ადამიანის უფლებები იაპონიაში

ადამიანის უფლებები იაპონიაში — იუსტიციის სამინისტროს მონაცემების თანახმად, იაპონიის იურიდიულ საკითხთა ბიუროს ოფისებმა და სამოქალაქო თავისუფლებების მოხალისეებმა, 2003 წლის განმავლობაში, განიხილეს ადამიანის უფლებათა 359,971 საჩივარი და 18,786 შეტყობინება ადამიანის უფლებათა დარღვევის შესახებ.

იაპონიაში კონსტიტუციური მონარქიაა.

ძირითადი საკითხები

იაპონიის კონსტიტუციის მე-14 მუხლი უზრუნველყოფს სქესთა შორის თანასწორობას. სრულ განაკვეთზე დასაქმებულ ქალთა პროცენტული რაოდენობა სტაბილურად გაიზარდა გასული საუკუნის 80–იანი წლებისა და 1990–იანი წლების დასაწყისში. იაპონიის პარლამენტის კანონით დასაქმების თანაბარი შესაძლებლობა აქვთ ქალებსა და კაცებს.

ნასამართლეობის მაჩვენებელი იაპონიაში 99%-ს აღემატება. რამდენიმე შემთხვევაში, სასამართლოებმა აღიარეს, რომ აღიარებითი ჩვენებების მიცემა აიძულეს ეჭვმიტანილებს და შემდეგ პატიმრობიდან გაათავისუფლეს. ამის წინააღმდეგ საბრძოლველად, 2016 წელს მიიღეს კანონი, რომლის თანახმადაც, საჭიროა დაკითხვის ვიდეოჩანაწერის შენახვა. ეს ეხება მხოლოდ იმ მძიმე დანაშაულებებში ბრალდებულებს, როგორიცაა მკვლელობა, ცეცხლსასროლი იარაღის გამოყენება და გატაცება, რაც მხოლოდ 3%-ს შეადგენს. ზოგჯერ იაპონელი პროკურორები წყვეტენ ან არ აღძრავენ სისხლისსამართლებრივ დევნას მცირე დანაშაულების შემთხვევაში ან უდანაშაულობის დიდი ალბათობის შემთხვევაში. ზოგიერთი იაპონელი მკვლევარი მიიჩნევს, რომ ეს არის იაპონიაში მსჯავრდებულების მაღალი მაჩვენებლის ერთ-ერთი მიზეზი. დევნის მაჩვენებელი იაპონიაში 33,4%-ს შეადგენს. 64,3% არ გაატარეს.

სასამართლო სისტემა

სისხლისსამართლებრივი სასჯელი

კონსტიტუციის 36-ე მუხლი კრძალავს „ნებისმიერი საჯარო მოხელის მიერ წამებას და სასტიკი სასჯელის გამოყენებას“. სისხლის სამართლის კოდექსის 195-ე მუხლი ამბობს, რომ საჯარო მოხელეები, რომლებიც ძალადობას ახდენენ ეჭვმიტანილზე, ბრალდებულზე ან სხვაზე სამსახურებრივი მოვალეობის შესრულებისას, უნდა დაისაჯონ. ამასთან, იაპონიის ადვოკატთა ასოციაციების, უფლებადამცველი ჯგუფების და ზოგი პატიმრის მიერ გაკეთებულ მოხსენებებში აღნიშნულია ფიზიკური შეურაცხყოფის ფაქტები. Amnesty International– ის ცნობით, ფიზიკური ძალის გამოყენება სასჯელაღსრულების სისტემაში არ არის იშვიათი.

აღიარებები

კონსტიტუცია და სისხლის სამართლის კოდექსი შეიცავს გარანტიებს, რომ არ შეიძლება სისხლის სამართლის დანაშაულში ეჭვმიტანილი პირის იძულება აღიარებითი ჩვენების მისაცემად. გარდა ამისა, პოლიციისა და პროკურატურის ზოგიერთი ჩინოვნიკის წინააღმდეგ აღიძრა სამოქალაქო და სისხლის სამართლის სარჩელები დაკითხვისა და დაკავების დროს ძალაუფლების ბოროტად გამოყენების შესახებ. 2003 წელს გაუქმდა ტყავის შემაკავებელი ქამრების გამოყენება. შეიქმნა უფრო რბილი ტყავის ხელბორკილი სხეულის ღვედების გარეშე. Amnesty International–მა იაპონიას პოლიციის დაკითხვის მეთოდების შეცვლისკენ მოუწოდა.

პატიმრების სიკვდილი

არსებობს ცნობები, რომ იაპონიაში რამდენიმე პატიმარი საეჭვო ვითარებაში გარდაიცვალა პატიმრობის დროს.

სამოქალაქო თავისუფლებები

სიტყვისა და პრესის თავისუფლება

იაპონიის კონსტიტუცია ითვალისწინებს სიტყვისა და პრესის თავისუფლებას. თეორიულად, დამოუკიდებელი პრესა, ეფექტური სასამართლო სისტემა და მოქმედი დემოკრატიული პოლიტიკური სისტემა გაერთიანებულია სიტყვისა და პრესის თავისუფლების უზრუნველსაყოფად. იაპონიის ექსკლუზიური პრესკლუბების სისტემა გააკრიტიკეს პრესის თავისუფლების ჯგუფებმა. კლუბები ხშირად დიდ მედიასაშუალებებს აძლევენ ექსკლუზიური ახალი ამბების წყაროს შესახებ ინფორმაცია. კლუბები უზრუნველყოფენ პრესის ოფიციალურ პრესკონფერენციებსა და ბრიფინგებს პოლიტიკოსებთან, ადვოკატებთან და ბიზნესლიდერებთან. კრიტიკოსების თქმით, საკლუბო სისტემა ხელისუფლებას საშუალებას აძლევს, ცენზურა დაუწესონ ახალ ამბებს, რომლებიც მათთვის არახელსაყრელია.

ინტერნეტის თავისუფლება

Freedom House-მა იაპონიის ინტერნეტი შეაფასა როგორც „თავისუფალი“, ხოლო ქულები 22-ზე დაბალია.

მშვიდობიანი შეკრებისა და გაერთიანების თავისუფლება

კონსტიტუცია ითვალისწინებს შეკრებისა და გაერთიანების თავისუფლებას და მთავრობა ზოგადად პატივს სცემს ამ უფლებებს პრაქტიკულად. 

რელიგიის თავისუფლება

კონსტიტუცია ითვალისწინებს რელიგიის თავისუფლებას .

გამაერთიანებელი ეკლესიის წევრები ირწმუნებიან, რომ პოლიციამ არ უპასუხა ეკლესიის წევრების იძულებითი დეპროგრამირების შესახებ ბრალდებებს. წინა წლებისგან განსხვავებით, იეჰოვას მოწმეებმა განაცხადეს, რომ მთავრობა მათ რელიგიურ უფლებებს პატივს სცემდა. 

ქალთა მიმართ ძალადობა

ქალთა მიმართ ძალადობა, განსაკუთრებით ოჯახში ძალადობა, ხშირად არ ჟღერდება სოციალური და კულტურული შეშფოთების გამო, ოჯახის შერცხვენის ან მეუღლის ან შვილების რეპუტაციის საფრთხის გამო, მაგრამ არსებობს ქალთა მიმართ ოჯახური ძალადობა.

გაუპატიურება

სტატისტიკამ 2003 წელს დაადასტურა 2,472 გაუპატიურების ფაქტი. ქმრების მიმართ დევნა დაიწყო მეუღლეების გაუპატიურების გამო. 2003 წელს რამდენიმე გახმაურებული ჯგუფური გაუპატიურების ფონზე, ვასედას უნივერსიტეტის კოლეჯის სტუდენტების მონაწილეობით, ზემო პალატამ დეკემბერში მიიღო კანონპროექტი, რომლის თანახმადაც ჯგუფური გაუპატიურება ისჯება 4 წლით თავისუფლების აღკვეთით. 2004 წლის ნოემბერში ყოფილ სტუდენტს 14 წლით თავისუფლების აღკვეთა მიუსაჯეს „სუპერ თავისუფალ“ წვეულებაზე ორი ქალის გაუპატიურებისათვის, მესამე ქალი 2001 წელს გააუპატიურა. 2018 წლის მონაცემებით, ქალები კვლავ თავს იკავებდნენ და არ აცხადებდნენ გაუპატიურებისა და სექსუალური ძალადობის შესახებ.

ბავშვების უფლებები

ბიჭებსა და გოგონებს თანაბრად აქვთ წვდომა ჯანდაცვასა და სხვა საჯარო სერვისებზე. განათლება ძირითადად უფასოა და სავალდებულოა საშუალო საფეხურის ჩათვლით. საზოგადოება უკიდურესად დიდ მნიშვნელობას ანიჭებს განათლებას.

უმცირესობები

ბურაკუმინი, კორეელები, ჩინელები და უცხოელი მუშები განიცდიდნენ სხვადასხვა დონის საზოგადოებრივ დისკრიმინაციას. ზოგი მათგანი მწვავე და ხანგრძლივი იყო. დაახლოებით 3 მილიონი ბურაკუმინი (ფეოდალური ეპოქის „განდევნილთა“ შთამომავლები) ხშირად ხდებოდნენ დამკვიდრებული საზოგადოებრივი დისკრიმინაციის მსხვერპლნი, მათ შორის, საცხოვრებლის შეზღუდვისა და დასაქმების შესაძლებლობების ჩათვლით.

რესურსები ინტერნეტში

• The Japan Children's Rights Network
• Equal Employment Opportunity Law
• Censorship in Japan
• AHRC articles, including urgent appeals, statements and open letters into Japanese. Other related human rights documents დაარქივებული 2016-03-23 საიტზე Wayback Machine.
• Japan Civil Liberties Union Subcommittee for the Rights of Foreigners
• Text of the International Convention on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination UN OHCHR
• Polite Japan's dark underbelly