სოხასტერის მონასტერი

სოხასტერის მონასტერი — არქიტექტურული ძეგლი ტყიბულის მუნიციპალიტეტის სოფელ გელათში, გელათის მონასტრის ჩრდილო-აღმოსავლეთით, მისგან 200 მეტრის დაშორებით, შემაღლებულ ადგილას. თარიღდება XII საუკუნით, მოიცავს ასევე XVI საუკუნის სამშენებლო ფენებს.

სახელწოდება

სოხასტერი ეწოდებოდა ბუნებრივ ან საგანგებოდ გაკეთებულ შენობას, სადაც ბერები განმარტოებულ, დაყუდებულ ცხოვრებას ეწეოდნენ.

ისტორია

სოხასტერის შესახებ ვახუშტი ბაგრატიონი წერს:

„კვალად არს გელათის პირისპირ, აღმოსავლეთად, მონასტერი გუნბათიანი, დიდშენი, სოხასტერად ხმობილი. უზის წინამძღვარი.“

სხვა ისტორიულ წყაროებში მონასტრის შესახებ ფაქტობრივად არაფერია ცნობილი. მიიჩნევა, რომ დავით აღმაშენებლის ისტორიკოსის ცნობა ქსენონის აგების შესახებ გელათის სოხასტერს უნდა ეხებოდეს:

„და კუალად სხუა მოიგონა საქმე, შემსგავსებული მოწყალისა და ტკბილისა ღმრთისა სახისა, კაცთმოყუარებისა თუისისა: აღაშენა ქსენონი ადგილსა შემსგავსებულსა და შუენიერსა, რომელსა შინა შეკრიბნა ძმანი, თუითოსახითა სენითა განცდილნი, და მოუმზადა ყოველი საჴმარი მათი, უნაკლულოდ, უხუებით, და განუჩინა შესავალი და საღვაწი მათნი ყოვლადვე. თუით მივიდის და მოიხილნის, მოიკითხნის და ამბორს უყვის, თუითოეულსა მამებრ სწყალობდის და ნატრიდის, განამჴნობდის მოთმინებისა მიმართ, მონახის თუისითა ჴელითა ცხედრები, სამოსლები და საგებელი მათი, პინაკი და ყოველი საჴმარი მათი, მოსცის თუითოეულსა ოქრო საყოფინ და განკრძალულნი ზედამდგომელნი მათნი, და განაგის ყოველი საქმე მათი დიდად და შუენიერად ღმრთისმსახურებით.“

ძეგლის აღწერა

სამონასტრო ანსამბლი მოიცავს მაცხოვრის ეკლესიას, სამსართულიან შენობას, სხვადასხვა დანიშნულების ნაგებობებსა და გალავანს. მაცხოვრის ეკლესია დარბაზულ ნაგებობას წარმოადგენს, სამხრეთისა და ჩრდილოეთის ეკვდერებითა და დასავლეთის ნართექსითა და სტოა-გალერეით. ტაძარი XII საუკუნეშია აგებული, ნართექსი და გალერეა კი — XVI საუკუნეში. შენობა ორსაფეხურიან ცოკოლზე დგას. მთავარი დარბაზი აღმოსავლეთით სწორკუთხედში ჩაწერილი ნახევარწრიული აფსიდით სრულდება. საკურთხეველი გამოყოფილია აფსიდის მხრებითა და სატრიუმფო თაღით. აფსიდის მხრები კაპიტელებით სრულდება, რომელთა პროფილს თარო და წრეთარგი შეადგენს.

ეკლესიის ფასადები სრულიად სადაა, არ აქვს არავითარი მორთულობა. ფასადებს წრეთარგისა და ლილვისგან შედგენილი ლავგარდანი ასრულებს. ეკლესიის მხატვრულ ეფექტს დიდი ზომის თლილი ქვების წყობა და კარიბჭის თაღები ქმნის. ეკლესიას აზიდული პროპორციები ჰქონია, თუმცა მინაშენებმა შენობის პროპორციები შეცვალა და ეს აზიდულობა აღარ აღიქმება. ნართექსს ორფერდა გადახურვა აქვს, რომელიც ჩრდილოეთისა და სამხრეთის მინაშენების გადახურვებს ერწყმის, კარიბჭეს კი ცალფერდა გადახურვა აქვს.

რესურსები ინტერნეტში

•  კულტურული მემკვიდრეობის პორტალი, № 9950
• გელათის სოხასტერი