თეთრი კლიტოციბე
თეთრი კლიტოციბე (ლათ. Leucocybe candicans) — სოკოს სახეობა ტრიქოლომასებრთა ოჯახისა.[1] 2015 წლამდე ეს სახეობა კლიტოციბეს გვარში ერთიანდებოდა.
| თეთრი კლიტოციბე | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||
| მეცნიერული კლასიფიკაცია | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| ლათინური სახელი | |||||||||||||||
| Leucocybe candicans (Pers.) Vizzini et al., 2015 | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
ძლიერ შხამიანია. შეიცავს მუსკარინს. ფართოდაა გავრცელებული ევრაზიასა და ჩრდილოეთ ამერიკაში. იზრდება ფოთლოვან და შერეულ ტყეებში, ზაფხულ-შემოდგომით
სოკო პირველად აღწერა გერმანელმა მიკოლოგმა და ბოტანიკოსმა კრისტიან ჰენდრიკ პერსონმა 1801 წელს როგორც Agaricus candicans. მიმდინარე ბინომინალური სახელწოდება მიანიჭა იტალიელმა მიკოლოგმა ალფრედო ვიცინიმ 2015 წელს.
აღწერა რედაქტირება
ზრდასრული სოკოს ქუდის დიამეტრი 1-4 სმ-მდე აღწევს, ნორჩობაში ბრტყლად ამოზნექილი, შემდეგ ბრტყელი, ასაკთან ერთად ჩაზნექილი ხდება. ზედაპირი დაფარულია მოთეთრო ცვილისებრი ნაფიფქით, რომელიც ასაკთან ერთად ქვრება. ფერი — მკრთალ-მონაცრისფროდან მკრთალ-მოწითალომდე, კიდეებთან ახლოს თეთრი.
ფირფიტები ხშირია, ფეხთან შეზრდილი, თითქმის დაღმავალი, მოთეთრო ან მკრთალი კრემისფერი.
რბილობი — ჰიგროფანური, მონაცრისფრო-მოთეთრო, წყალწყალა, ახასიათებს პომიდვრის ფოთლების მსგავსი მძაფრი სუნი და უსიამოვნო მძაღე ან მომწარო გემო.
ფეხის სიგრძე — 2-4 სმ, სისქე — 0,2-0,4 სმ, ცილინდრული ან მოხრილი ძირით, მოვარდისფრო ან მონაცრისფრო-მოთეთრო, თითქმის ქუდისფერი, ძირში ზოგჯერ მუქია, თითქმის ტიტველი ან ბოჭკოვანი.
სპორების ფხვნილი თეთრი ფერისაა, სპორები 4,5-7×2,5-4 მკმ, ელიფსისებრი, გლუვი ზედაპირით. ბაზიდიუმი ოთხსპორიანი, 19-29×5-7 მკმ.
შხამიანობა რედაქტირება
თეთრი კლიტოციბე გვარის ერთ-ერთი ყველაზე შხამიანი წარმომადგენელია, რომელიც შეიცავს მუსკარინს. იწვევს ნერვიული სისტემის დამბლას.[2]
მსგავსი სახეობები რედაქტირება
- Clitocybe truncicola იზრდება ჯირკებსა და ხექცეულებზე. ასევე განსხვავდება ფართო ზომის სპორებითა და ფქვილის სუნით.
- Clitocybe dryadicola იზრდება მხოლოდ დრიადის ქვეშ სკანდინავიაში, უფრო მუქი შეფერილობის.
გავრცელება და ეკოლოგია რედაქტირება
ფართოდაა გავრცელებული ევრაზიასა და ჩრდილოეთ ამერიკაში. იზრდება ნიადაგზე, ფოთლოვან (მუხა და წიფელი) და შერეულ ტყეებში, იშვიათად წიწვოვან ტყეებში, ასევე ბაღებსა და მდელოებზე.[3] ძირითადად დიდ ჯგუფებად.
სამეცნიერო სინონიმები რედაქტირება
- Agaricus candicans Pers., 1801 : Fr., 1821basionym
- Agaricus gallinaceus Scop., 1772
- Agaricus umbilicaris J.F.Gmel., 1792, nom. nov.
- Agaricus umbilicatus Bolton, 1788, nom. illeg.
- Clitocybe aberrans Velen., 1939
- Clitocybe alboumbilicata Murrill, 1915
- Clitocybe candens Murrill, 1916, nom. superfl.
- Clitocybe candicans (Pers.) P.Kumm., 1871
- Clitocybe gallinacea (Scop.) Gillet, 1874
- Clitocybe gossypina Velen., 1939
- Clitocybe tenuissima Romagn., 1954
- Omphalia candicans (Pers.) Gray, 1821
- Omphalia gallinacea (Scop.) Quél., 1886
გალერეა რედაქტირება
.JPG)
.JPG)
.jpg)
ლიტერატურა რედაქტირება
- Kuyper, T.W. (1995). Flora Agaricina Neerlandica, გვ. 49. ISBN 9-054-10616-6.
რესურსები ინტერნეტში რედაქტირება
შეგიძლიათ იხილოთ მედიაფაილები თემაზე „თეთრი კლიტოციბე“ ვიკისაწყობში.- თეთრი კლიტოციბე MycoBank-ზე (ინგლისური)
- E. Garnweidner. Clitocybe candicans (Pers. : Fr.) P. Kumm.. Pilze am Ammersee. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2015-09-24. ციტირების თარიღი: 2014-07-27.
სქოლიო რედაქტირება
- ↑ Taxonomy on Index Fungorum. ციტირების თარიღი: 2016-10-26.
- ↑ ნახუცრიშვილი ივ., საქართველოს სოკოები / რედ. და თანაავტ. არჩ. ღიბრაძე, თბ.: „ბუნება პრინტი“ და საქართველოს ბუნების შენარჩუნების ცენტრი, 2006. — გვ. 92, ISBN 99940-856-1-1.
- ↑ Wojewoda Władysław. Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences. ISBN 83-89648-09-1.