სანტა-ისაბელი (კუნძული)
სანტა-ისაბელი (ინგლ. Santa Isabel Island) — სოლომონის არქიპელაგში ყველაზე გრძელი კუნძული[1]. ადმინისტრაციულად შედის მელანეზიური სახელმწიფო სოლომონის კუნძულების ისაბელის პროვინციის შემადგენლობაში.
| მშობ. სახელი: ინგლ. Santa Isabel Island | |
|---|---|
 კუნძულ სანტა-ისაბელის ადგილმდებარეობა | |
| გეოგრაფია | |
| 8°01′50″ ს. გ. 159°10′34″ ა. გ. / 8.03056° ს. გ. 159.17611° ა. გ. | |
| მდებარეობა | წყნარი ოკეანე |
| კოორდინატები |
კოორდინატები: განედი არ არის მითითებული |
| ფართობი | 2999 კმ² |
| სიგრძე | 200 კმ |
| სიგანე | 30 კმ |
| უმაღლესი წერტილი |
1220 მ სასარის მთა |
| პროვინცია | ისაბელი |
| დემოგრაფია | |
| მოსახლეობა | 20 000 (1999) |
| სიმჭიდროვე | 6,669 ად. /კმ² |
გეოგრაფია რედაქტირება
სანტა-ისაბელის კუნძული მდებარეობს წყნარი ოკეანის სამხრეთ ნაწილში. კუნძულიდან აღმოსავლეთით მდებარეობს კუნძული მალაიტა, დასავლეთით — კუნძული შუაზელი. წარმოადგენს ვულკანურ კუნძულს, რომელიც ზოგიერთ ადგილას გარშემორტყმულია მარჯნის რიფით[2].
სანტა-ისაბელის კუნძულის სიგრძე შეადგენს დაახლოებით 200 კმ-ს, ხოლო სიგანე — დაახლოებით 30 კმ-ს[3].
კუნძულის უმაღლესი წერტილი ზღვის დონიდან — სასარის მთა (1220 მეტრი). კუნძულის ცენტალურ მთიანეთშია მდინარე მარუტოს (ინგლ. Marutho River) სათავე, რომელიც ჩაედინება ოკეანეში სოფელ ჰოფისთან.
სანტა-ისაბელის კუნძულზე კლიმატი ტროპიკული და ნოტიოა. კუნძულზე ხდება ხშირი ციკლონები და მიწისძვრები[2].
ისტორია რედაქტირება
სანტა-ისაბელის კუნძული სოლომონის კუნძულებზე პირველი კუნძულია, რომელიც ევროპელებმა აღმოაჩინეს[4]. ეს მოვლენა მოხდა 1568 წელს, ხოლო პირველი აღმომჩენი გახდა ესპანელი ზღვაოსანი ალვარო მენდანია დე ნეირა[1].
XIX საუკუნის დასასრულს სანტა-ისაბელის კუნძულზე დამყარდა გერმანიის იმპერიის პროტექტორატი, მაგრამ უკვე 1900 წელს კუნძული გადაეცა ბრიტანეთის იმპერიას[4].
მოსახლეობა რედაქტირება
1999 წელს სანტა-ისაბელის კუნძულის მოსახლეობის რაოდენობამ შეადგინა დაახლოებით 20 ათასი ადამიანი. ადმინისტრაციული ცენტრია სოფელი ბუალა, რომელშიც მდებარეობს აეროდრომი. მეორე დიდი დასახლებაა — სოფელი სამასოდუ.
კუნძულის მოსახლეობა ლაპარაკობს რამდენიმე მელანეზიურ ენაზე:
- ბლაბლანგა (1772 მოლაპარაკე 1999 წელს; გამოიყენება სოფლებში პოპოჰეო და ჰოვუკოილო მარინგეს ოლქში, ასევე ჰოგრანოს სანაპიროზე მდებარე დასახლებულ პუნქტებში).
- ბუგჰოტუ (4048 მოლაპარაკე 1999 წელს; გამოიყენება კუნძულის სამხრეთ-აღმოსავლეთ ნაწილში სოფელ სუმადან სოფელ ჰორარამდე, ასევე კუნძულ ფურონაზე, რომელიც მდებარეობს კიას ოლქის სანაპიროდან ჩრდილო-დასავლეთით).
- ჩეკე-ჰოლო (10 840 მოლაპარაკე 1999 წელს; მდებარეობს სანტა-ისაბელის ცენტრალურ ნაწილში).
- გაო (1215 მოლაპარაკე 1999 წელს; გამოიყენება კუნძულის ცენტრალურ ნაწილში).
- კოკოტა (530 მოლაპარაკე 1999 წელს; გამოიყენება სოფლებში სისიგა და გჰოვეო, რომლებიც მდებარეობენ კუნძულის ჩრდილო-აღმოსავლეთ სანაპიროზე, ასევე სოფელ ჰურეპელოში სამხრეთ-დასავლეთ სანაპიროზე).
- ლაგჰუ (15 მოლაპარაკე 1999 წელს; გამოიყენება კიას ოლქის სოფლებში ბაოლო და სამასოდუ).
- ზაბანა (3355 მოლაპარაკე 1999 წელს; გამოიყენება სოფლებში, რომლებიც მდებარეობენ კუნძულის სამხრეთ-დასავლეთ სანაპიროზე სოფელ სამასოდუდან სოფელ კიამდე).
- ზაზაო (10 მოლაპარაკე 1999 წელს; გამოიყენება სოფელ კილოკაკაში)[5].
სქოლიო რედაქტირება
- ↑ 1.0 1.1 [სანტა-ისაბელის კუნძულების მეგზური. (ინგლისური). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2008-05-03. ციტირების თარიღი: 2014-12-11. სანტა-ისაბელის კუნძულების მეგზური. (ინგლისური)]
- ↑ 2.0 2.1 UNEP. სოლომონის კუნძულები. (ინგლისური). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2008-03-17. ციტირების თარიღი: 2014-12-11.
- ↑ John Seach. სანტა-ისაბელის კუნძული. (ინგლისური)
- ↑ 4.0 4.1 ერების ენციკლოპედია. სოლომონის კუნძულები. (ინგლისური)
- ↑ Ethnologue. სოლომონის კუნძულების ენები. (ინგლისური)