ლურსმული დამწერლობა: განსხვავება გადახედვებს შორის

|ტიპი= პიქტოგრაფული

|დრო= [[ძვ. წ. XXIX საუკუნე]] - [[75]]

}}

'''სოლისებრი დამწერლობა''', უფრო ცნობილი, როგორც '''ლურსმული დამწერლობა''' ჩვენთვის ცნობილი დამწერლობის უძველესი ფორმაა. იგი შექმნეს [[შუმერები|შუმერებმა]] დაახლოვებით [[ძვ. წ. XXXIV საუკუნე]]ში. თავდაპირველად ლურსმული დამწერლობა შედგებოდა პიქტოგრამებისგან, მაგრამ რადგან საწერად გამოიყენებოდა რბილი თიხის ფილა და ლერწამის ღერი, ამ ინსტრუმენტებით პიქტოგრამების ხატვა არაა მარტივი და სიმბოლოები ლურსმის ფორმუს შტრიხებად გარდაიქმნენ. ამიტომაც ეწოდება დამწერლობას ლურსმული.

შუმერული დამწერლობა მოგვიანებით გადაიღეს [[აკადური ენა|აკადურში]], [[ელამიტური ენა|ელამიტურში]], [[ჰურიტული ენა|ჰურიტულში]], [[ლუვიანური ენა|ლუვიანურში]], [[ჰურიანული ენა|ჰურიანულში]] და [[ურარტუული ენა|ურარტუულში]]. ამრიგად ლურსმული დამწერლობა პირველი საერთაშორისო დამწერლობა გახდა.

{{ძველი მესოპოტამია}}

 

უძველესი წერილობითი დოკუმენტები ნაპოვნია [[ურუქი|ურუქში]] და მიეკულთვნება ძვ. წ. XXXIV საუკუნეს. დამწერლობა გამოიყენებოდა აღრიცხვისთვის, თიხის ფირფიტაზე აღინიშნებოდა საქონლის ტიპი და რაოდენობა. მოგვიანებით პიქტოგრამის გრაფიკა 90 გრადუსით შეტრიალდა და გამარტივდა, დაახლოვებით [[ძვ. წ. XXIX საუკუნე]]ში კი პიქტოგრამები გარდაიქმნა [[იდეოგრამა]]დ, ანუ სიმბოლო უკვე არა მხოლოდ საგანს, არამედ რაიმე ცნებას აღნიშნავდა, მაგალითად ნიშანი "ჩიტის" და "კვერცხის" კომბინაცია აღნიშნავდა ნაყოფიერებას, ხოლო ფეხი ნიშნავდა ფეხის გარდა სიარულსაც.

 

[[ძვ. წ. III ათასწლეული]]ს შუა პერიოდში პიქტოგრამები გარდაიქმნა ლურსმის ფორმის შტრიხებად, იდეოგრამები კი სილაბიკური, ანუ მარცვლოვანი დამწერლობით შეიცვალა.

 

[[ძვ. წ. XXX საუკუნე]]ში არსებობდა დაახლოვებით 1500 სიმბოლო, შემდეგ სიმბოლოთა რაოდენობა 600-მდე შემცირდა და მათ ფონეტიკური მნიშვნელობა შეიძინეს.

 

თავდაპირველად იწერებოდა მარცხნიდან მარჯვნივ ზემოდან ქვემოთ, მესამე ათასწლეულში კი ვერტიკალური მიმართულება ჰორიზონტალურით შეიცვალა, პიქროგრამების შტრიხებით შეცვლამ კი საგრძნობლად გაამარტივა წერა.

 

დაახლოებით [[ძვ. წ. XXV საუკუნე]]ში დაიწყო შუმერული ლურსმული დამწერლობის აქადური ენისთვის მორგება, რადგან დამწერლობა მარცვლოვანი არის და [[შუმერული ენა]] ძალიან განსხვავდება [[სემიტური ენები]]საგან მორგებასაც დაეტყო ეს. ამიტომაც ბაბილონური წარწერების გაშიფრვისას ლინგვისტები მივიდნენ იმ დასკვნამდე რომ ეს დამწერლობა არა სემიტური, არამედ სხვა, უცნობი ტიპის ენისთვის იყო მოგონილი.

 

{{ენები}}

[[კატეგორია:დამწერლობები]]

 

[[lt:Dantiraštis]]

[[lv:Ķīļraksts]]

[[nl:Spijkerschrift]]

[[nn:Kileskrift]]