ჯვარცხმა

ჯვარცხმა
სოფელი
	ჯვარცხმა;
ქვეყანა	საქართველო
მხარე	გურიის მხარე
მუნიციპალიტეტი	ჩოხატაურის მუნიციპალიტეტი
თემი	ჯვარცხმა
კოორდინატები	41°59′35″ ჩ. გ. 42°13′48″ ა. გ. / 41.99306° ჩ. გ. 42.23000° ა. გ.
პირველი ხსენება	1839
ადრეული სახელები	ჩაისუბანი
ცენტრის სიმაღლე	220 მ
მოსახლეობა	491 კაცი (2014)
ეროვნული შემადგენლობა	ქართველები 99,4 %, რუსები 0,4 %
სასაათო სარტყელი	UTC+4
სატელეფონო კოდი	+995

ჯვარცხმა (2012 წლის 15 აგვისტომდე — „ჩაისუბანი“^[2]) — სოფელი საქართველოში, გურიის მხარის ჩოხატაურის მუნიციპალიტეტში, თემის ცენტრი (სოფლები: ჯვარცხმა, ვაზიანი, ინტაბუეთი). სოფელში მოქმედებს ბიბლიოთეკა.^[3] სოფლის ტერიტორიაზე გადის კურორტ ბახმაროსთან დამაკავშირებელი გზა. სოფელში დგას მაცხოვრის სახელობის ეკლესია, საჯარო სკოლა.^[4] სოფელში დაიბადა საქართველოს დამფუძნებელი კრების წევრი ლეონტი ჟღენტი.

გეოგრაფია რედაქტირება

ჯვარცხმა მდებარეობს მდინარე სუფსის მარცხნივ, ზღვის დონიდან 220 მ., ჩოხატაურიდან 3 კმ., საჯავახოს რკინიგზის სადგურიდან 23 კმ.

სოფელში ჩამოედინება მცირე ზომის ღელე-მდინარეები: ოსკოჭინა, ქოროშა და მათი შენაკადები, რომლებიც საზრდოობენ წვიმის, თოვლისა და მიწისქვეშა წყლებით და ჩაედინებიან სუფსა-გუბაზეულის აუზში. სოფელში, ძირითადად, წითელმიწა ნიადაგებია, რომელსაც ადგილობრივები „ალიზა მიწას” უწოდებენ.

ოსკოჭინა (ოსკროჭინა, ოსკოჭურე) სათავეს იღებს სოფელ ვაზიანის შავი მთიდან. გაივლის ჯვარცხმის ტერიტორიას, გადაკვეთს სოფელ გუთურს და ჩაედინება მდინარე სუფსაში. ღელის სახელწოდება უკავშირდება ჭინკების, ავსულების ნამოსახლარს. ლეგენდის თანახმად ისინი იკვებებოდნენ ამ ადგილებში გავრცელებული ბალახით - ოქროსყურათი. დროთა განმავლობაში ჭინკები გადაშენებულან, ბალახისათვის კი „ოსკოჭურე” უწოდებიათ. აქედან წარმოიშვა მდინარის სახელი „ოსკოჭინა”.

ჯვარცხმაში არის რამდენიმე პატარა მთა, მათ შორის შედარებით დიდია კოკოტია და სახარია.

ისტორია რედაქტირება

სოფელ ჯვარცხმაში აღმოჩენილია ნეოლითის ხანის არქეოლოგიური მასალა: კაჟის ანატკეცები, ქვის ცულები. ძეგლები სოფლის სკოლის მუზეუმშია დაცული. პირველად ნახსენებია 1839 წელს. სოფელში იდგა დიდი მუხა. ამ მუხის ძირში ასამართლებდნენ დამნაშავე ყმა-გლეხებს, აწამებდნენ მათ, სჭრიდნენ ხელ-ფეხს და ჰკიდებდნენ მუხაზე. სხეულს კი ისროდნენ ტყეში. ამიტომ მას ხალხმა „ხელფეხიან მუხა“ შეარქვა.^[5] 1887 წელს სოფელში გაიხსნა ორკლასიანი სასწავლებელი.

1901 წლის მონაცემებით ჯვარცხმის სასოფლო საზოგადოება მოიცავდა 7 სოფელს და ცხოვრობდა 4215 ადამიანი.^[6] 1924 წლის 2 სექტემბერს ჯვარცხმაში მოხდა შეტაკება ანტისაბჭოთა აჯანყების მონაწილეებს, რომლებსაც ხელმძღვანელობდა სერგო მათითაიშვილი, და ხელისუფლების ძალებს შორის.^[7]

საბჭოთა პერიოდში ეწოდა ჩაისუბანი და შეიქმნა ჩაისუბნის სასოფლო საბჭო, რომელიც მოიცავდა სოფლებს ვაზიანს, ინტაბუეთს და გორაბერეჟოულს. გავრცელებული იყო მეჩაიეობა და მეცხოველეობა. დამოუკიდებლობის შემდეგ ჩაისუბნის თემს გამოაკლდა გორაბერეჟოული. 2012 წელს დაუბრუნდა ძველი სახელწოდება.^[8]