გორანები

გორანები (თვითსახელრქმევა Goranci [გორანცი]; სერბულხორვატულად და მაკედონურად гора/gora „მთიანეთი“/„მთა“) — ისლამური აღმსარებლობის სლავები, რომლებიც ძირითადად კოსოვოს მთიანეთში სამხრეთდასავლეთით მაკედონიისა და ალბანეთის საზღვარზე ცხოვრობენ.)

გორანების ძირითადი საცხოვრებელი არეალი.

გორანთა დასახლების ადგილები

გორანების უმეტესობა კოსოვოს დრაგაშის (Dragaš) ერთ დიდ თემში, კერძოდ კი მის სამხრეთ ნაწილში ცხოვრობს. ამ ადგილას მცხოვრები გორანები ავტოქტონურ ხალხად ითვლებიან. კოსოვოს ომის შემდეგ - ეუთოს მონაცემების თანახმად - დასახლების მთავარ პუნქტებში გორანთა რაოდენობა 18 500-დან (ბოლო სახალხო აღწერის (1981 წელი) მონაცემები) დაეცა 10 000 პირამდე.

ალბანეთსა და მაკედონიაშიც არის რამდენიმე სოფელი. სავარაუდოდ, დაახლოებით 180 გორანი ოჯახი უნდა ცხოვრობდეს მაკედონიაში. გარდა ამისა, გორანები ცხოვრობენ სერბიასა და ყოფილი იუგოსლავიის სხვა კუთხეებში, ხოლო ასეთთა რიცხვი კი ოფიციალური ბელგრადის შეფასებებით 5000-ზე მეტია. სხვა მონაცემებით, გორანთა რაოდენობა ყველაზე უფრო ხელგაშლილი დათვლის შემთხვევაში 20 000 ადამიანია.

გორანული ენა ?

გორანები ლაპარაკობენ ე.წ. ენაზე, რომელსაც თავად ისინი „გორანსკის“ (Goranski) უწოდებენ. გორანული წარმოადგენს ერთი მხრივ მაკედონურის ჩრდილოური დიალექტებისა და მეორე მხრივ სერბული და ბულგარული ენების საზიარო ტორლაკური დიალექტის სპეციფიკურ ვარიანტს, რომელიც უხვადაა გაჯერებული თურქობის ხანიდან შემორჩენილი ნასესხობებით, ანუ ტურციზმებით.

გორანთა თვითაღქმა

გორანთა თვითცნობიერება, როგორც ეროვნული უმცირესობისა, არის მეტად სუსტი. XX საუკუნის 60-იან წლებში გორანები თავიანთ თავს თურქებს მიაკუთვნებდნენ. 1971 წელს იუგოსლავიაში გაჩნდა ეთნიკური მუსლიმების, როგორც ცალკე ხალხის ახალი კატეგორია, რომელშიც გააერთიანეს ყველა სლავურ ენაზე მეტყველი მუსლიმი.

• სლავი მუსლიმები არიან ბოსნიაკები, ტორბეშები და პომაკები.

სტატუსი

კოსოვოში გორანებს უმცირესობის სტატუსი გააჩნიათ და ადგილობრივ პარლამენტში წარმოდგენილი არიან თავიანთი დელეგატებით. ვოივოდინაში გორანებს ცალკე ეროვნულ ჯგუფად თვლიან.

რესურსები ინტერნეტში

• პრიშტინელი გორანები
• სერბული პროექტი რასტკო გორანთა კულტურასა და ტრადიციებზე დაარქივებული 2012-09-09 საიტზე Archive.isCategory:Webarchive template archiveis links
• რეპორტაჟი გორანებზე, - ადამინის უფლებადამცველი ლიგის ჟურნალში (2006)
• მოხუცი კაცი და გზა, რეპორტაჟი გორანთა ერთ სოფელზე (2008)