ვიკიპედია

ტუტე: განსხვავება გადახედვებს შორის

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა
[შეუმოწმებელი ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
← წინა ცვლილებაშემდეგი ცვლილება →
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ვიზუალურივიკიტექსტი
No edit summary
მ ბოტის დამატება: ru:Щёлочи; cosmetic changes
ხაზი 2:
'''ტუტე''' — არის [[ტუტე ლითონები]]ს [[ტუტემიწა ლითონები]]ს და [[ამონიუმი]]ს [[ჰიდროქსიდები]]. დისოციაციის დროს ტუტეები წარმოქმნიან იონებს OH<sup>−</sup> და ლითონის იონებს. [[ფუძე]] (ტუტე) რთული ნივთიერებაა,რომელიც შედგება ლითონის ატომისა და ერთი ან რამდენიმე ჰიდროქსილის ჯგუფისაგან. [[ფუძე]] მჟავას ქიმიური მოწინააღმდეგეა.
ტუტეების ფორმულების გრაფიკული გამოსახვისას მხედველობაში უნდა ვიქონიოთ რომ ჟანგბადის ატომი ერთი სავალენტო ბმით შეერთებულია წყალბადთან, მეორე კი მეტალის ატომთან.
'''ტუტეებს''' მიეკუთვნება პერიოდული სისტემის Iа და IIа ქვეჯგუფის ლითონების ჰიდროქსიდებს ესენია: [[ნატრიუმის ჰიდროქსიდი|NaOH]]-ეწოდება მწვავე ნატრი; [[კალიუმის ჰიდროქსიდი|კალიუმის ჰიდროქსიდს]]-KOH-მწვავე კალი; [[კალციუმის ჰიდროქსიდი|კალციუმის ჰიდროქსიდს]]-Ca(OH)2-ჩამქრალი კირი; [[ბარიუმი]]ს ჰიდროქსიდს-Ba(OH)2-მწვავე ბარიტი . მწვავე ტუტეები — ტრივიალური დასახელება ლითიუმის '''LiOH''', ნატრიუმის [[ნატრიუმის ჰიდროქსიდი|NaOH]], კალიუმის [[კალიუმის ჰიდროქსიდი|КОН]], რუბიდიუმის RbOH, და ცეზიუმისя CsOH.
 
== მიღება(ტუტეების) ==
 
წყალში ხსნადი ფუძეები ე.ი ტუტეები მიიღებიან ლითონის ან მათი ოქსიდების წყალთან ურთიერთქმედებით ანუ
:2Na+2H<sub>2</sub>O=2NaOH+H<sub>2</sub>
=== სამრეწველო მიღება ===
 
[[ნატრიუმი]]ს და [[კალიუმი]]ს ჰიდროქსიდების სამრეწველო მიღების ძირითადი მეთოდია მათი ქლორიდების წყალხნარების [[ელექტროლიზი]]:
:2NaCl+2H<sub>2</sub>O ელექტროლიზი H+2NaOH+<sub>Cl<sub>2</sub>
:2KCl+2H<sub>2</sub>O ელექტროლიზი H<sub>2</sub>+2KOH+Cl<sub>2</sub>
 
[[კათოდი|კათოდური]] და [[ანოდი|ანოდური]] არე გამოყოფილია ფორებიანი დიაგრამით ([[ქლორი]] არ უნდა შეერიოს ტუტეებს, რადგან მასთან ურთიერთქმედებს), რომელიც უზრუნველყოფს დენის გადატანას, კათოდურ არეში არსებულ ხსნარის აორთქლებისას მიიღება ტუტეები.
 
== ფიზიკური თვისებები ==
 
[[ნატრიუმი]]ს და [[კალიუმი]]ს ნაერთებიდან მნიშვნელოვანია მათი ჰიდროქსიდები-NaOH და KOH. ისინი თეთრი, გამჭვირვალე, ძლიერ ჰიგროსკოპული კრისტალური ნივთიერებაა. ლღვებიან შედარებით დაბალ ტემპერატურაზე, tლღ(NaOH)=3180C, tლღ(KOH)=3600C. გავარვარებისას_14000C-ზე დუღან და ქროლდებიან დაშლის გარეშე. წყალში კარგად იხსნებიან, ამ დროს ჰიდრატების წარმოქმნის გამო დიდი რაოდენობით სითბო გამოიყოფა.
არაორგანულ ნაერთთა ძირითადი კლასები
 
== ქიმიური თვისებები ==
 
* ტუტეები რეაგირებს მჟავა ოქსიდებთან.
:2NaOH+SiO<sub>2</sub>=Na<sub>2</sub>SiO<sub>3</sub>+H<sub>2</sub>O
:NaOH+CO<sub>2</sub>=NaHCO<sub>3</sub>
:Ca(OH)<sub>2</sub>+CO<sub>2</sub>=CaCO<sub>3</sub>+H<sub>2</sub>O
* ნეიტრალიზაციის რეაქცია ფუძის და მჟავის ექვივალენტური რაოდენობების ურთიერთქმედებისას.
:KOH+HCl=KCl+H<sub>2</sub>O
:2NaOH+H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>=Na<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>+H<sub>2</sub>O
* ურთიერთქმედება სხვადასხვა მარილის ხსნარებთან.
:2KOH+CuSO<sub>4</sub>=Cu(OH)<sub>2</sub>+K<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>
:Ca(OH)<sub>2</sub>+Ca(HCO<sub>3</sub>)<sub>2</sub>=2CaCO<sub>3</sub>+2H<sub>2</sub>O
* ამფოტერული ჰიდროქსიდი ავლენს სუსტ მჟავა თვისებებს და რეაგირებს ტუტეებთან.
:Al(OH)<sub>3</sub>+NaOH=Na[Al(OH)<sub>4</sub>]
 
== დისოციაცია ==
NaOH და KOH ძლიერი ტუტეებია. ისინი წყალხსნარებში სრულად დისოცირდებიან იონებად.
 
:NaOH Na<sub>+</sub>+OH<small>-</small>
:KOH K<small>+</small>+OH<small>-</small>
 
ნატრიუმის და კალიუმის ტუტეები არ შეიძლება გავალღოთ მინის ან ფაიფურის ჭურჭელში, რადგან იწვევს მათ დაშლას.(მათი გალღობა შეიძლება რკინის, ნიკელის ან ვერცხლის ჭურჭელში)
ხაზი 48:
[[კატეგორია:ფუძეები]]
[[კატეგორია:ტუტეები]]
 
 
[[ar:قلوي]]
Line 70 ⟶ 69:
[[pl:Alkalia]]
[[pnb:الکلی]]
[[ru:Щёлочи]]
[[simple:Alkali]]
[[sq:Alkali]]
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ტუტე“-დან