ვიკიპედია

ბელოსტოკი: განსხვავება გადახედვებს შორის

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა
[შეუმოწმებელი ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
← წინა ცვლილებაშემდეგი ცვლილება →
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ვიზუალურივიკიტექსტი
მ ბოტის დამატება: en:Białystok
No edit summary
ხაზი 1:
{{ინფოდაფა დასახლება
{{მუშავდება|ნიკა}}
|სტატუსი =ქალაქი
'''ბელოსტოკი''' {{IPAc-pl|AUD|Pl-Białystok.ogg|b|j|a|'|ł|y|s|t|o|k}} (also known by [[#Names|alternative names]]) - არის უდიდესი ქალაქი ჩრდილოაღმოსავლეთ [[პოლონეთი|პოლონეთში]] და მეორე ქალაქი მოსახლეობის სიმჭიდროვით მთელს ქვეყანაში. ეს ადგილი მდებარეობს პოლონეთ-[[ბელორუსია|ბელორუსიის]] და პოლონეთ-[[ლიტვა|ლტვის]] ოფიციალური საზღვრების საიხლოვეს და შენის [[პოდლასის სავოევოდო]]ს შემადგენლობაში. 2009 წლის ივნისში ჩატარებული აღწერის შედეგად აქ სახლობს 294,399 ადამიანი.<ref>Central Statistical Office, Warsaw 2009, {{cite web |url=http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/PUBL_L_ludnosc_stan_struktura_30_06_2009.pdf |title=Population. Size and Structure by Territorial Division, as of June 30, 2009 |accessdate=2009-12-31 |format=PDF}}</ref> 1921 წლიდან 1998 წლამდე, ეს ქალაქი შედიოდა [[ბელოსტოკის სავოევოდო (1975–1998)|ბელოსტოკის სავოევოდოს]] შემადგენლობაში, 1999 წლიდან კი შევიდა პოდლასის შემადგენლობაში.▼
|ქართული სახელი = ბელოსტოკი
|მშობლიური სახელი =Białystok
|ქვეყანა = პოლონეთი
|პანორამა =Palac Branickich pn-wsch.jpg
|პანორამის სიგანე = 250px
|წარწერა = ბრინიცკის სასახლე
|დროშა = POL Białystok flag.svg
|გერბი = POL Białystok COA.svg
|გერბის სიგანე = 50
|დროშის სიგანე =
|lat_dir = N|lat_deg= 53|lat_min= 07|lat_sec=00
|lon_dir = E|lon_deg= 23|lon_min= 09|lon_sec=00
|ქვეყნის რუკის ზომა = 220
|რეგიონის რუკის ზომა = 200
|რაიონის რუკის ზომა =
|რეგიონის ტიპი = სავოევოდო
|რეგიონი = პოდლასის სავოევოდო{{!}}პოდლასი
|რეგიონი ცხრილში =
|შიდა დაყოფა =
|რაიონის ტიპი=
|რაიონი =
|მმართველის ტიპი = ქალაქის მერი
|მმართველი =თანუშ ტრუსკოლიასკი
|დაარსების თარიღი = 1692
|დაქვემდებარება = დედაქალაქი
|პირველი ხსენება =
|წინა სახელები =
|სტატუსი-დან =
|ფართობი = 102.12
|სიმაღლის ტიპი=სიმაღლე ზღვის დონიდან{{!}}სიმაღლე
|დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 160
|მოსახლეობა = 294,399
|აღწერის წელი = 2005
|სიმჭიდროვე =2,882.9
|აგლომერაცია =
|ეროვნული შემადგენლობა =
|დროის სარტყელი = +1
|DST = 2
|სატელეფონო კოდი =+48 91
|საფოსტო ინდექსი =
|საავტომობილო კოდი =
|საიტი = http://www.bydgoszcz.eu
|კატეგორია ვიკისაწყობში = Białystok
}}
▲'''ბელოსტოკი''' ({{IPAclang-pl|AUD|PlBiałystok}}, {{lang-Białystok.ogg|b|j|a|'|ł|y|s|t|obe|kБеласток}}, (also known by [[#Names{{lang-lt|alternative names]]Balstogė}})  - არის უდიდესი ქალაქი ჩრდილოაღმოსავლეთ [[პოლონეთი|პოლონეთში]] და მეორე ქალაქი მოსახლეობის სიმჭიდროვით მთელს ქვეყანაში, საშუალო სიმჭიდროვე კმ²-ზე შეადგენს 2,882.9 ადამიანს. ეს ადგილი მდებარეობს პოლონეთ-[[ბელორუსია|ბელორუსიის]] და პოლონეთ-[[ლიტვა|ლტვის]] ოფიციალური საზღვრების საიხლოვეს და შენის [[პოდლასის სავოევოდო]]ს შემადგენლობაში. 2009 წლის ივნისში ჩატარებული აღწერის შედეგად აქ სახლობს 294,399 ადამიანი.<ref>Central Statistical Office, Warsaw 2009, {{cite web |url=http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/PUBL_L_ludnosc_stan_struktura_30_06_2009.pdf |title=Population. Size and Structure by Territorial Division, as of June 30, 2009 |accessdate=2009-12-31 |format=PDF}}</ref> 1921 წლიდან 1998 წლამდე, ეს ქალაქი შედიოდა [[ბელოსტოკის სავოევოდო (1975–1998)|ბელოსტოკის სავოევოდოს]] შემადგენლობაში, 1999 წლიდან კი შევიდა პოდლასის შემადგენლობაში.
 
ქალაქში მიედინება მდინარე ბიალა, ქალაქშიაქ კლიმატი კონტინენტურია. იანვრის საშუალო ტემპერატურა შეადგენს -5 °C, ხოლო საშუალო წლიური ტემპერატურა შეადგენს 7 °C. ქალაქი ბელოსტოკი იყოფა 28 ადმინისტრაციულ ერთეულდა.
 
== ისტორია ==
 
ეს ადგილი პირველად იხსენიება 1437 წლიდან. ამ პერიოდში განსაკუთრებით ძლიერია [[ლიტვის დიდი სამთავრო]], სწორედ მის შემადგენლობაშიაშემადგენლობაში შედიოდა ეს ტერიტორიაც. ამ პერიოდში, აქ აიგო პირველი ხიდი და ეკლესია. უკვე იწყევაიწყება ამ ტერიტორიაზე მოსახლეობის დასახლებაც და უკვე 1692 წლიდან ეს ადგილი ქალაქად იხსენიება.
[[ფაილი:GreatSynagogueBialystok.jpg|250 px|thumb|left|დიდი სინაგოგა ბელოსტოკში]]
 
1795 წლიდან უკვე ეს ქალაქი ექცევა [[რუსეთის იმპერია|რუსეთის იმპერიის]] შემადგენლობაში. ამ ქალაქში საკმაოდ ბერვი ებრაელი ცხოვრობდა, 1897 წელს ჩატარებული რუსული აღწრის შედეგად, ბელოსტოკში ცხოვრობდა 66,000 ადამიანი, აქედან 41,900 ებრაელი<ref>Joshua D. Zimmerman, ''Poles, Jews, and the politics of nationality'', Univ of Wisconsin Press, 2004, ISBN 0-299-19464-7, [http://books.google.com/books?id=6sbr9cZyw_4C&pg=PA16&dq=population+Brest+Poles+Jews&lr=&as_brr=3&ei=HS_3SZ2-NITyzQSUtaWtBQ Google Print, p.16]</ref> (მთელი ქალაქის მოსახლეობის 63%).
 
[[პირველი მსოფლიო ომი|მირველი მსოფლიო ომის]] დაწყებიდან იმავერამდენიმე 1914თვის წელსვეშემდეგ, განხორციელდა ბელოსტოკზე მძიმე დაბომბვები. 1915 წლის 31 აგვისტოს გერმანელმა სარდლებმა აიღეს ეს ქალაქი. ამ ომში გერმანიის დამარცხების შემდეგ, ეს ქალაქი სხვა ტერიტორიებთა ერთად შევიდა [[ბელორუსიის სახალხო რესპუბლიკა|ბელორუსიის სახალხო რესპუბლის]] შემადგენლობაში. 1919 წლის 19 თებერვალს უკვე ეს ტერიტორია უბრუნდება [[პოლონეთი|პოლონეთს]]. 1920 წელს დაწყებული [[პოლონეთ-საბჭოთა კავშირის ომი|პოლონეთ-საბჭოთა კავშირის ომის]] დროს, ამ ქალაქზე განხორციელდა დაბომბვები, საბჭოელების მიერ. ომში პოლონეთის გამარჯვებით ეს ქალაქი კვლავ პოლონეთს დარჩა.
 
1939 წელს დაწყებული [[მეორე მსოფლიო ომი|მეორე მსოფლიო ომის]] დროს აღმოსავლეთი პოლონეთი, [[მოლოტოვ-რიბენტროპის პაქტი|მოლოტოვ-რიბენტროპის პაქტის]] საფუძველზე ოკუპირებული იქნა [[საბჭოთა კავშირი]]ს მიერ. ბელოსტოკი სხვა პოლონურ ქალქებთან ერთან სსრკ-ს შემადგენლობაში მოექცა. 1941 წლის 27 ივნისს გერმანიამ დაიპყრო აღმოსავლეთი პოლონეთი, ქალაქ ბელოსტოკის უკვე გერმანელები სამხედროები აკონტროლებდნენ, აქ მცხოვრები 56,000 ებრაელი უმძიმეს მდგომარეობაში აღმოჩნდა. 1944 წელს ეს ტერიტორიები [[წითელი არმია|საბჭოთა რმიის]] მეშვეობით გათავისუფლებული იქნა გერმანელებისაგან.
Line 34 ⟶ 79:
* {{flagicon|Estonia}} [[ტალინი]], [[ესტონეთი]]
|}
==გალერეა==
 
ქალაქ ბელოსტოკში მრავალ ისტორიული შენობა და მუზუმი მდებარეობს. ქალაქში კულტურის განვითარება ჯერ კიდევ პოლონეთ-ლიტვის სახელმწიფოდან იწყბა. აქ არის მრავალი ბაღი და ეკლესია-მონასტერი.
 
<gallery style="text-align:center">
File:Palac Branickich pn-wsch.jpg|''[[ბრინიცკის სასახლე]], აიგო 1726 წელს''
File:Figura 3.jpg|''[[როკოკო]], ჰერკულესის ქანდაკება, 1758''
File:Town hall in Białystok.png|''ქალაქის ცენტრი, ეს შენობა აიგო 1745-1761 წლებში''
File:Palacyk goscinny.JPG|
</gallery>
 
===სხვა არქიტექურული ძგლები===
<gallery style="text-align:center">
File:Bialystok Kosciol.jpg|''საკათედრო ტაძარი, აიგო XVII საუკუნეში''
File:Zmartwychwstania bialystok.jpg|ტაძარი
File:Sosnowski Christ King St Roch 2.jpg|ტაძარი
File:Palac Hasbacha.jpg|''სახლი, აიგო 1880 წელს''
File:Panorama Białegostoku.JPG|ბელოსტოკის რკინიზგზს სადგური
File:Cerkiew sw.Mikolaja.jpg|''წმინდა ნიკოლოზის მართლმადიდებლური ტაძარი, აიგო 1843-1846 წლებში''
File:CerkiewStDuchaBialystok.JPG|''მართლმადიდებლური ტაძარი''
</gallery>
 
== ინტერნეტ რესურსები ==
{{commons|Białystok}}
* [http://www.bialystoker.org/bialystok.htm History of Bialystok]
* [http://www.zchor.org/bialystok/bialystok.htm We Remember Jewish Bialystok!]
* [http://www.gcatholic.com/dioceses/diocese/bial0.htm Giga-Catholic]
* [http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/os_szczesny_kowarski_felicjan]
* [http://www.newadvent.org/cathen/15432a.htm Catholic Encyclopaedia- Vilna]
* [http://www.visitbialystok.com/ '''VisitBiałystok.com''']
*{{pl icon}} [http://www.bialystok.opoka.org.pl/ Archdiocesan website]
*{{en icon}}{{pl icon}} [http://web.archive.org/web/20080205023845/http://www.bialystok.pl/site.php?lng=en Bialystok's official website]
* [http://req.pl/_history/ Historic images of Bialystok]
* [http://www.skyscrapercity.com/forumdisplay.php?f=45 Polish Skyscrapers - Bialystok]
* [http://www.bialystok.lua.pl/ Podlasie & Białystok Transport]
* [http://www.komunikacja.bialystok.pl/ Official Site Białystok City Transport]
* [http://www.google.com/transit Google Transit in Białystok ]
*{{en icon}} [http://www.bkmplaner.pl/index_default.php?id=website/eng/formgoogle Transit Trip Planner in Bialystok using Google Transit algorithm]
* [http://szlak.uwb.edu.pl/ Jewish Heritage Trail in Bialystok]
 
== სქოლიო ==
{{სქოლიო}}
 
[[კატეგორია:პოლონეთის ქალქებიქალაქები]]
 
[[be:Горад Беласток]]
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ბელოსტოკი“-დან