[lb:Papyrusplanz]]
[[lt:Papirusinė viksvuolė]]
[[nl:Papyrusriet]]
[[no:Papyrus (plante)]]
[[pl:Cibora papirusowa]]
[[pt:Cyperus papyrus]]
[[ru:Папирус (растение)]]
[[rw:Urufunzo]]
[[simple:Cyperus papyrus]]
[[sr:Папирус (биљка)]]
[[sv:Papyrus (växt)]]
[[th:กกอียิปต์]]
[[yi:פאפירוס]]
[[zh:紙莎草]]
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/პაპირუსი“-დან