განი მამედოვის სახლი
განი მამედოვის სახლი (აზერბ. Qəni Məmmədovun evi) — შენობა ყოფილი საცხოვრებელი კორპუსია, მდებარეობს აზერბაიჯანის დედაქალაქ ბაქოს ისტორიულ უბანში, იჩერი-შეჰერთან, ასაფ ზეინალის ქუჩაზე, 45 ნომერში. განი მამედოვის სახლი წარმოადგენს ადგილობრივი მნიშვნელობის არქიტექტურულ ძეგლს.
ისტორია
რედაქტირებააღნიშნული შენობა აშენდა 1908 წელს [1], 1646 წელს აშენებული მედრესეას ადგილას, საიდანაც მხოლოდ ერთი ქვის პორტალია შემორჩენილი, რომელიც ახლა მინიატურული სუვენირების მაღაზიის შესასვლელად გამოიყენება.
სახლის მშენებლობის დამკვეთი იყო განის მამედოვი, წარმატებული ვაჭარი, საზღვაო ხომალდების მფლობელი კასპიის ზღვაში რუსეთს, შუა აზიასა და ირანს შორის საქონლის გადასაზიდად. სახლის პროექტი შეასრულა არქიტექტორმა ნიკოლაი ბაევმა (1878-1949), პეტერბურგის სამოქალაქო ინჟინერიის კურსდამთავრებულმა (1901 წელი), რომელმაც შემდეგ ააშენა აზერბაიჯანის ოპერისა და ბალეტის სახელმწიფო აკადემიური თეატრი (1910 წელი) და საავადმყოფო (ნაგიევის სახელობის, ყოფილი სემასკოს სახელი).
სამსართულიანი რეზიდენცია, რომელიც ამ პერიოდის ორივე აღმოსავლეთ და დასავლეთ არქიტექტურულ სტილს აერთიანებს, აშენდა ბაქოელი ცნობილი კონტრაქტორების, ძმების იმრან და ჰაჯი გაზიმოვების ხელმძღვანელობით, ერთ წელიწადში, 1908-1909 წლებში, წარმოუდგენლად მოკლე პერიოდში შენობის სიდიდისა და მხატვრული დეტალების გათვალისწინებით. ყველა გარე კედელი 90 სანტიმეტრის სისქისაა. მთავარი შესასვლელის ბრწყინვალე კიბე ძალიან რთულია, კედლები ორივე მხრიდან გაფორმებულია ბრწყინვალე ნიმუშებით.
ბაქოში საბჭოთა ხელისუფლების დამყარებასთან ერთად, მამედოვი ჯერ რუსეთში, შემდეგ პოლონეთში გაიქცა, სადაც კვალი დაიკარგა.
1920 წლის შემდეგ სახლი რამდენიმე წლის განმავლობაში ცარიელი იყო. მოგვიანებით, იგი დაიკავა სამთავრობო უწყებებმა, შემდეგ კი საბავშვო ბაღმა, შემდეგ აღნიშნულ სახლში პირველი და მეორე სართულები რამდენიმე ბინად დაიყო. სათანადო მოვლის არარსებობის გამო, შენობის მდგომარეობა მკვეთრად გაუარესდა, გახდა დაუსახლებელი და 18 წელზე მეტი ხნის განმავლობაში ცარიელი იყო. ამ დროის განმავლობაში, ორიგინალი შინაგანი ელემენტების უმეტესობა დაიკარგა - ნათურები, ექსტრავაგანტული ჭაღები, ფარდები, ნახატები, ხალიჩები და ძვირფასი კარის სახელურებიც კი.
1996 წელს ამერიკულმა კომპანია „Mobil“–მა შენობა ძალიან ცუდ მდგომარეობაში იქირავა. აღდგენითი სამუშაოების გამოცდილების, ორიგინალური ნახატების, ისტორიული ფოტომასალისა და ბაქოს ისტორიული საზოგადოების დახმარების საფუძველზე, „Mobil“-მა უდიდესი ძალისხმევის შედეგად სრულად აღადგინა შენობის თავდაპირველი იერსახე. ამჟამად კომპანია მას იყენებს, როგორც ბაქოს ოფისს.
ლიტერატურა
რედაქტირება- Фатуллаев Ш. С. Градостроительство и архитектура Азербайджана XIX-начала ХХ века. Ленинград. Стройиздат. Ленинградское отделение. 1986 г.
რესურსები ინტერნეტში
რედაქტირებასქოლიო
რედაქტირება- ↑ Ичери-шехер. Памятники местного значения. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2018-01-21. ციტირების თარიღი: 2018-01-23.