იაპონიის არქიტექტურა

იაპონიის არქიტექტურა - არქიტექტურის ტრადიცია იაპონიაში. კლასიკური იაპონური არქიტექტურა ხასიათდება მიწას აცილებული ხის კონსტრუქციებით ფირფიტოვანი სახურავებით შიდა ინტერიერში კედლების მაგივრად ოთახები სრიალა კარებითაა დაშორებული, რის გამოც შესაძლებელია სივრცის სხვადასხვა შემთხვევისთვის მორგება. ავეჯის უმეტესობა წარმოადგენს იატაკზე დასაჯდომ რბილ ბალიშებს - ევროპული სტილის მაგიდები და სკამები XX საუკუნეში გავრცელდა. თანამედროვე იაპონიაში გავრცელებულია პოსტ-მოდერნისტული არქიტექტურა, იაპონია ითვლება ერთ-ერთ მსოფლიო ლიდერად არქიტექტურის განვითარების მხრივ. [1]

ზოგადი თვისებები

სტრუქტურა

ნაგებობას ჩვეულებრივად ოთხიდან ერთ-ერთი დანიშნულება ჰქონდა: სახლი, სასახლე, ბუდისტური სამლოცველო ან სინთოისტური სამლოცველო. ტრადიციულ იაპონურ არქიტექტურაში გამოიყოფა სხვადასხვა რეგიონისთვის, კლიმატური ზონისთვის და ისტორიული პერიოდისთვის დამახასიათებელი ბევრი სტილი და ტექნიკა, მაგრამ არსებობს ბევრი უნივერსალური ელემენტიც, მაგ. სამშენებლო მატერიალი ყოველთვის ხე იყო, ქვის გამოყენებას, ზოგი გამონაკლისის გარდა, ერიდებოდნენ. [2] ზოგი ელემენტი უნივერსალურია აზიის სხვა ქვეყნებშიც, რადგან ყოველ მათგანში ჩინეთის გავლენის შედეგია. ნაგებობის სტრუქტურა უმეტესად ერთნაირია - თხელი კედლები და დიდი, კედლებზე უფრო განიერი და ვიზუალურად მრუდი ხაზებისგან შემდგარი სახურავი. სახურავი ხშირად ნაგემომის ნახევარს შეადგენს და მის წონას სპეციალური კარკასი იჭერს.

რადგან სამლოცველოებს და ჩვეულებრივ ნაგემომებს ერთი სტრუქტურა ჰქონდათ, შესაძლებელი იყო სახლის სამლოცველოდ გადაკეთება და პირიქით. ამის რამდენიმე ისტორიული მაგალითი არსებობს.

ინტერიერი

ინტერიერი შედგება ცენტრალური ოთახისგან, რომლისგან დანარჩენი სივრცეები სრიალა ქაღალდის კარებითაა გამოყოფილი. ეს სივრცის დაყოფას მოქნილს და მოსახერხებელს ხდის. გავრცელებულია კედლების ორნამენტებით შემკობა.

ინტერიერი

მინიმალიზმი

ინტერიერი გამოირჩევა სიმარტივით და მინიმალიზმით, მაგრამ ამავე დროს ყურადღებით დეტალების მიმართ. იაპონურ ინტერიერზე გავლენა იქონია ბუდიზმის და დაოსიზმის ფილოსოფიამ, [3] მაგ. დაოსიზმის ფუძემდებელი ლაოცი თვლიდა, რომ ოთახის სილამაზე მის სიცარიელეშია, სინთოიზმი კი მიესალმება არაიდეალურობას, დაუმთავრებლობას და ბუნებრივობას. ასეთი მიდგომა თანამედროვე იაპონიაში ისეთივე პოპულარულია, როგორც ძველ დროში.

სახლის შემკობა მინიმალურია, აქცენტი კეთდება ბუნებრივობაზე, ბუნებასთან სიახლოვეზე. ეს ჩანს როგორც მხოლოდ ბუმებრივი მატერიალების გამოყენებაში (სხვადასხვა ხე, ქაღალდი, აბრეშუმი), ასევე ფერების შეხამებაშიც (ყავისფერი, შავი, თეთრი, ნაცრისფერი). დეკორი მინიმალურია. ავეჯი უმეტესად დასაჯდომი ბალიშებია, ფუტონები (ტრადიციული ლეიბი, გამოიყენება ლოგინად) დღის განმავლობაში დაკეცილია, რაც მეტ ადგილს ათავისუფლებს.

დასავლეთის გავლენა

ინტერიერზე დასავლური გავლენა XIX საუკუნის ბოლოს დაიწყო. ტრადიციული იაპონური მიდგომა სახლის მოწყობილობისკენ დასავლურის თითქმის საპირისპირო იყო, მაგრამ ინტერიერის დასავლური ელემენტების პოპულარიზაცია ქვეყნის მთავრობისთვის იაპონიისთვის "უფრო თანამედროვე" იმიჯის შექმნის ერთ-ერთი მეთოდი იყო მსოფლიო ასპარეზზე [4]. თანდათან პოპულარული გახდა ავეჯი, მაგიდები და სკამები, ჭაღები. თუმცა, XX საუკუნის დასაწყისისთვის ასეთი სტილი უმეტესობისთვის მიუწვდომელი იყო - უმეტესობა ჯერ კიდევ ტრადიციული ტიპის პატარა სახლებში ცხოვრობდა, სადაც ძვირი დასავლური ავეჯი უბრალოდ ვერ ეტეოდა. მდგომარეობა შეიცვალა მხოლოდ XX საუკუნის მეორე ნახევარში.

თანამედროვე არქიტექტურა

მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ გაჩნდა განადგურებული ქალაქების ხელახლა აშენების საჭიროება, რამაც იაპონიის არქიტექტურის სწრაფი განვითარება და არქიტექტორების ახალი თაობის წარმოშობა განაპირობა. დასავლური ტექნოლოგიების და მატერიალების გამოყენებით აგებულმა ახალმა ქალაქებმა მთლიანად დაკარგეს ომამდელი იერსახე.

იაპონია აქტიური სეისმოლოგიური ზონაა. XX საუკუნეში გაჩნდა მუყაოს მილების ტექნოლოგია, რომლებითაც მიწისძვრების შემდეგ მსხვერპლთა ბანაკების სწრაფი აშენება შეიძლებოდა. მსგავსი დანიშნულების მუყაოს კედლებით მოხერხდა ეკლესიის 5 კვირაში აშენება. ბოლო ათწლეულებში მიწისძვრებისგან თავის დასაცავად შემუშავდა მშენებლობის ახალი მეთოდები. ისინი საკმაოდ ეფექტური, მაგრამ ძვირადღირებულია და მათი ფართო გავრცელება ზომიერი ტემპით მიდის.

ლიტერატურა

• Bognar, Botond (1995). The Japan Guide. Princeton Architectural Press. ISBN 1-878271-33-4.
• Bussagli, Mario (1989). History of World Architecture – Oriental Architecture/2. Faber and Faber. ISBN 0-571-15378-X.
• Bowring, R. and Kornicki, P. (1993), The Cambridge Encyclopedia of Japan, pp. 201–208, Cambridge University Press, ISBN 0-521-40352-9.
• Coaldrake, William H. (1996) Architecture and Authority in Japan (Nissan Institute/Routledge Japanese Studies Series), Routledge, ISBN 978-0-415-10601-6
• Daniell, Thomas (2008) After the Crash: Architecture in Post-Bubble Japan, Princeton Architectural Press, ISBN 978-1-56898-776-7