ხალიფების სია
ხალიფა — სახალიფოს ხელმძღვანელის ოფიციალური ტიტულია. ხალიფა არის წინასწარმეტყველ მუჰამედის წარმომადგენელი, ყველა მუსულმანის სულიერი ლიდერი, საღვთო კანონების დამცველი და აღმსრულებელი დედამიწაზე. ხალიფას მოვალეობა იყო შეენარჩუნებინა კანონის უზენაესობა ქვეყანაში, პასუხისმგებელი იყო ყველა სახელმწიფოებრივი ორგანოს შარიათის კანონების მიხედვით მუშაობაზე, დაეცვა სახელმწიფო საზღვრები, შეექმნა მოქალაქეებისათის ცხოვრების ნორმალური პირობები. ხალიფად გახდომა შეეძლო მხოლოდ ისლამის მიმდევარ მამაკაცს, რომელიც ერკვეოდა რელიგიის საკითხებში და იყო სამართლიანი.
წინასწარმეტყველ მუჰამედის გარდაცვალების შემდეგ მმართველ ოთხ ხალიფას ეწოდა მართლმორწმუნე (632-661 წწ.). მათ შემდეგ ქვეყანას სათავეში ჩაუდგა ჯერ ომაიანთა დინასტია (661-750 წწ.), შემდეგ კი აბასიანები (750-1258 წწ.). ბაღდადის სახალიფოს დაცემის შემდეგ ხალიფის ტიტულს ატარებდნენ ეგვიპტის მამლუქები. ოსმალეთის იმპერიის მიერ ეგვიპტის დაპყრობის შემდეგ ხალიფის ტიტულს ოსმალეთის სულთნები ატარებდნენ. 1924 წელს ოსმალეთის იმპერია გაუქმდა. ხალიფის ტიტულმაც არსებობა შეწყვიტა.
რაშიდუნები რედაქტირება
ომაიანები რედაქტირება
აბასიდები რედაქტირება
- აბუ ლ-აბას ალ-საფაჰი 750-754
- ალ-მანსური 754-775
- ალ-მაჰდი 775-785
- ალ-ჰადი 785-786
- ჰარუნ ალ-რაშიდი 786-809
- ალ-ამინი 809-813
- ალ-მამუნი 813-833
- ალ-მუთასიმი 833-842
- ალ-ვასიკი 842-847
- ალ-მუთავაქილი 847-861
- ალ-მუნთასირი 861-862
- ალ-მუსთაინი 862-866
- ალ-მუთაზი 866-869
- ალ-მუჰთადი 869-870
- ალ-მუთამიდი 870-892
- ალ-მუთადიდი 892-902
- ალ-მუქთაფი 902-908
- ალ-მუკთადირი 908-932
- ალ-კაჰირი 932-934
- არ-რადი 934-940
- ალ-მუთაქი 940-944
- ალ-მუსთაქფი 944-946
- ალ-მუტი 946-974
- ატ-ტაი 974-991
- ალ-კადირი 991-1031
- ალ-კაიმი 1031-1075
- ალ-მუკთადი 1075-1094
- ალ-მუსთაზჰირი 1094-1118
- ალ-მუსთარშიდი 1118-1135
- არ-რაშიდი 1135-1136
- ალ-მუკთაფი 1136-1160
- ალ-მუსთანჯიდი 1160-1170
- ალ-მუსთადი 1170-1180
- ალ-ნასირი 1180-1225
- აზ-ზაჰირი 1225-1226
- ალ-მუსთანსირი 1226-1242
- ალ-მუსთასიმი 1242-1258
ფატიმიდები რედაქტირება
- ალ-მაჰდი აბდულა (909—934)
- ალ-ქაიმი (934—946)
- ალ-მანსურ ბილაჰი (946—953)
- ალ-მუიზი (953—975)
- ალ-აზიზ ბილაჰი (975—996)
- ალ-ჰაკიმ ბიარმილაჰი (996—1021)
- ალი აზ-ზაჰირი (1021—1036)
- ალ-მუსთანსირ ბილაჰი (1036—1094)
- ალ-მუსთალი (1094—1101)
- ალ-ამირი (1101—1130)
- ალ-ჰაფიზი (1130—1149)
- აზ-ზაფირი (1149—1154)
- ალ-ფაიზი (1154—1160)
- ალ-ადიდი (1160—1171)
კორდოვის ომაიანები რედაქტირება
- აბდ ალ-რაჰმან III 929–961
- ჰაქიმ II 961–976
- ჰიშამ II 976–1008
- მუჰამად II 1008-1009
- სულეიმან II 1009–1010
- ჰიშამ II 1010–1012
- სულეიმან II 1012–1016
- აბდ ალ-რაჰმან IV 1017
- ალი იბნ ჰამუდ ალ-ნასირი 1016–1018
- ალ-ქასიმ იბნ ჰამუდ ალ-მამუ 1018–1021
- იაჰია იბნ ალი იბნ ჰამუდ ალ-მუთალი 1021–1023
- ალ-ქასიმ იბნ ჰამუდ ალ-მამუ 1023
- აბდ ალ-რაჰმან V 1023–1024
- მუჰამად III 1024–1025
- ჰიშამ III 1025–1031
ალმოჰადები რედაქტირება
კაიროს აბასიდები რედაქტირება
ოსმალო ხალიფები რედაქტირება
ლიტერატურა რედაქტირება
- Bosworth, Clifford Edmund [1996] (2004). The New Islamic Dynasties: A Chronological and Genealogical Manual, 2nd, New Edinburgh Islamic Surveys, Edinburgh University Press. ISBN 978-0-7486-2137-8. OCLC 56639413.
- Houtsma, M. Th.; Wensinck, A. J. (1993) E.J. Brill's First Encyclopaedia of Islam 1913–1936 (Reprint), Leiden: BRILL. ISBN 978-90-04-09796-4.
- Lane-Poole, Stanley (1894). The Mohammedan Dynasties: Chronological and Genealogical Tables with Historical Introductions. Westminster: Archibald Constable and Company. OCLC 1199708.