თხრილის ბრძოლა

თხრილების ბრძოლა
მუსლიმ-ყურეიშის ომის ნაწილი
თხრილების ბრძოლა
თარიღი	629 ან 630 წელი
მდებარეობა	მექასთან ახლოს
შედეგი	მუსლიმების გამარჯვება
მხარეები
მედინელი მუსლიმები ჰუდიბიები კონფედერატები
ძალები
3000 კაცი 10,000 კაცი
დანაკარგები
მცირე მძიმე,
თხრილის ბრძოლა ვიკისაწყობში

თხრილის ბრძოლა — 27 დღიანი ალყა, ებრაელებისა და არაბების გაერთიანებული ჯარი მუსლიმების წინააღმდეგ. კონფედერაციული ჯარი, რომელიც დაიძრა იასრიბისკენ (ახლანდელი მედინა), შეადგენდა 10 000 ქევითს და 600 ცხენოსანს, ხოლო მედინის გარნიზონი 3000 კაცისგან შედგებოდა.

მედინის გარნიზონი უმცირესობაში იმყოფებოდა, მათ მეთაურობდა მუსლიმანი წინასწარმეტყველი მუჰამედი, სალმან სპარსელის რჩევით მათ გათხარეს თხრილები ქალაქთან, ამასთან ერთად რელიეფის ხელშეწყობით უსარგებლო გახადეს არაბთა კავაელრია. არაბებმა რამდენი შეტევა წამოიწყეს ქალაქზე, შემდეგ კი ებრაელები დაარწმუნეს რომ შეერთებოდნენ და ქალაქისთვის სამხრეთიდან შეეტიათ. თუმცა, მუჰამედის დიპლომატებმა შესანიშნავად გაართვეს თავი და ჩაშალეს მოლაპარაკებები მხარეებს შორის, ამით კი სამხრეთიდან თავდასხმა აიცილეს. კარგად ორგანიზებულმა გარნიზონმა, კონფედერაციული მორალის დაქვეითებამ და ცუდი ამინდის პირობებმა გამოიწვია ალყის ფიასკო დასრულება.

ალყა იყო "ტაქტიკური ბრძოლა", რომელშიც მუსლიმებმა ტაქტიკურად სძლიეს მოწინააღმდეგეებს და ძალიან ცოტა ადამიანი დაკარგეს. მუსლიმების დამარცხების მცდელობები ჩაიშალა და ისლამი გავლენიანი გახდა რეგიონში. შედეგად, მუსლიმთა არმიამ ალყა შემოარტყა ბანუ კურაიზას ტომის ტერიტორიას, რამაც გამოიწვია მათი დანებება. ამ დამარცხებამ მექას ძალიან დიდი ფინანსური ზარალი მიაყენა, რამეთუ დაკარგეს გავლენა ვაჭრობაზე.

წინაპირობა

მექადან გადასახლების შემდეგ, მუსლიმებს მოუწიათ შებრძოლებოდნენ მექელ ყურეიშებს 624 წელს ბადრის ბრძოლაში და 625 წელს უჰუდის ბრძოლაში. 4 შაბანში (625 წლის ოქტომბერი) მუჰამედმა 300 კაცისა და 10 მხედრისგან შემდგარი ჯარი შეკრიბა, რათა მეორედ შეხვედროდა ყურეიშის 1000-კაციან არმიას ბადრიში. მიუხედავად იმისა, რომ ბრძოლა არ მომხდარა, სანაპირო ტომები აღფრთოვანებული იყვნენ მუსულმანური ძალით. მუჰამედი ასევე ცდილობდა, შეზღუდული წარმატებით, გაეტეხა მრავალი ალიანსი მუსლიმური ექსპანსიის წინააღმდეგ. მიუხედავად ამისა, მან ვერ შეძლო მექას აღკვეთა.

როგორც ბადრისა და უჰუდის ბრძოლებში, მუსლიმთა არმიამ კვლავ გამოიყენა სტრატეგიული მეთოდები მოწინააღმდეგეების წინააღმდეგ (ბადრში მუსლიმებმა ალყა შემოარტყეს ჭებს, მაგრამ არ აკლებდნენ მოწინააღმდეგეებს წყალს, რადგან ალის არ სურდა გაჰყოლოდა კვალს. მექის არმია; უჰუდის ბრძოლაში მუსლიმებმა სტრატეგიულად გამოიყენეს ბორცვები). ამ ბრძოლაში მათ გათხარეს თხრილი, რათა მტრის კავალერია უფუნქციო ყოფილიყო.

ბრძოლის დაწყების მიზეზები

ამ ბრძოლის მიზეზი იყო მედინას თავდასხმისგან გადარჩენა, მას შემდეგ რაც ბანუ ნაზირმა და ბანუ კურეიზას ტომებმა დაამყარეს კავშირი ყურეიშებთან, რათა შურისძიების სახით დასხმოდნენ თავს, რადგან ისინი განდევნეს მექადან ბანუ ქაინუკაში და ბანუ ნადირში შეჭრის დროს. მაჰმადიანი მეცნიერი იბნ კატირი ამბობს: „კონფედერატების მოსვლის მიზეზი იყო ის, რომ ბანუ ნადირის ლიდერთა ჯგუფი, რომლებიც ღვთის მოციქულმა განდევნა ალ-მედინადან ხაიბარში, მათ შორის სალამ ბინ აბუ ალ-ჰუკაიქი, სალამ ბინ მიშკამი და კინანა ბინ არ-რაბი წავიდნენ მაკქაში, სადაც შეხვდნენ ყურეიშის ლიდერებს და წაახალისეს ისინი წინასწარმეტყველის წინააღმდეგ ომში მონაწილეობით." ასევე, ურწმუნოთაგან ზოგიერთი მექელი სიძულვილით იყო გამოწვეული მუსლიმების დასრულება, რადგან წინასწარმეტყველმა მაკას მისცა ახალი რელიგია, ისლამი, რომელიც კრძალავდა ძველ წესებს, კერპთაყვანისმცემლობას და აპროტესტებდა ხანდაზმულთა ავტორიტეტს.

კონფედერატები

627 წლის პირველ ნახევარში, ბანუ ნადირი, შეხვდა მექას ყურეიშებს. ჰუიაი იბნ ახტაბი ხაიბარის სხვა ლიდერებთან ერთად გაემგზავრა მექაში საფუამ იბნ უმაიასთან ერთგულების ფიცის დასადებლად.

კონფედერაციული ჯარების უმეტესი ნაწილი შეკრიბეს მაკას ყურეიშებმა აბუ სუფიანის მეთაურობით, რომლებმაც 4000 ქევითი ჯარისკაცი, 300 მხედარი და 1000-1500 აქლემზე ამხედრებული კაცი გამოიყვანეს.

ბანუ ნადირმა დაიწყო ნაჯდის მომთაბარეების შეკრება. მან ამ მომთაბარეებს გადაუხადა მოსავლის ნახევარი და ამით ახალი მოკავშირე შეიძინა. წარმატებული მოლაპარაკებების შემდეგ, სიდიდით მეორე კონტინგენტს, დაემატა 300 მხედარი და 2000 ქვეითი, უნაინა ბინ ჰასან ფაზარის მეთაურობით. ბანი ასადი ასევე დათანხმდა შეერთებას თულეჰა ასადის მეთაურობით. ბანუ სულეიმიდან ნადირმა უზრუნველყო 700 კაცი, თუმცა ეს ძალები, სავარაუდოდ, ბევრად უფრო დიდი იქნებოდა, რადგან ზოგიერთი მისი ლიდერი არ იყო ისლამის მიმართ სიმპათიებით განწყობილი. ბანი ამირმა, რომელსაც ჰქონდა შეთანხმება მუჰამედთან, უარი თქვა შეერთებაზე.

სხვა ტომებში შედიოდა ბანუ მურა, 400 კაცით ჰარს იბნ აუფ მურის მეთაურობით და ბანუ შუჯა 700 კაცით სუფიან იბნ აბდ შამსის მეთაურობით. საერთო ჯამში, კონფედერაციული არმიის სიძლიერე, შეფასებულია, რომ შეიცავდა დაახლოებით 10000 კაცს და ექვსას მხედარს. 626 წლის დეკემბერში არმია, რომელსაც აბუ სუფიანი ხელმძღვანელობდა, მედინასკენ გაემართა.

გეგმის მიხედვით, ჯარებმა დაიწყეს ლაშქრობა მედინისკენ, მექელებმა სამხრეთიდან (სანაპიროს გასწვრივ), დანარჩენებმა კი აღმოსავლეთიდან. ამავდროულად ბანუ ხუზაას ცხენოსნები გაემგზავრნენ, რათა მედინა გაეფრთხილებინათ შემოჭრილი ჯარის შესახებ.

მულიმების დაცვა

ბანუ ხუზაას კაცებმა ოთხ დღეში მიაღწიეს მუჰამედთან და გააფრთხილეს ის კონფედერაციული ჯარების შესახებ, რომლებიც ერთ კვირაში უნდა მისულიყვნენ. მუჰამედმა შეკრიბა მედინელები მტრის დაძლევის საუკეთესო სტრატეგიის განსახილველად. მტერთან ღია ცის ქვეშ შეხვედრა (რაც ბადრში გამარჯვებამდე მიიყვანა) ან მათ ქალაქიდან ბრძოლა (უჰუდთან დამარცხებიდან მიღებული გაკვეთილი) ორივე შემთხვევა განიხილეს. საბოლოო ჯამში, მუსლიმებმა აირჩიეს თავდაცვითი ბრძოლა ღრმა თხრილების გათხრით ჩრდილოეთ ფრონტის გასწვრივ ბარიერის როლის შესასრულებლად. თავდაცვითი თხრილის ტაქტიკა შემოიღო სალმან სპარსელმა. მედინაში მცხოვრებმა ყოველმა მაჰმადიანმა, მუჰამედის ჩათვლით, წვლილი შეიტანა მასიური თხრილის გათხრაში. თხრილი მხოლოდ ჩრდილოეთ მხარეს იყო გათხრილი, რადგან დანარჩენი მედინა გარშემორტყმული იყო კლდოვანი მთებითა და ხეებით, რომლებიც მიუწვდომელი იყო დიდი არმიისთვის (განსაკუთრებით კავალერიისთვის). თხრილის გათხრა მედინაში თითქმის შიმშილს დაემთხვა. ქალები და ბავშვები გადაიყვანეს ქალაქის შიდა ნაწილში. მედინელებმა მთელი მოსავალი ადრე მიიღეს, ამიტომ კონფედერაციული ჯარები უნდა დაყრდნობოდნენ საკუთარი საკვების რეზერვს.

მუჰამედმა დააარსა თავისი სამხედრო შტაბი სალას გორაზე და ჯარი იქ განლაგდა; ეს პოზიცია მუსლიმებს უპირატესობას მიანიჭებდა, თუ მტერი თხრილს გადალახავდა.

ბოლო არმია, რომელიც იცავდა ქალაქს შემოსევისგან, შედგებოდა 3000 კაცისგან, და მოიცავდა 14 წელზე უფროსი ასაკის მედინის ყველა მკვიდრს, გარდა ბანუ კურაიზასა (კურაიზა აწვდიდა მუსლიმებს თხრილის თხრისთვის საჭირო ინსტრუმენტებს).

ალყა

მედინის ალყა 627 წლის იანვარში დაიწყო და 20 ღამეს გაგრძელდა. თხრილის აშენების ექვსი დღის დამატებით, მთელი ოპერაცია გაგრძელდა 27 დღე და შეჩერდა ერთი თვის განმავლობაში (5 შავვალ-1 დჰულ-ქიდა). ვინაიდან არაბულ ომებში, ალყა იშვიათობა იყო, ჩამოსული კონფედერატები მზად არ იყვნენ მუსლიმების მიერ გათხრილ სანგრებთან გამკლავებისთვის. კონფედერატები ცდილობდნენ თავდასხმას ცხენოსნებით, იმ იმედით, რომ იძულებით გადასასვლელი იქნებოდნენ, მაგრამ მედინელები მკაცრად იყვნენ შემორჩენილი, რამაც ხელი შეუშალა ასეთ გადაკვეთას. ორივე ჯარი შეიკრიბა თხრილის ორივე მხარეს, 2-3 კვირის განმავლობაში არ დაპირისპირებიან ერთმანეთს.

ყურეიშის ვეტერანებს მოუთმენლობა გაუჩნდათ ჩიხში. ბოევიკთა ჯგუფმა ამრ იბნ აბდ ვუდის მეთაურობით (რომელიც ითვლებოდა, რომ ბრძოლაში ათას კაცს უტოლდებოდა) და იკრიმა იბნ აბი ჯაჰლმა სცადეს თხრილის გადალახვა, მათ ეს მოახერხეს და დაიკავეს ჭაობიანი ადგილი. ამრმა მუსლიმები დუელში გამოიწვია. შიიტური წყაროების თანახმად, საპასუხოდ, ალი იბნ აბი თალიბმა მიიღო გამოწვევა და მუჰამედმა გაგზავნა საბრძოლველად. როდესაც ალი წავიდა ამრ იბნ აბდ ვუდთან საბრძოლველად, მუჰამედმა ალიზე თქვა: „ის არის მთელი რწმენის განსახიერება, რომელიც მიდის შეტაკებაში მთელი ურწმუნოების განსახიერებასთან“.

ორივე მებრძოლი მტვერში დაიკარგა, რადგან დუელი ინტენსიური გახდა. ბოლოს ჯარისკაცებმა გაიგონეს ყვირილი, რომელიც მიანიშნებდა გადამწყვეტ დარტყმაზე, მაგრამ გაურკვეველი იყო, რომელი იყო წარმატებული. სლოგანმა „ალაჰ აკბარ“ (ღმერთი უდიდესია) მტვრისგან ადასტურებდა ალის გამარჯვებას. კონფედერატები იძულებულნი გახდნენ უკან დაეხიათ პანიკისა და დაბნეულობის მდგომარეობაში. შიიტური წყაროების მიხედვით, ალიმ ამრის გარემოცვას უკან დახევის უფლება მისცა; ალი არასოდეს მისდევდა გაქცეულ მტერს.

კონფედერაციულმა არმიამ კიდევ რამდენიმე მცდელობა გააკეთა ღამის განმავლობაში თხრილის გადალახვისას, მაგრამ ყოველი შემთვევა კრახით სრულდებოდა. მიუხედავად იმისა, რომ კონფედერატებს შეეძლოთ თავიანთი ქვეითი ჯარის განლაგება თხრილის მთელ სიგრძეზე, მათ არ სურდათ მუსლიმებთან ჩართულიყვნენ ახლო ბრძოლაში, რადგან პირველები თვლიდნენ, რომ ეს უკანასკნელნი საუკეთესოები იყვნენ ხელჩართულ ბრძოლაში. თავის მხრივ მუსლიმური ჯარიც ძალიან დიდი საფრთხის წინაშე იმყოფებოდა.

კონფედერატთა კოლაფსი

კონსულტაციის შემდეგ, კონფედერაციულმა ლიდერებმა გაგზავნეს იკრიმა იბნ აბი ჯაჰლი კურაიზაში, რაც მიუთითებდა მედინაში ერთიანი შეჭრის შესახებ. თუმცა, კურაიზამ მოითხოვა მძევლები, როგორც გარანტია იმისა, რომ კონფედერაცია არ დატოვებდა მათ. კონფედერაციამ, იმის გათვალისწინებით, რომ კურაიზამ შესაძლოა მძევალი მუჰამედს მისცეს, უარი თქვა. მხარეებს შორის არაერთხელ იგზავნებოდა შეტყობინებები, მაგრამ თითოეული ჯიუტად იკავებდა თავის პოზიციას.

აბუ სუფიანმა დაიბარა ჰუაი იბნ ახტაბი და აცნობა მას კურაიზას პასუხი. ჰუიაი გაოგნებული იყო და აბუ სუფიანმა მას "მოღალატე" უწოდა. მისი სიცოცხლის შიშით, ჰუიაი გაიქცა კურაიზას ციხესიმაგრეებში.

ბედუინები, ღატაფანები და ნაჯდის სხვა კონფედერატები უკვე კომპრომეტირებული იყვნენ მუჰამედის მოლაპარაკებებით. მათ ექსპედიციაში მონაწილეობა მიიღეს ძარცვის იმედით და არა პირადი მიზეზების გამო. მათ იმედი დაკარგეს, რადგან წარმატების შანსები შემცირდა, ალყის გაგრძელებით უინტერესო. ორი კონფედერაციული არმია გამოირჩეოდა ბრალდებებითა და ურთიერთუნდობლობით.

კონფედერაციული არმიების დებულებები იწურებოდა. ცხენები და აქლემები შიმშილით და ჭრილობებით კვდებოდნენ. დღეების განმავლობაში ამინდი იყო უჩვეულოდ ცივი და სველი. ძლიერმა ქარმა ჩააქრო ბანაკებში ცეცხლი, რამაც ამოწურა ჯარს სითბოს წყარო. თუმცა, მუსლიმთა ბანაკი დაცული იყო ასეთი ქარისგან. მტრის კარვები დაანგრიეს, ცეცხლი ჩააქრეს, ქვიშა და წვიმა სცემდა მათ სახეზე და შეშინებულნი იყვნენ მათ წინააღმდეგ გამოთქმული საფრთხისგან. ისინი უკვე ახლოს იყვნენ ერთმანეთს. ღამის განმავლობაში კონფედერაციულმა არმიამ უკან დაიხია და დილით უკვე აღარავინ აღარ იყო ბრძოლის ველზე.

ლიტერატურა

• Guillaume, Alfred, The Life of Muhammad: A Translation of Ibn Ishaq's Sirat Rasul Allah. Oxford University Press, 1955. ISBN 0-19-636033-1
• adh-Dhahabī, Shams ad-Dīn. Siyar A'lam Nubala (2008). ციტირების თარიღი: 7 November 2021
• თარგი:Cite wikisource
• Buchanan, Allen E. (2003). States, Nations, and Borders: The Ethics of Making Boundaries. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-52575-6. 
• al-Misri, Mahmud (2015) Sahabat-Sahabat Rasulullah vol 1: Zubair bin Awwam (id, ar). Pustaka Ibnu Katsir, გვ. Shaja'ah Zubayr ibn al-Awwam Radhiyallahu anh (bravery of Zubayr ibn al-Awwam. ISBN 9789791294386. 
• Donner, Fred (1998). Narratives of Islamic Origins: The Beginnings of Islamic Historical Writing. Darwin Press. ISBN 0-87850-127-4. 
• Faizer, Rizwi (2013) The Life of Muhammad Al-Waqidi's Kitab Al-Maghazi. Taylor & Francis, გვ. 349. ISBN 9781136921148. 
• Glasse, Cyril (2003). New Encyclopedia of Islam: A Revised Edition of the Concise Encyclopedia of Islam. Rowman Altamira. ISBN 0759101906. 
• Heck, Gene W. "Arabia Without Spices: An Alternate Hypothesis", in: Journal of the American Oriental Society 123 (2003), p. 547–567.
• Lings, Martin (1983). Muhammad: his life based on the earliest sources. Allen & Unwin. ISBN 0-04-297042-3. 
• Maududi, Sayyid Abul Ala (1967). The Meaning of the Quran. Lahore: Islamic Publications Limited. ISBN 1-56744-134-3. 
• Muir, William, A Life of Mahomet and History of Islam to the Era of the Hegira, London: Smith, Elder & Co, 1861.
• Nomani, Shibli (1970). Sirat al-Nabi. Karachi: Pakistan Historical Society. 
• Peters, Francis E. (1994). Muhammad and the Origins of Islam. Albany: SUNY Press. ISBN 0-7914-1875-8. 
• Peterson, Daniel C. (2007). Muhammad. Prophet of God. Grand Rapids, Michigan: Wm. B. Eerdmans Publishing co.. ISBN 978-0-8028-0754-0. 
• Ramadan, Tariq (2007). In the Footsteps of the Prophet. New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-530880-8. 
• Reeves, Minou (2003). Muhammad in Europe: A Thousand Years of Western Myth-Making. NYU Press. ISBN 978-0-8147-7564-6. 
• Rodinson, Maxime (2002). Muhammad: Prophet of Islam. Tauris Parke Paperbacks. ISBN 1-86064-827-4. 
• Watt, William M. (1953). Muhammad at Mecca. Oxford University Press. ASIN: B000IUA52A. 
• Watt, William M. (1956). Muhammad at Medina. Oxford University Press. ISBN 0-19-577307-1. 
• Watt, William M. (1974). Muhammad: Prophet and Statesman. Oxford University Press. ISBN 0-19-881078-4. 
• Zafrulla Khan, Muhammad (1980). Muhammad, Seal of the Prophets. Routledge. ISBN 0-7100-0610-1. 

რესურსები ინტერნეტში

• სანგრების ბრძოლა
• კონფედერატების შეჭრა
• ალის მონათხრობი
• ბრძოლა