კარბის კოშკები
კარბის კოშკები — კოშკები გორის მუნიციპალიტეტის სოფელ კარბის ტერიტორიაზე. სოფელში სულ ექვსი კოშკია, მათგან სამს კონკრეტული სახელი გააჩნია (გნოლიძეების ციხე, დავითაშვილების ციხე და ხუბაშვილების ციხე), ხოლო დანარჩენი სამი სახელის გარეშეა და უბრალოდ კოშკს უწოდებენ.
ამათგან პირველი კოშკი დგას სოფლის ცენტრში. სავარაუდოდ თარიღდება XVII-XVIII საუკუნეებით. კოშკი ოთხკუთხაა, პირამიდულია (7,9 X 9,4 მ), ნაგებია რიყის ქვით. დაზიანებულია — ჩამონგრეულია ზედა ნაწილი, სახურავი და სართულშუა ხის გადახურვები. მოღწეულია კოშკის სამი სართული და მეოთხე სართულია კედლების ფრაგმენტები. ნაგებობას სამი შესასვლელი აქვს: ერთი — დასავლეთით (ამოშენებულია) პირველ სართულზე, მიწიდან ერთი მეტრის სიმაღლეზე, დანარჩენი ორი მეორე სართულზეა. კოშკის კედლებზე გარედან მიშენებულია თითო ნახევარწრიული კონტრფორსი, რომელთაგან სამში შიგნით დატანებულია სამეურნეო დანიშნულების ნიშები. აღმოსავლეთის კონტრფორსის ნიში ღრმაა, სამხრეთისა — განიერი, ჩრდილოეთისა განიერი და უფრო ღრმაც. იგი მეოთხე სართულამდე აღწევს. მეოთხე სართულის აღმოსავლეთ კედელში მოზრდილი ხვრელებია (შესაძლოა შვერილ აივანზე გამავალი კარი ან სარკმელი იყო). ყველა სართულის კედლებში ცალმაგი სათოფურებია.
მეორე და მესამე კოშკი სოფლის ჩრდილოეთ ნაწილში მდებარეობს, აქედან ირველი (სამხრეთისა) თარიღდება XVIII საუკუნის შუა ხანით. კოშკი გარედან ცილინდრულია (დიამეტრი 7,8 მ), შიგნით — სწორკუთხა. ნაგებია რიყის ქვით. შიდა, კონსტრუქციის ადგილებში გამოყენებულია აგურიც. აქა-იქ შემორჩენილია შელესილობის კვალი. ნაგებობა ძლიერ დაზიანებულია (ძნელდება სართულების რაოდენობის დადგენა). კოშკი საცხოვრებელიც იყო და საბრძოლოც. შესასვლელი სამხრეთითაა, პირველ სართულზე. ნაგებობის პირველი სართული მიწის ზედაპირიდან 1,5 მეტრზეა, მის კედლებში დატანებულია სხვადასხვა ზომის თაღოვანი ნიშები, ბუხარი, რამდენიმე თაღოვანი სათოფური. სართული გადახურულია შეისრული კამარით. მცირე ზომის ნიშები და ბუხარი მეორე სართულზეც არის. ამ სართულის კედლები დასერილია ცალმაგი და ორმაგი სათოფურებით. სართულები ერთმანეთს აღმოსავლეთ კედელში დატანებული კიბით უკავშირდება.
მესამე (ჩრდილოეთის) კოშკი თარიღდება XVIII საუკუნის შუა ხანით. კოშკი ცილინდრულია (დიამეტრი 8 მ), ნაგებია რიყის ქვით. კედლების შიდა პირზე, კამარებზე და თაღედებზე გამოყენებულია აგურიც. ნაგებობა დაზიანებულია (ძნელდება სართულების რაოდენობის დადგენა). შემორჩენილია ორი სართული. კოშკი საცხოვრებელი იყო და საბრძოლოც. თაღოვანი შესასვლელები პირველ სართულზეა. შესასვლელის პირდაპირ, კედელში, ბუხარია. გვერდებზე — სამეურნეო დანიშნულების ნიშები და სათოფურები. მეორე სართულის კედლებშიც მრავალი სათოფურია. ზოგი მათგანი თაღოვან ნიშშია მოქცეული. აქაც შესასვლელის პირდაპირ თაღოვანი ბუხარია. სართულები ერთმანეთს უკავშირდება კედელში დატანებული კიბით. ორივე სართულის კედლებში გაჭრილია პატარა ზომის, კვეთით ზემოთ მიმართული, სარკმლები. კედლები შელესილია. სართულები გადახურულია შეისრული ჯვარედინა კამარებით.
ლიტერატურა
რედაქტირება- საქართველოს ისტორიისა და კულტურის ძეგლთა აღწერილობა, ტ. 5. თბ., 1990.