რაიმონდ პაულსი

ლატვიელი კომპოზიტორი და პიანისტი; ლატვიის კულტურის მინისტრი 1988 წლიდან 1993 წლამდე

 

რაიმონდ პაულსი

ბიოგრაფია
დაბ. თარიღი 12 იანვარი, 1936(1936-01-12)[1] [2](88 წლის)
დაბ. ადგილი რიგა
საიტი raimondspauls.lv
რაიმონდ პაულსი ვიკისაწყობში

რაიმონდ პაულსი (ლატვ. Ojārs Raimonds Pauls, დ. 12 იანვარი, 1936, რიგა) — საბჭოთა და ლატვიელი კომპოზიტორი, დირიჟორი, პიანისტი, სსრკ სახალხო არტისტი (1985), ლენინური კომკავშირის პრემიის ლაურეატი (1981), ლატვიის კულტურის მინისტრი (1989-1993 წწ.).

საყოველთაოდ ცნობილია რუსეთსა და დსთ-ს ქვეყნებში, როგორც ალა პუგაჩოვას, ლაიმა ვაიკულეს, ვალერი ლეონტიევის და სხვა პოპ მომღერლების მიერ შესრულებული პოპულარული სიმღერების ავტორი.

ბიოგრაფია რედაქტირება

რაიმონდ პაულსი დაიბადა 1936 წლის 12 იანვარს რიგაში, ილგუციემსის მიკრორაიონში, ვოლდემარისა და ალმა-მატილდა პაულსების ლატვიურ ოჯახში. მამამისი მოყვარული მუსიკოსი იყო სამოყვარულო ორკესტრ „მიხავოში“. უკრავდა დასარტყამ ინსტრუმენტებზე.

პაულსმა გადაიტანა და დაიმახსოვრა ომის საშინელებები: საბჭოთა სამხედრო ტყვეები, რომლებსაც ატარებდნენ რიგის ქუჩებში და რომელთა შვილები ცდილობდნენ პურის ხელში ჩაგდებას, ებრაელები ტანსაცმელზე დავითის ვარსკვლავებით, დაბომბვები. როდესაც რიგის გათავისუფლება მოხდა, ქალაქში ბევრი აუფეთქებელი ჭურვი დარჩა. რაიმონდმა და მეზობელმა ბიჭებმა ასეთი ჭურვით ექსპერიმენტი ჩაატარეს, რომელიც ღია ღუმელზე დადეს და დაკვირვება დაიწყეს. აფეთქების შედეგად ბიჭმა სახის არეში მძიმე დამწვრობა მიიღო. სახის დეფორმირებისგან ის წითელარმიელმა მაიორმა გადაარჩინა, რომელმაც საჩქაროდ დამწვარ სახეზე რაღაც ყვითელი მალამოს წაუსვა, შემდეგ კი ბიჭის დედას დაუტოვა მალამოს ქილა. „რამდენიმე თვის შემდეგ მე თვითონ მოვიშორე სახიდან მკვდარი კანი. დიდი ხნის განმავლობაში სახის კანი მილურჯდებოდა, როგორც კი სიცივე დადგებოდა,“ — იხსენებს პაულსი.

უკვე ბავშვობაში უკრავდა ფორტეპიანოზე. სამი წლიდან სწავლობდა 1-ლი მუსიკალური ინსტიტუტის საბავშვო ბაღში, სადაც დაიწყო მისი მუსიკალური განათლება. 10 წლის ასაკში ჩაირიცხა ლატვიის კონსერვატორიის მუსიკალურ სკოლაში — რიგის ე. დარზინშის სახელობის მუსიკალურ სკოლაში.[3] სკოლის დამთავრების შემდეგ, 1953-1958 წლებში სწავლობდა ლატვიის კონსერვატორიაში (ახლანდელი ვიტოლსის სახელობის ლატვიის მუსიკალური აკადემია), ფორტეპიანოს კლასში, პროფესორ გ. ბრაუნთან. 1962-1965 წლებში კვლავ სწავლობდა ლატვიის კონსერვატორიაში, უკვე კომპოზიციის განყოფილებაში იანის ივანოვის ხელმძღვანელობით.

უკვე იმ დროს დაამტკიცა, რომ შესანიშნავი შემსრულებელი იყო ფორტეპიანოზე. სწავლის პარალელურად მუშაობდა პიანისტად გზის მუშაკთა და სამედიცინო მუშაკთა პროფესიული კავშირების კლუბების საესტრადო ორკესტრებში, ფილარმონიაში აკომპანისტად.[3] უკრავდა რესტორნებში, სწავლობდა ჯაზის კლასიკოსებს და თანამედროვე სიმღერებს. მან დაწერა თავისი პირველი მუსიკა ლატვიის სსრ-ის თოჯინების თეატრისთვის და ი. უპიტას სახელობის დრამატული თეატრისთვის (ახლანდელი ლატვიის ეროვნული თეატრი).

1958 წელს კონსერვატორიის დამთავრების შემდეგ მუშაობდა ლატვიის ფილარმონიის რიგის საესტრადო ორკესტრში, ატარებდა კონცერტებს საქართველოში, სომხეთში, უკრაინასა და საზღვარგარეთ. 1964-1971 წლებში იყო ამ ორკესტრის სამხატვრო ხელმძღვანელი. 1967 წლიდან არის ლატვიის სსრ-ის კომპოზიტორთა კავშირის წევრი. ლატვიის სსრ-ის კინემატოგრაფისტთა კავშირის წევრი.

ლატვიის სსრ კულტურის მინისტრის, ვლადიმირ კაუპუჟის წყალობით, პაულსის სიმღერები 1970 წლიდან შედის ლატვიის სიმღერისა და ცეკვის ფესტივალის რეპერტუარში. პაულსმა მინისტრის პირველ წინადადებას დაეწერა ნაწარმოები სპეციალურად დღესასწაულისთვის, ხუმრობით უპასუხა — ამბობენ, რომ ის არ არის პომპეზური ჟანრის მოყვარული. მაგრამ კულტურის სამინისტრომ, კომპოზიტორის თანხმობის გარეშე, აიღო მისი სიმღერა „Лиепае“ და შეუკვეთა არანჟირება კაცთა გუნდისთვის განზოგადებული სახელწოდებით „ჩემი ქალაქი”. პაულსი მივიდა რეპეტიციაზე და მას ისე მოეწონა არანჟირება და ის სიყვარული, რომლითაც მისი სიმღერა სრულდებოდა, რომ 1973 წლის საიუბილეო ზეიმისთვის მან უკვე სპეციალურად დაწერა საზეიმო სიმღერა „ჩემი სამშობლო" იანის პიტერსის ლექსზე. მას დიდი წარმატება ხვდა წილად და ორჯერ შესრულდა ბისზე.[4]

ფართო პოპულარობას არა მხოლოდ დადებითი შედეგები მოჰყვა: 1976 წელს სერიული მკვლელი იური კრინიცინი დაემუქრა პაულსს მოკვლით და მას 17 ათასი მანეთი გამოსძალა. პაულსმა მონაწილეობა მიიღო დამნაშავის დაკავებაში.[5]

1973 წლიდან 1978 წლამდე — ინსტრუმენტული ანსამბლის „მოდოს“ სამხატვრო ხელმძღვანელი.

1978-1982 წლებში იყო ლატვიის რადიოსა და ტელევიზიის მსუბუქი და ჯაზის მუსიკის ორკესტრის დირიჟორი. პირველი მუსიკოსი, ვინც შეასრულა „მუსიკალური პაუზა“ სატელევიზიო თამაშში „რა? სად? როდის?“ 1979 წლის იანვარში. 1982 წლიდან 1988 წლამდე იყო ლატვიის რადიოს მუსიკალური გადაცემების მთავარი რედაქტორი. სპეციალურად საბჭოთა ტელევიზიის საინფორმაციო გადაცემის „ვრემიას“ ამინდის პროგნოზის მუსიკალური გაფორმებისთვის, კომპოზიტორმა დაწერა ინსტრუმენტული კომპოზიცია „მოღრუბლული ამინდი“.

1986 წელს მისი ინიციატივით მოეწყო პოპულარული მუსიკის ახალგაზრდა შემსრულებელთა საერთაშორისო კონკურსი „იურმალა“,[6] რომელიც გაგრძელდა 1992 წლამდე.

მიუხედავად იმისა, რომ საბჭოთა პერიოდში პაულსი არ იყო ლატვიის კომუნისტური პარტიის წევრი, იგი აირჩიეს ლატვიის სსრ-ის მე-11 მოწვევის უმაღლესი საბჭოს დეპუტატად (1985-1989 წწ.). მოგვიანებით გახდა სსრკ-ის სახალხო დეპუტატი (1989-1991) ლატვიის სახალხო ფრონტიდან.[7]

1988 წლიდან — ლატვიის სსრ კულტურის სახელმწიფო კომიტეტის თავმჯდომარე, 1989 წლიდან 1991 წლამდე — ლატვიის სსრ კულტურის მინისტრი ლატვიის სსრ-ს ბოლო საბჭოთა მთავრობაში. 1991 წლიდან 1993 წლამდე — ლატვიის კულტურის მინისტრი ივარს გოდმანისის კაბინეტში. 1992 წელს პაულსის ბრძანებით დაიხურა რიგის ახალგაზრდული თეატრი გამოჩენილი რეჟისორის ადოლფ შაპიროს ხელმძღვანელობით, ლიკვიდირებული იქნა რუსული დასი, შემდეგ კი საბოლოოდ დაიხურა რიგის სახელმწიფო ოპერეტის თეატრი.[8]

1993 წელს შევიდა „ლატვიის გზის“ პარტიაში და გახდა ლატვიის პრეზიდენტის გ.ულმანისის მრჩეველი კულტურის საკითხებში (1998 წლამდე). 1994 წლიდან 1995 წლამდე — ლატვიის რადიოსა და ტელევიზიის ჯაზ ორკესტრის (ბიგ-ბენდი) სამხატვრო ხელმძღვანელი და მთავარი დირიჟორი.

1998 წელს მონაწილეობა მიიღო „ახალი პარტიის“ შექმნაში, გახდა მისი პირველი თავმჯდომარე და აირჩიეს მე-7 სეიმში პარტიული სიათ. 1999 წელს წარდგენილი იყო ლატვიის პრეზიდენტის პოსტზე, მაგრამ მოხსნა კანდიდატურა. 2000 წელს მან დატოვა „ახალი პარტია“, ხოლო 2002 და 2006 წლებში აირჩიეს მე-8 და მე-9 სეიმში უკვე „სახალხო პარტიიდან“. მე-8 სეიმის მუშაობისას ტრიბუნიდან მხოლოდ ერთხელ ისაუბრა. მე-10 სეიმის არჩევნებში კომპოზიტორს თავისი კანდიდატურა არ წამოუყენებია და პოლიტიკურ საქმიანობას თავი დაანება.

„მე ვიყავი დეპუტატი. მე დავინახე, როგორ ცვლის პოლიტიკა ადამიანებს. და ჩემს მიმართ დამოკიდებულებაც კი განსხვავებული იყო იქ ყოფნისას და პოლიტიკიდან წასვლის შემდეგ. თითქოს სხვა ადამიანი გავხდი, მაგრამ მე ხომ იგივე ვიყავი. მაგრამ ჩვენ ამ სეიმში ვიჯექით ჯგუფებად ორი-სამი ინტელექტუალი და ჩვენგან არავითარი ხეირი არ იყო. თუ დეპუტატის ხელფასი ყველა იმ გადატრიალების დროს სტაბილური იყო, ეს მხოლოდ პირადი პლუსი იყო“ — აღიარა პაულსმა.[9]

2002 წელს, იგორ კრუტოისთან ერთად, მან წამოიწყო საერთაშორისო კონკურსი „ახალი ტალღა“ (იურმალა) ახალგაზრდა პოპ-მუსიკის შემსრულებელთათვის. 2010-იან წლებში ის ძირითადად პიანისტად გამოდიოდა, მათ შორის სიმფონიურ ორკესტრთან ერთად, ძირითადად ლატვიაში.

2010 წლის 6 ივლისს რუსეთის ფედერაციის პრეზიდენტმა დიმიტრი მედვედევმა ხელი მოაწერა განკარგულებებს ლატვიელი ხელოვნების მოღვაწეთა, მათ შორის რაიმონდ პაულსის, ღირსების ორდენით დაჯილდოების შესახებ ფორმულირებით „რუსულ-ლატვიური კულტურული კავშირების განმტკიცებასა და განვითარებაში დიდი წვლილისთვის. რუსული ენის პოპულარიზაცია ლატვიაში“[10]. აღსანიშნავია, რომ ეს ჯილდო დაემთხვა არასახელმწიფო ენებზე (მათ შორის რუსულ) მაუწყებლობაზე შეზღუდვების დაწესების მცდელობას.[11] თავად პაულსმა თქვა, რომ მან მხოლოდ მცირედი რუსული იცოდა. იყო ჟურნალ „დეტექტივი და პოლიტიკა“-ს სარედაქციო კოლეგიის წევრი.

ოჯახი რედაქტირება

მხოლოდ ზრდასრულ ასაკში აღმოაჩინა რაიმონდ პაულსმა თავისი რუსული ფესვები: მისი ბებია ალექსანდრა (ჩეტინიკი[12]), რუსი იყო. მამას კი, ლატვიიზაციის კამპანიამდე, ვოლდემარი კი არა, ვლადიმერი ერქვა. მისი ერთ-ერთი ბიძა, ვასილი, 1941 წელს წავიდა წითელ არმიასთან ერთად და დაიღუპა ბრძოლებში[13] ნარო-ფომინსკის მახლობლად. კიდევ ერთი ბიძა მობილიზებული იყო ლატვიის ლეგიონში, მსახურობდა დამხმარე ნაწილებში. გადარჩა და სახლში დაბრუნდა. მამიდას, ოლგა ერქვა.[9]

  • და — ედიტ ვიგნერე (დაიბადა 1939 წელს), გობელენების მხატვარი.
  • მეუღლე — სვეტლანა ეპიფანოვა, ენათმეცნიერი. ისინი ერთმანეთს 1959 წელს შეხვდნენ ოდესაში, სადაც რაიმონდი გასტროლებზე იყო რიგის საესტრადო ორკესტრის შემადგენლობაში, ხოლო მისი მომავალი მეუღლე „ინტურისტის“ გიდად მუშაობდა.
  • ქალიშვილი — ანეტა (დაიბადა 1962 წელს), დაამთავრა სატელევიზიო რეჟისორის სპეციალობით, დაქორწინდა რუსეთში „სკანდინავიური ავიახაზების“ წარმომადგენლობის გენერალურ მენეჯერზე,[14] ცხოვრობდა ოჯახთან ერთად მოსკოვში, შემდეგ აშშ-ში. მისმა ორივე ქალიშვილმა განათლება ამერიკაში მიიღო. ერთ-ერთმა მათგანმა ცხოვრების საქმედ სოციალური ზრუნვა აირჩია და მოხუცთა თავშესაფარში მუშაობს.[9]

შემოქმედება რედაქტირება

ავტორია მრავალი საესტრადო პოპულარული ჰიტის, ჯაზის კომპოზიციისა და მელოდიების ფილმებისთვის. მან დაწერა თავისი ყველაზე ცნობილი სიმღერები ილია რეზნიკთან, ანდრეი ვოზნესენსკისთან და იანის პეტერსთან თანამშრომლობით. მის სიმღერებს ასრულებდნენ: ალა პუგაჩოვა, ვალერი ლეონტიევი, ლაიმა ვაიკულე, ედიტა პიეხა, ნიკოლაი გნატიუკი, სოფია როტარუ, აია კუკულე, ლარისა დოლინა, ვალერია, იაკ იოალა, ალექსანდრე მალინინი, ანდრეი მირონოვი, ლიუდმილა სენჩინა, როზა რიმბაევა, რენატ იბრაჰიმოვი, ტატიანა ბულანოვა, ინტარს ბუსულისი, მირზა ზივერე, ანე ვესკი, ვალენტინა ლეგკოსტუპოვა, კრისტინა ორბაკაიტე, როდრიგო ფომინსი და სხვები. ასევე ჯგუფები „მოდო“, „კრედო“ და „რემიქსი“; ბავშვთა ანსამბლი „კუკუშეჩკა“; ვოკალური და ინსტრუმენტული ანსამბლები „მხიარული ახალგაზრდები“, „დალდერი“, „არიელი“ და „ეოლიკა“; ანსამბლი „ახალგაზრდობა“; რიგის საესტრადო ორკესტრი; ვოკალური კვარტეტი „საბჭოთა სიმღერა“; ლატვიის რადიოს საესტრადო ორკესტრი; ტ.კალნინის სახელობის გუნდი; კარაველის ორკესტრი (საფრანგეთი).

დისკოგრაფია[15] რედაქტირება

სიმღერები და მელოდიები რედაქტირება

კომპოზიტორის ბევრი ცნობილი სიმღერა რუსულ ენაზე თავდაპირველად ლატვიურ ენაზე სრულდებოდა.

ინსტრუმენტული კომპოზიციები რედაქტირება

  • რაფსოდია ფორტეპიანოსა და საესტრადო ორკესტრისთვის (1964) [16]
  • დაუმთავრებელი საფორტეპიანო კონცერტი
  • „მოღრუბლული ამინდი“[17]
  • „ძველი კლავესინი“[18]
  • „მოუსვენარი პულსი“[19]
  • „ნინო როტას ხსოვნას“[20]
  • „ბალტიის ქარი“
  • „Raindrop“ (ვოკალიზება) — ესპანური. ნორა ბამბიერი

ბალეტი რედაქტირება

  • „კუბური მელოდიები“ (1963)
  • „ვიტრაჟები“ (1979, ბალეტის მინიატურა)
  • „რიტმები, რიტმები, რიტმები“ (1979, ბალეტის მინიატურა)

მიუზიკლები რედაქტირება

  • „და კერი“ (1979)
  • „შერლოკ ჰოლმსი“ (1979; 2006)
  • „იდუმალი მოტაცება“ (1982)
  • „ეშმაკისეული“ (1987)
  • „ველური გედები“ (1995)
  • „ლეგენდა ქალწულზე“ (2000)
  • „ქალური ბედნიერება“ (2001)
  • „ლეო. ბოლო ბოჰემა“ (2010)
  • „მარლენი“ (2011)
  • „ყველაფერი კონკიას შესახებ“ (2014)

მუსიკა თეატრალური წარმოდგენებისთვის რედაქტირება

ფილმოგრაფია რედაქტირება

რაიმონდ პაულსმა შექმნა მუსიკა მხატვრული, დოკუმენტური, მოკლემეტრაჟიანი ფილმებისთვის: „სამს პლუს ორი“ (1963), „ფარვანას ცეკვა“ (1971), „რობინ ჰუდის ისრები“ (ვ.ვისოცკისთან ერთად) (1975), „საჩუქრები ტელეფონით“ (1977), „გრძელი გზა დიუნებში“ (1981), „ესპანური ვარიანტი“ (1980), „ორმაგი ხაფანგი“ (1985) და სხვა. თავად გადაღებულია (ძირითადად პიანისტის და კამეოს როლებში) მხატვრულ-მუსიკალურ და დოკუმენტურ ფილმებში.

ჯილდოები და აღიარება რედაქტირება

  • 1967 : ლატვიის სსრ-ის დამსახურებული არტისტი
  • 1970 : ლატვიის სსრ-ის ლენინური კომკავშირის პრემია
  • 1976 : ლატვიის სსრ-ის სახალხო არტისტი
  • 1977 : ლატვიის სსრ-ის სახელმწიფო პრემია
  • 1981 : ლენინური კომკავშირის პრემია ახალგაზრდობის მუსიკალური შემოქმედებისთვის
  • 1985 : სსრკ სახალხო არტისტი
  • 2010 : ღირსების ორდენი (რუსეთი) რუსეთ-ლატვიის კულტურული კავშირების განმტკიცებასა და განვითარებაში შეტანილი დიდი წვლილისთვის და ლატვიაში რუსული ენის პოპულარიზაციაში[10]
  • 1961 : ახალგაზრდა კომპოზიტორთა საკავშირო დათვალიერების ლაურეატი
  • 1994 : ლატვიის დიდი მუსიკალური პრემია — პოეტური სპექტაკლისთვის „ყველა ხე ღვთის საჩუქარია", კონცერტზე „Swing Time“ და CD „Christmas“
  • 1995 : სამი ვარსკვლავის ორდენი — III ხარისხის (ლატვია)[21]
  • 1997 : პოლარული ვარსკვლავის ორდენის I კლასის რაინდი (შვედეთი)
  • 2000 : ლატვიის დიდი მუსიკალური ჯილდო ცხოვრებისეული წვლილისთვის
  • 2008 : აღიარების ჯვარი I კლასის (ლატვია)[22]
  • 2008 : საერთაშორისო ჯილდო ბალტიის რეგიონის ქვეყნებში ჰუმანიტარული კავშირების განვითარებისა და განმტკიცებისთვის „ბალტიის ვარსკვლავი“ (სანქტ-პეტერბურგი) (პრემია დაარსდა 2004 წელს რუსეთის ფედერაციის კულტურისა და მასობრივი კომუნიკაციების სამინისტროს მიერ. რუსეთის ფედერაციის თეატრის მუშაკთა კავშირი, პეტერბურგი, პეტერბურგელების მსოფლიო კლუბი და ბალტიის საერთაშორისო ფესტივალის ცენტრის ფონდი[23]
  • 2010 : ლატვიის მინისტრთა კაბინეტის ჯილდო — სკოლის ახალგაზრდული სიმღერისა და ცეკვის ფესტივალის ტრადიციის შენარჩუნებასა და გაუმჯობესებაში შეტანილი წვლილისთვის და მრავალწლიანი მუშაობისთვის ბავშვებისა და ახალგაზრდებისთვის მუსიკალური რეპერტუარის შექმნაში
  • 2010 : იურმალას საპატიო მოქალაქე
  • 2013 : ღირსების ორდენი (სომხეთი) — სომხურ-ლატვიის კულტურული კავშირების განმტკიცებასა და განვითარებაში შეტანილი წვლილისთვის, დიდი წვლილისთვის მსოფლიო მუსიკალური ხელოვნების სფეროში[24] [25]
  • 2016 : სამი ვარსკვლავის ორდენი — II ხარისხის (ლატვია)[26] [27] [28]
  • 2017 : ღირსების ორდენი (საქართველო)[29]
  • 2020 : ამომავალი მზის ორდენი (მე-3 კლასი, იაპონია)[30]
  • კომპანია „მელოდიას“ პრიზი „ოქროს დისკი“.
  • ლატვიის მეცნიერებათა აკადემიის საპატიო წევრი

რესურსები ინტერნეტში რედაქტირება

სქოლიო რედაქტირება

  1. SNAC — 2010.
  2. Discogs — 2000.
  3. 3.0 3.1 Видеоинтервью. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2016-08-14. ციტირების თარიღი: 2022-06-17.
  4. Илзе Гринума. (2008-06-07) Lai diriģenti mierā un dalībniekiem neapniktu. Диена. ციტირების თარიღი: 2020-11-17.
  5. Ксения ЗАГОРОВСКАЯ. (2011-09-13) Один на один с убийцей. ციტირების თარიღი: 2021-02-25.
  6. Фестиваль молодых исполнителей Юрмала—Ялта—Москва. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2012-07-13. ციტირების თარიღი: 2011-12-11.
  7. Latvijas enciklopēdija. 4. sējums. Rīga: Valērija Belokoņa izdevniecība. 2007. 699. lpp. ISBN 978-9984-9482-4-9
  8. Дмитрий Мартак. (2014-09-25) Примадонна рижской оперетты. 7 секретов, еженедельник, № 39. ციტირების თარიღი: 2020-11-26.
  9. 9.0 9.1 9.2 Челышева, Оксана. (2021-03-08) В объективе: Маэстро Раймонд Паулс. ციტირების თარიღი: 2021-03-10
  10. 10.0 10.1 Указ Президента Российской Федерации от 6 июля 2010 года № 834 «О награждении государственными наградами Российской Федерации Паулса Р. В. и Баршевского А.»
  11. Латвийские каналы против языковых квот(რუსული)
  12. Из мемуаров Зигмунда Скуиня
  13. Память народа
  14. Бутусова и внучка Паулса блеснули на балу дебютанток
  15. რაიმონდ პაულსის ალბომები
  16. ПАУЛС в энциклопедии музыки
  17. Пасмурная погода
  18. Старый клавесин
  19. Беспокойный пульс
  20. Памяти Нино Рота
  21. Triju Zvaigžņu Ordeņa domes paziņojums
  22. Par Atzinības krusta piešķiršanu un apbalvošanu ar goda zīmi
  23. Церемония вручения Международной премии за развитие и укрепление гуманитарных связей в странах Балтийского региона «Балтийская звезда») (2005). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2012-03-14. ციტირების თარიღი: 2008-10-25
  24. Указ Президента Республики Армения от 14 октября 2013 года «О награждении орденом Почёта Р.Паулса»
  25. Президент Армении наградил Раймонда Паулса Орденом Почета(რუსული)
  26. Par Triju Zvaigžņu ordeņa piešķiršanu
  27. Композитор Раймонд Паулс удостоен высшей государственной награды Латвии
  28. https://www.president.lv/lv/media/169/download
  29. საქართველოს პრეზიდენტმა რაიმონდ პაულსი ღირსების ორდენით დააჯილდოვა
  30. Latvian maestro Raimonds Pauls awarded Japanese state decorations (2020-11-03). ციტირების თარიღი: 2020-11-04