ქეი-ქავუს I ან ქეი-ქაუს I (სპარს. عز الدين كيكاوس بن كيخسرو ʿIzz ad-Dīn Kaykāwūs ibn Kaykhusraw) — ქეი-ხოსროვ I-ის უფროსი შვილი, რუმის სულთანი 1211-1220 წლებში, გარდაცვალებამდე.

ქეი-ქავუს I
عز الدين كيكاوس بن كيخسرو‎‎

ქეი-ქავუს I-ის ბილინგვა (სპარსული და ბერძნული) სინოპში
რუმის სულთანი
მმართ. დასაწყისი: 1211
მმართ. დასასრული: 1220
წინამორბედი: ქეი-ხოსროვ I
მემკვიდრე: ქეი-ყუბად I
პირადი ცხოვრება
დაბ. თარიღი: —?
გარდ. თარიღი: 1220
სრული სახელი: 'Izz al-Dīn Kaykā'ũs bin Kaykhusraw
მამა: ქეი-ხოსროვ I

1211 წელს, ქეი-ხოსროვ I-ის გარდაცვალების შემდეგ, ქეი-ქავუს I-მა და მისმა უმცროსმა ძმებმა — კაიფერიდუნ იბრაჰიმმა და ალაედინ ქეიყუბადმა კონფლიქტი წამოიწყეს, დაპირისპირების მიზეზი კი ის იყო, თუ რომელი მათგანი გახდებოდა მამის მემკვიდრე, შესაბამისად, რუმის მომდევნო სულთანი[1]. თავდაპირველად, ალაედინ ქეიყუბადმა რუმის სასულთნოს მეზობლების — კილიკიის სომეხთა სამეფოს მეფე ლევონ II-ის და საკუთარი ბიძის, ამავდროულად, ერზურუმის დამოუკიდებელი მმართველის თოღრულ-შაჰის მიმართ გარკვეული მხარდაჭერა გამოიჩინა. ამ დროს, კაიფერიდუნმა დახმარებისთვის კვიპროსელ ფრანკებს მიმართა, რითაც ახლად შეძენილი ანთალიის პორტი საფრთხეში ჩააგდო. ამირების უმრავლესობამ, მხარი ქეი-ქავუს I-ს დაუჭირა. ამის შემდეგ, მან კაისერი და კონია დაიპყრო. ქეიყუბად I ანკარაში გაიქცა, კასთამონუს თურქმანული ტომებისგან დახმარების საძიებლად. ქეი-ქავუს I-მა ორივე ძმა დააკავა და თავი რუმის სულთნად გამოაცხადა[2].

მოსალოდნელი საფრთხის თავიდან ასაცილებლად, ქეი-ქავუს I-მა სამშვიდობო მოლაპარაკება განახორციელა ნიკეის იმპერატორ თეოდორე ლასკარისთან, რითაც ბოლო მოუღო სელჩუკთა სახელმწიფოს და ნიკეის იმპერიას შორის არსებულ დაპირისპირებებს. თუმცა, თურქმანული ტომები მაინც განაგრძობდნენ პრობლემების შექმნას საზღვარზე[3].

მეხუთე ჯვაროსნული ლაშქრობა

რედაქტირება

ანთალიის უსაფრთხოების გაუმჯობესების და დასავლური მსვლელობის მშვიდობიანად წარმართვის შემდეგ, ქეი-ქავუს I-მა ყურადღება აღმოსავლეთს მიაპყრო. მეხუთე ჯვაროსნული ლაშქრობის განმავლობაში, ჯვაროსნებმა ქეი-ქავუს I მოკავშირედ გაიხადეს და აიუბიდებს კონფლიქტის წამოწყება აიძულეს.

სინოპის დაპყრობა

რედაქტირება

ქეი-ქავუს I-ის მიერ რუმის სასულთნოში შეტანილი ყველაზე დიდი და მნიშვნელოვანი წვლილი სინოპის შავი ზღვის პორტის შეძენა იყო. 1214 წელს, ქალაქგარეთ, სანადირო მოგზაურობისას თურქმანება ტყვედ წაიყვანეს ტრაპიზონის იმპერატორი ალექსი კომნენოსი. ალექსი I-მა, სულთანს თავისუფლების სანაცვლოდ სინოპის და ტრაპიზონის იმპერიის აღმოსავლეთით არსებული ვასალიტეტის გადაცემა შესთავაზა[4], ამით, სელჩუკები შავ ზღვაზე გასასვლელს მოპოვებდნენ. ტერიტორიების გადაცემა 1214 წლის 1 ნოემბერს შედგა. ამის შემდეგ, ქალაქში ევროპული და ბიზანტიური ვაჭრობა დამყარდა. შერეულად მცხოვრები თურქული და ბერძნული მოსახლეობის მართვა, ქეი-ქავუს I-მა რაის-ჰეტუმს უბრძანა[5] . 1215 წლის აპრილსა და სექტემბერს შორის, ბერძენი არქიტექტორის — სებასტოსის მეთვალყურეობით კედლების რეკონსტრუქცია მიმდინარეობდა. ეს ნამუშევარი მოიხსენიება, როგორც დასავლეთ კარიბჭის მახლობლად მდებარე კოშკის ორენოვანი — ბერძნულ და სპარსულ ენებზე შესრულებული ბილინგვა[6].

გარდაცვალება

რედაქტირება

ქეი-ქავუს I გარდაიცვალა 1220 წელს, ტუბერკულოზით[7].

  1. Redford, Scott (1991). „The Alaeddin Mosque in Konya Reconsidered“. Artibus Asiae. Zürich: Artibus Asiae Publishers. 51 (1/2): 54–74 [70]. doi:10.2307/3249676. ISSN 0004-3648. JSTOR 3249676.
  2. Cahen, Claude (1968). Pre-Ottoman Turkey: A general survey of the material and spiritual culture and history c. 1071-1330. New York: Taplinger, გვ. 120–121. ISBN 1-59740-456-X. 
  3. Cahen, Pre-Ottoman Turkey, p. 121
  4. Anthony Bryer and Richard Winfield, The Byzantine Monuments and Topography of the Pontos, vol. 1, (Washington D.C.: Dumbarton Oaks, 1985) 71-72.
  5. Cahen, Pre-Ottoman Turkey, p. 123
  6. Bryer and Winfield, Pontos, 71-72.
  7. Райс Тамара Т., Государство Сельджукидов Малой Азии в первой половине XIII века // Сельджуки. Кочевники - завоеватели Малой Азии.
წინამორბედი:
ქეი-ხოსროვ I
რუმის სულთანი
1211–1220
შემდეგი:
ქეი-ყუბად I