მშო ჭარნტირი
მშო ჭარნტირი ან ტონაკანი — სომხეთის უძველესი და უდიდესი პერგამენტის ხელნაწერი, შეიქმნა 1200-1202 წლებში, ერზინჯანის ავაგის ეკლესიაში, ბაიბურთის თავად ასტვაწატურის შეკვეთით. გადამწერები არიან ვართან კარენცი და მისი დამხმარე სტეფანოზი. ამჟამად 660-დან შემორჩენილია ხელნაწერის 601 პერგამენტი. წიგნი შედგება 2 ნაწილისაგან და იწონის 28 კილოგრამს.
სომეხთა გენოციდის პერიოდში ქალაქ მუშის ეკლესიაში დაცული წიგნის ორი ნაწილი სხვადასხვა გზებით მოხვდა თბილისში და ფლობდა ეთნოგრაფიული საზოგადოება, 1977 წელს გააგზავნეს ერევანში და ამჟამად ინახება მესროპ მაშტოცის სახელობის ხელნაწერთა ცენტრში, მატენადარანში.