გაზეთი ლეზგი
გაზეთი ლეზგი (ლეზგიურად: Лезги газет, რუსულად: Лезгинская газета) — ლეზგიურ ენაზე გამოცემული გაზეთი დაღესტანში, რუსეთში, რომელიც პირველად შეიქმნა საბჭოთა კავშირის ადრეულ პერიოდში.
| გაზეთი ლეზგი | |
|---|---|
| ტიპი: | ყოველკვირეული |
| ფორმატი: | A3 |
| მფლობელ(ებ)ი: | - |
| დაარსდა: | 21 ივლისს, 1928 წელს (ჰაჯიბეი ჰაჯიბეიოვის მიერ) |
| პოლიტიკური ერთგულება: | არა |
| ენა: | ლეზგიური |
| შეწყვიტა გამოცემა: | - |
| სათავო ოფისი: | მახაჭკალა |
| პერიოდულობა: | ~10 000 (2010) |
| დობილი გაზეთ(ებ)ი: | - |
| ISSN: | - |
| საიტი: | https://lezgigazet.ru/ |
ისტორია
რედაქტირებაგაზეთი დაარსდა 1928 წელს სახელწოდებით ახალი სამყარო (ЦIийи дуьнья) ჰაჯიბეი ჰაჯიბეოვის მიერ (ლეზგიურად: Гьажибег Гьажибегов, რუს. Гаджибек Гаджибеков), რომელმაც იმავე წელს შექმნა პირველი ოფიციალური ანბანი ლეზგინისთვის (ადრე ლეზგინები არაბულ დამწერლობას იყენებდნენ). ,,ახალი სამყარო" იყო ლეზგინურ ენაზე გამოქვეყნებული პირველი გამოცემა, რომელიც იყენებდა საკუთარ ანბანს. [1]
გაზეთმა რამდენჯერმე შეიცვალა სახელები. ნაშრომმა შეწყვიტა გამოცემა 1931 წელს, მაგრამ 1943 წელს დაბრუნდა სოციალიზმის დროშის სახელით (Социализмдин пайдах).
1951 წელს საბჭოთა კავშირმა მოითხოვა ყველა არარუსული გაზეთის შინაარსი დაყრდნობოდა საბჭოთა კავშირის კომუნისტურ პარტიის გაზეთ ,,პრავდას". ლეზგის ეწოდა დაღესტნური სიმართლე (Дагъустандин гьакъикъат) და თითქმის მთელი მისი შინაარსი შედგებოდა თარგმნილი სტატიებისაგან, რომლებიც რუსულენოვანი დაღესტნის სიმართლეში (Дагестанская правда) იყო გამოქვეყნებული. [2]
1994 წლიდან ,,ლეზგი გაზეთის" რედაქტორმა აგარიზა საიდოვმა თქვა: ,,ეს გადაწყვეტილება ცუდად იყო გააზრებული და მცდარი, რადგან იგი ხელს უშლიდა კულტურის, ენისა და ლიტერატურის განვითარებას მშობლიურ ენებზე". 1957 წელს კომუნისტურმა პარტიამ შეცვალა გადაწყვეტილება და გაზეთმა განაახლა საკუთარი შინაარსის გამოცემა სახელწოდებით კომუნისტი (Коммунист).
1978 წელს ნაშრომმა მიიღო საბჭოთა მთავრობისგან საპატიო ნიშნის ორდენი.
1973 წლისთვის იგი კვირაში სამჯერ გამოიცემოდა და მისი ტირაჟი 20 000 იყო.[3]
მრავალი წლის განმავლობაში გაზეთი აქვეყნებდა შაჰ ამირ მურადოვის ნამუშევრებს (1913—1996) ,,დაღესტნის ეროვნული პოეტის" ფსევდონიმით.[4] ის ასევე თარგმნიდა რუსი პოეტებს ნამუშევრებს, როგორიცაა ალექსანდრე პუშკინი, რომლის ნაწარმოებებიც მან ლეზგიურ საზოგადოებამდეც მიიტანა.
1991 წელს საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ გაზეთმა შეიცვალა სახელი და გახდა გაზეთი ლეზგი. მისი ტირაჟი იყო დაახლოებით 4,000 1994 წელს.
1991 წლის აგვისტოს ბოლოს, იბადულა ტაგიროვის მეთაურობით, გაზეთ ,,კომუნისტს" ეწოდა ,,ლეზგი გაზეტა" (,,ლეზგინსკაია გაზეტა"). რეფორმების წლების განმავლობაში გაზეთი გახდა უკეთესი, უფრო საინტერესო და ავტორიტეტით სარგებლობს ლეზგინთა მოსახლეობაში. რედაქციაში 32 თანამშრომელია, მათ შორის 19 კრეატიული თანამშრომელი. აღმასრულებელი მდივანი შიხმურად შიხმურადოვი აქტიური და შემოქმედებითია, დეპარტამენტის რედაქტორები - მერდალი ჯალილოვი, დაირ ბებელაევი, ნარიმან იბრაგიმოვი, ჟასმინა საიდოვა, რაგნენა რამლდანოვა, საკუთარი კორესპონდენტები - დაშდემირ შერიფალიევი, კახიმან იბრაგიდოვი და სხვა კორესპონდენტები ბოშა მუს ახმაძიმოვირა.
2010 წელს აღინიშნა გაზეთის დაარსების 90 წლისთავი. წარსულის სირთულეებისდა მიუხედავად, მკითხველს მშობლიური გაზეთის მიმართ ინტერესი არ დაუკარგავს.
ამჟამინდელი სტატუსი
რედაქტირებაგაზეთის რეპორტაჟში ყურადღება გამახვილებულია პოლიტიკაზე, ეკონომიკაზე, საზოგადოებაზე, კულტურაზე და სპორტზე. იგი ასევე რეგულარულად აჩვენებს ინტერვიუებსა და პროფილებს, რომლებიც ეხება ლეზგინის კულტურას და ისტორიას.
ამჟამად გაზეთი ლეზგი ერთ-ერთია ლეზგინურენოვანი პუბლიკაციებიდან, რომელიც ემსახურება დაღესტანში დაახლოებით 380 000 ეთნიკურად ლეზგინს. 2010 წელს გაზეთს 36 თანამშრომელი ჰყავდა და ტირაჟი დაახლოებით 10 000 იყო.[5]
სქოლიო
რედაქტირება- ↑ Dzhonrid Akhmedov. "Гаджибек Гаджибеков" [Hajibey Hajibeyov] (in Russian).
- ↑ "Халкьдин милли газет" (in Lezghian). Suleyman-Stalsky District. 10 January 2010n. Retrieved 25 January 2015.
- ↑ Great Soviet Encyclopedia: «Коммунист» (газета Дагестанской АССР)
- ↑ "Шах-Эмир Мурадов" (in Russian). Lezgi Yar. Retrieved 25 January 2015.
- ↑ Agariza Saidov."История "Лезги газет"" [History of Lezgi Gazet]. Lezgi Gazet (in Russian). Archived დაარქივებული 2013-11-04 საიტზე Wayback Machine. from the original on November 4, 2013. Retrieved 25 January 2015.