იფნის ომი

იფნის ომი
აფრიკის დეკოლონიზაციის ნაწილი
ესპანელი სერჟანტები სიდი-იფნის სანაპიროზე, მაროკო
თარიღი	23 ოქტომბერი, 1957 – 30 ივნისი, 1958 (8 თვე და 1 კვირა)
მდებარეობა	ესპანეთის საჰარა, იფნი, მაროკო
შედეგი	მაროკოს გამარჯვება სიდი-იფნის ანკლავში ფრანგულ-ესპანური გამარჯვება საჰარაში
მხარეები
ესპანეთი  საფრანგეთი  მაროკო მაროკოს განმათავისუფლებელი არმია ალიანსი საჰარის ხალხის ტომებთან
მეთაურები
ფრანსისკო ფრანკო ბენ ჰამუ
ძალები
15,300 კაცი 10,300 ესპანელი ჯარისკაცი 5,000 ფრანგი ჯარისკაცი 150 თვითმფრინავი 30,000
დანაკარგები
190 მკვდარი 500 დაჭრილი 80 დაკარგული 800-1000 მკვდარი 7 მკვდარი მოქალაქე

იფნის ომი — ასევე უწოდებენ დავიწყებულ ომს ესპანეთში (la Guerra Olvidada). მაროკოელი მეამბოხეების მიერ ესპანეთის დასავლეთ აფრიკაში შეიარაღებული შემოსევების სერია, რომელიც დაიწყო 1957 წლის ოქტომბერში და დასრულდა სიდი-იფნის უშედეგო ალყით.

იფნის ომი შეიძლება ჩაითვალოს დეკოლონიზაციის ზოგადი მოძრაობის ნაწილად, რომელმაც მოიცვა აფრიკა XX საუკუნის მეორე ნახევარში. ომს ძირითადად წარმართავდნენ მაროკოს განმათავისუფლებელი არმიის ნაწილები, რომლებიც აღარ იყვნენ ჩართული ფრანგებთან კონფლიქტში. მაროკომ ესპანეთისგან დამოუკიდებლობის მოსაპოვებლად თავისი რესურსებისა და ცოცხალი ძალის მნიშვნელოვანი ნაწილი გამოყო.

ისტორია

ესპანური და ფრანგული პროტექტორატები მაროკოში და ესპანეთის საჰარაში, 1912

ქალაქი სიდი-იფნი ესპანეთის იმპერიაში 1860 წელს შევიდა. მომდევნო ათწლეულების განმავლობაში ფრანკო-ესპანეთის თანამშრომლობამ გამოიწვია ესპანეთის პროტექტორატების დაარსება და გაფართოება ქალაქის სამხრეთით. ესპანურმა გავლენამ საერთაშორისო აღიარება მოიპოვა 1884 წლის ბერლინის კონფერენციაზე . 1946 წელს რეგიონის სხვადასხვა სანაპირო და შიდა კოლონიები გაერთიანდა ესპანეთის დასავლეთ აფრიკაში.

როდესაც მაროკომ დაიბრუნა დამოუკიდებლობა საფრანგეთისგან და ესპანეთისგან 1956 წელს, ქვეყანამ გამოხატა დიდი ინტერესი ესპანეთის დარჩენილი კოლონიალური საკუთრების მიმართ მაროკოში, აცხადებდა, რომ ისინი ისტორიულად და გეოგრაფიულად მაროკოს ტერიტორიის ნაწილია. სულთანმა მოჰამედ V-მ წაახალისა მიწის ხელახალი აღების მცდელობა და პირადად დააფინანსა ანტიესპანური შეთქმულები, მაროკოელი აჯანყებულები და ადგილობრივი ბერბერი აჯანყებულები, რათა იფნი დაებრუნებინათ მაროკოსთვის.

ომის დასაწყისი

1957 წლის 10 აპრილს იფნიში დაიწყო ესპანეთის მმართველობის წინააღმდეგ ძალადობრივი დემონსტრაციები, რასაც მოჰყვა სამოქალაქო დაპირისპირება. საპასუხოდ, ესპანელმა დიქტატორმა ფრანსისკო ფრანკომ ივნისში გაგზავნა ესპანური ლეგიონის ორი ბატალიონი, ესპანეთის ელიტარული საბრძოლო ძალები, ელ-აიუნში საგუია ელ-ჰამრაში .

ესპანეთის სამხედრო მობილიზაციის შედეგად მაროკოს სამეფო არმია შეიკრიბა იფნის მახლობლად. 1957 წლის 23 ოქტომბერს, სიდი-იფნის გარეუბანში მდებარე ორი სოფელი, გულიმიმი და ბუიზაკარნე, დაიკავეს 1500-მა მაროკოელმა ჯარისკაცმა.

იფნის ალყა იფნის ომის დასაწყისი იყო. ლეგიონის კიდევ ორმა ბატალიონმა ესპანეთის საჰარაში საომარი მოქმედებების დაწყებამდე მიაღწია.

იფნის შტურმი

21 ნოემბერს იფნიში მყოფი ესპანური დაზვერვის ცნობით, მაროკოელები და ადგილობრივი ტომები ემზადებოდნენ ტაფრაუთში და შეტევები გარდაუვალი იყო. ორი დღის შემდეგ, ესპანეთის საკომუნიკაციო ხაზები გაწყდა და 2000 მაროკოელი მებრძოლი შეიჭრა ესპანურ გარნიზონებსა და ჯარებში იფნისა და მის გარშემო.

მიუხედავად იმისა, რომ მაროკოს შეტევა სიდი-იფნიში მოიგერიეს, ორი ახლომდებარე ესპანეთის ავანპოსტი მიატოვეს მაროკოს თავდასხმების გამო და დარჩენილები აღმოჩნდნენ მძიმე ალყაში.

სიდი-იფნის ალყა

მაროკოსა და ადგილობრივი ტომების თავდასხმები ძირითადად წარმატებული იყო. ორ კვირაში მაროკოელებმა და მათმა ტომობრივმა მოკავშირეებმა აიღეს კონტროლი იფნის უმეტეს ნაწილზე. ერთდროული თავდასხმები განხორციელდა ესპანეთის საჰარაში.

შესაბამისად, მაროკოს ქვედანაყოფები, მაროკოული შენაერთები, მომარაგებული და მეტად გაძლიერებული, ცდილობდნენ სიდი-იფნის გარშემორტყმას და ალყაში მოქცევას, სახალხო აჯანყების წაქეზების იმედით. თუმცა, მაროკოელებმა ესპანეთის დაცვის სიძლიერე სათანადოდ ვერ შეაფასეს. ალყა, რომელიც გაგრძელდა 1958 წლის ივნისამდე, იყო შედარებით უსისხლო, რადგან ესპანეთი და მაროკო, ორივე კონცენტრირდნენ საჰარაზე.

ედჩერას ბრძოლა

1958 წლის იანვარში მაროკომ გააორმაგა ესპანეთის ტერიტორიაზე არსებული ყველა ქვედანაყოფი და დაიწყო მათი რეორგანიზაცია „საჰარის განმათავისუფლებელი არმიის“ სახელწოდებით.

12 იანვარს საჰარის განმათავისუფლებელი არმიის დივიზიამ შეუტია ესპანურ გარნიზონს ელ -იუნში . ესპანეთის პოზიციების მახლობლად მდებარე დიდ დიუნებში უხილავად ჩამალულმა მაროკოელებმა ცეცხლი გახსნეს.

ჩასაფრებული ლეგიონერები იბრძოდნენ ერთიანობის შესანარჩუნებლად. სისხლიანი შეტევები გაგრძელდა დაღამებამდე და სასტიკი წინააღმდეგობა გაუწიეს ესპანელებს, რომლებმაც დიდი მსხვერპლი მიაყენეს. დაღამებისას, მაროკოელები ზედმეტად მიმოფანტული და დაღლილი იყვნენ, ამიტომ დაბნელებისთანავე უკან დაიხიეს.

ესპანური საჰარის გასუფთავება

1958 წლის თებერვალში ფრანკო-ესპანურმა გაერთიანებულმა ძალებმა წამოიწყეს შეტევა, რომელმაც საბოლოოდ გამოფიტა მაროკოს განმათავისუფლებელი არმია . მათ შორის საფრანგეთმა და ესპანეთმა განათავსეს ერთობლივი საჰაერო ფლოტი, რომელიც შედგებოდა 150 თვითმფრინავისგან. ესპანელები 9000 კაცი იყვნენ, ფრანგები კი 5000.

პირველი დაეცა მაროკოს მთის ციხესიმაგრე ტან-ტანში .

ესპანურმა არმიამ ელ-აიუნში, ფრანგულ ძალებთან ერთად, ფორტ გურაუდიდან, დაარტყა მაროკოელებს 21 თებერვალს, გაანადგურა საჰარის განმათავისუფლებელი არმიის ბაზა ბირ ნაზარანსა და აუზერს შორის.

შედეგები

ესპანეთმა შეინარჩუნა იფნის მფლობელობა 1969 წლამდე, მაგრამ გარკვეული საერთაშორისო ზეწოლის ქვეშ ( გაეროს რეზოლუცია 2072 1965 წლიდან), მან ეს ტერიტორია მაროკოს დაუბრუნა. ესპანეთი აკონტროლებდა ესპანურ საჰარას მანამ, სანამ 1975 წელს მწვანე მარშმა არ აიძულა ხელი მოეწერა მადრიდის შეთანხმებას მაროკოსა და მავრიტანიასთან; 1976 წელს დასავლეთ საჰარა მაროკოსა და მავრიტანიას შორის გაიყო.

ლიტერატურა

• სანტამარია, რამირო. Ifni-Sahara, la guerra ignorada („იფნი-საჰარა, იგნორირებული ომი“) დირსა, მადრიდი, 1984 წ. იფნის ომის ისტორია დასავლეთ საჰარაში სპეციალიზებული ჟურნალისტის მიერ მოთხრობილი.
• კასას დე ლა ვეგა, რაფაელი. La última guerra de Africa ("აფრიკის ბოლო ომი") Servicio de Publicaciones del Estado Mayor del Ejército, მადრიდი, 1985 წ. ომის სამხედრო ანალიზი ესპანელი გენერლის მიერ.
• მარინას რომერო, ჯერარდო. "La Legión española en la guerra de Ifni-Sahara" ("ესპანეთის ლეგიონი იფნი-საჰარის ომში"). Defensa, nº 117 (1988). სტატია ესპანეთის ლეგიონის ჩარევის შესახებ იფნის ომში.
• ბელს გასულა, ხოსე. კაბო ჯუბი-58. Memorias de un teniente de infantería en la campaña Ifni-Sahara ("Cape Jubi-58: ქვეითი ლეიტენანტის მოგონებები იფნი-საჰარას კამპანიაში") Servicio de Publicaciones del Estado Mayor del Ejército, მადრიდი, 1990 წ. ესპანელი ოფიცრის ჩვენება.
• დიეგო აგირე, ხოსე რამონი. "Ifni, la última guerra colonial española" ("Ifni, ესპანეთის ბოლო კოლონიური ომი"). Historia 16, nº 167 (1990). იფნის ომის ანალიზი გამოუქვეყნებელი დოკუმენტებით.
• დიეგო აგირე, ხოსე რამონი. La última guerra colonial de España: Ifni-Sahara, 1957–1958 ("ესპანეთის ბოლო კოლონიური ომი: იფნი-საჰარა, 1957-1958"). ალგაზარა, მალაგა, 1993 წ.ISBN 978-8487999178 ომის ისტორია.
• სიმონ კონტრერასი, მიგელ. „იფნი ი საჰარა, ჰოი“ („იფნი და საჰარა, დღეს“). Ejército, nº 633 (1992). ესპანეთის არმიის ოფიცერი ხელახლა ეწვევა ბრძოლის ველს.
• ტამბურინი, ფრანჩესკო. „იფნი-საჰარა, 1957–1958: una guerra coloniale dimenticata“ („იფნი-საჰარა, 1957–1958: დავიწყებული კოლონიური ომი“). Eserciti e Storia, No. 42, ა. VII, 2007 წლის ივლისი–აგვისტო.