ვიკიპედია

ჟოზე სარამაგუ

ჟოზე დე სოუზა სარამაგუ (პორტ. José de Sousa Saramago; დ. 16 ნოემბერი, 1922 — გ. 18 ივნისი, 2010) — პორტუგალიელი ნობელიანტი მწერალი, სცენარისტი და ჟურნალისტი. მისი ნამუშევრები ძირითადად ისტორიული მოვლენების სახეცვლილი პერსპექტივებია ხაზგასმული ადამიანური ფაქტორითა და ალეგორიული ქვეკონტექსტებით.

ჟოზე სარამაგუ
პორტ. José Saramago[1]
დაბადების თარიღი 16 ნოემბერი, 1922(1922-11-16)[2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10] [11] [12] [13] [1]
დაბადების ადგილი აზინიაგა[1]
გარდაცვალების თარიღი 18 ივნისი, 2010(2010-06-18)[14] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [11] [12] [13] [1](87 წლის)
გარდაცვალების ადგილი ლანსაროტე[1]
საქმიანობა ჟურნალისტი[15] [12] [1] , დრამატურგი[15] , მთარგმნელი[15] , რომანისტი[1] , პოეტი[15] , ქრონისტი, ესეისტი, დღიურის ავტორი, ლიტერატურული კრიტიკოსი[15] , მწერალი[15] [12] , სცენარისტი[15] , დრამატურგი[12] და რევოლუციონერი
ენა პორტუგალიური ენა
მოქალაქეობა  პორტუგალია
ჟანრი რომანი და მაგიური რეალიზმი
Magnum opus იესოს სახარება, სიბრმავე, Seeing, კაენი, სიკვდილი ისვენებს[16] [17] და The Elephant's Journey[16]
ჯილდოები ნობელის პრემია ლიტერატურაში[18] [19] , კამოენსის პრემია, ამერიკის პრემია ლიტერატურაში, სანტიაგოს ორდენის დიდი ჯაჭვი[20] , მანჩესტერის უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორი, კოლიმბრის უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორი, ხელოვნებისა და ლიტერატურის ორდენის კავალერი, კასტილია-ლა მანჩის უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორი[21] , ბორდო III-ის უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორი[22] , გრანადის უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორი[23] , ლას-პალმას-დე-გრან-კანარიის საპატიო დოქტორი[24] , სანტიაგოს ორდენის კომანდორი[20] , ბრაზილიის უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორი, სევილიის უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორი[25] , ტურინის უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორი, ვალენსიის პოლიტექნიკური უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორი[26] , სანტიაგო-დე-ჩილეს უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორი და honorary doctorate of the University of Salamanca[27]
მეუღლე ილდა რეისი[28] , იზაბელ და ნუბრეგა[20] და პილარ დელ რიო[28]
შვილ(ებ)ი Violante Saramago Matos
ხელმოწერა
საიტი josesaramago.org

1998 წელს ნობელის პრემია მიენიჭა ლიტერატურის დარგში. ის პირველი პორტუგალიურენოვანი მწერალი გახდა, ვისაც ეს უმაღლესი ლიტერატურული აღიარება ხვდა წილად. აღსანიშნავია ქართველებისთვის ერთ საინტერესო ფაქტი: იმის მიუხედავად, რომ ნობელის კომიტეტი „დამარცხებული ნომინანტების“ ვინაობას 50 წლის შემდეგ ასაჯაროებს ხოლმე, მაინც ცნობილია, რომ სარამაგუს მთავარი კონკურნტი ოთარ ჭილაძე იყო. ჟოზე სარამაგუ გარდაიცვალა ლანზაროტში, კანარის კუნძულები, ესპანეთი. სარამაგუ პორტუგალიის კომუნისტური პარტიის წევრი იყო 1969 წლიდან, ასევე ათეისტი და, როგორც თავად უწოდებდა საკუთარ თავს, პესიმისტი ფრიად წინააღმდეგობრივი მსოფლმხედველობით — მის შეხედულებებს ხშირად გამოუწვევია მწვავე რეაქცია პორტუგალიის საზოგადოებაში, განსაკუთრებით ნაწარმოების „სახარება იესო ქრისტეს მიხედვით“ გამოქვეყნების შემდეგ.

სარამაგუს რომანებში ხშირად აღწერილია წარმოუდგენელი ისტორიული სიტუაციები, მაგ. მის 1986 წლის რომანში „ქვის ტივი“ იბერიის ნახევარკუნძული მოსწყდება ევროპას და იწყებს მოგზაურობას ატლანტის გარშემო. 1995 წლის რომანში „სიბრმავე“ მთელ უსახელო ქვეყანას უცნობი ჭირი, ანუ „თეთრი სიბრმავე“ შეეყრება, რომელიც სხვა ადამიანებზე შეხედვით ვრცელდება და ასე ნელ-ნელა მთელი ქვეყანა ბრმავდება. მის 1984 წლის რომანში „რიკარდო რეისის სიკვდილის წელიწადი“ ფერნანდო პესოას ჰეტერონიმი ცოცხლობს პოეტის სიკვდილიდან ერთი წლის განმავლობაში.

სარამაგუს, როგორც ავტორის, უდიდესი ღირსება თანამედროვე ქალაქში მცხოვრებ მარტოსულ ადამიანთა მდგომარეობის თანაგრძნობაა. მისი გმირები ცდილობენ ერთმანეთი მოძებნონ, ურთიერთობა დაამყარონ, შექმნან სოციუმი, იყვნენ ინდივიდუალურნი, იპოვონ არსებობის აზრი.

ბიოგრაფია რედაქტირება

სარამაგუ უმიწო გლეხის ოჯახში დაიბადა აზინაგაში, პორტუგალია, მცირე სოფელში რიბატეჟოს პროვინციაში ლისაბონიდან ჩრდილო-აღმოსავლეთით ასეულ კილომეტრში. მისი მშობლები იყვნენ ჟოზე დე სუზა და მარია დე პიედადე. სარამაგუ გარეული მცენარის სახელია და მამამისის მეტსახელი იყო. ის შემთხვევით გახდა უმცროსი ჟოზეს გვარი, მისი დაბადებისას სარეგისტრაციო მოწმობაში შეცდომის გამო. 1924 წელს სარამაგუს ოჯახი ლისაბონში გადასახლდა, სადაც მამამისმა პოლიციელად დაიწყო მუშაობა. დედაქალაქში გადასვლიდან რამდენიმე თვეში მისი უფროსი ძმა ფრანცისკო გარდაიცვალა. მიუხედავად იმისა, რომ პატარა ჟოზე წარჩინებული მოწაფე იყო, მის მშობლებს საშუალება არ გააჩნდათ მისთვის გრამატიკის სკოლა დაემთავრებინათ და 12 წლის ასაკში ტექნიკურ სასწავლებელში გადაიყვანეს. სკოლის დამთავრების შემდეგ ის ორი წელი მანქანის მექნიკოსად მუშაობდა. მოგვიანებით მან თარჯიმნობა დაიწყო, შემდეგ ჟურნალისტად, ბოლოს კი წერას მიჰყო ხელი. სარამაგუმ 1944 წელს ილდა რეისი შეირთო ცოლად. 1947 წელს მათ შეეძინათ ერთადერთი შვილი, ვიოლანტე. მოგვიანებით სარამაგუმ პილარ დე რიოზე იქორწინა, ბარსელონაში ერთ-ერთი ყველაზე გავლენიანი გამომცემლების ოჯახის შვილზე.

სტილი რედაქტირება

სარამაგო უსაშველოდ გრძელი წინადადებებით წერდა და პუნქტუაციის ნიშნებს იქ ხმარობდა, სადაც მოესურვებოდა. დიალოგების გამოსაყოფად ბრჭყალებს ან სხვა ნიშნებს არ იყენებდა. მის თითოეულ წინადადებათა უმრავლესობა შეიძლება მთელ გვერდზე გაგრძელდეს, ვინაიდან მძიმეს სვამდა წერტილის ნაცვლად. მისი ერთი პარაგრაფი ზოგიერთი ავტორის წიგნის თავი გამოვიდოდა. თუმცა, საკვირველია, რომ მკითხველთა უმრავლესობა მისი პროზის სტილს სწრაფად ეჩვევა.

ბიბლიოგრაფია რედაქტირება

რომანები : რედაქტირება

  • 1947 - ცოდვის მიწა / Terra do Pecado
  • 1953 - ცის ნათება / Claraboia
  • 1977 - ხატვისა და კალიგრაფიის სახელმძღვანელო / Manual de Pintura e Caligrafia
  • 1980 - საფლავებიდან აღმდგარნი / Levantado do Chão
  • 1982 - მოგონებანი მონასტერზე / Memorial do Convento
  • 1984 - რიკარდო რეისის სიკვდილის წელიწადი (მიეძღვნა ფერნანდო პესსოას) / Ano da Morte de Ricardo Reis
  • 1986 - ქვის ტივი / Jangada de Pedra
  • 1989 - ლისაბონის ალყის ისტორია / História do Cerco de Lisboa
  • 1991 - სახარება იესო ქრისტეს მიხედვით / Evangelho Segundo Jesus Cristo
  • 1995 - სიბრმავე / Ensaio sobre a Cegueira
  • 1997 - ყველა სახელი / Todos os Nomes
  • 2000 - გამოქვაბული / A Caverna
  • 2002 - ორეული / O Homem Duplicado
  • 2004 - თვალის ახელა / Ensaio sobre a Lucidez
  • 2005 - Don Giovanni ou o Dissoluto Absolvido
  • 2005 - სიკვდილი ისვენებს /As Intermitências da Morte
  • 2008 - სპილოს მოგზაურობა / A Viagem do Elefante
  • 2009 - კაენი / Caim

პოემები : რედაქტირება

  • 1966 - შესაძლო ლექსები / Os Poemas Possíveis
  • 1970 - ალბათ მხიარულება / Provavelmente Alegria
  • 1975 - 1993 წელი / O Ano de 1993

ქრონიკები : რედაქტირება

  • 1971 - ეს სამყარო და სხვა / Deste Mundo e do Outro
  • 1973 - მოგზაურის ბარგი / A Bagagem do Viajante
  • 1974 - As Opiniões que o DL teve
  • 1997 - შენიშვნები / Os Apontamentos

ზღაპრები : რედაქტირება

  • 1978 - ქუაზი-ობიექტები / Objecto Quase
  • 1997 - უცნობი კუნძულის ამბავი / O Conto da Ilha Desconhecida

გზამკვლევი : რედაქტირება

  • 1981 - მოგზაურობა პორტუგალიაში / Viagem a Portugal

დღიური და მოგონებები : რედაქტირება

  • 1994 - ლანსაროტეს ჟურნალი / Cadernos de Lanzarote (I-V)
  • 2006 - პატარა მოგონებები / As Pequenas Memórias

საბავშვო წიგნები : რედაქტირება

  • 2001 - მსოფლიოში ყველაზე დიდი ყვავილი / A Maior Flor do Mundo

*(ზოგიერთ ნაშრომთა სახელწოდების თარგმანი პირობითია).

რესურსები ინტერნეტში რედაქტირება

სქოლიო რედაქტირება

  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 Projecto Vercial
  2. ↑ 2.0 2.1 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
  3. ↑ 3.0 3.1 Encyclopædia Britannica
  4. ↑ 4.0 4.1 SNAC — 2010.
  5. ↑ 5.0 5.1 Itaú Cultural Enciclopédia Itaú Cultural — São Paulo: Itaú Cultural, 2001. — ISBN 978-85-7979-060-7
  6. ↑ 6.0 6.1 Discogs — 2000.
  7. ↑ 7.0 7.1 NooSFere — 1999.
  8. ↑ 8.0 8.1 ბროკჰაუზის ენციკლოპედია
  9. ↑ 9.0 9.1 Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia, 1968.
  10. ↑ AlKindi
  11. ↑ 11.0 11.1 Babelio — 2007.
  12. ↑ 12.0 12.1 12.2 12.3 12.4 Archivio Storico Ricordi — 1808.
  13. ↑ 13.0 13.1 Munzinger Personen
  14. ↑ http://www.telegraph.co.uk/news/obituaries/culture-obituaries/books-obituaries/7847541/Jos-Saramago.html
  15. ↑ 15.0 15.1 15.2 15.3 15.4 15.5 15.6 BeWeB
  16. ↑ 16.0 16.1 Deutsche Nationalbibliothek Record #118964038 // ინტეგრირებული ნორმატიული ფაილი — 2012—2016.
  17. ↑ Library of Congress Library of Congress Name Authority File
  18. ↑ https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1998/
  19. ↑ https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/
  20. ↑ 20.0 20.1 20.2 http://www.ordens.presidencia.pt/?idc=153
  21. ↑ https://www.uclm.es/es/misiones/lauclm/consejodedireccion/sg/actosacademicosdistinciones/honoris_causa
  22. ↑ http://www.u-bordeaux-montaigne.fr/fr/universite/decouvrir-bordeaux-montaigne/histoire-d-universite.html
  23. ↑ http://archivo.ugr.es/pages/trabajosdocumentos/honoriscausa
  24. ↑ https://www.ulpgc.es/rectorado/doctores-honoris-causa-ulpgc
  25. ↑ https://institucional.us.es/vrelinstitu/sites/default/files/ext_univ/actividades/HONORIS%20NOMBRADOS%20web.pdf
  26. ↑ https://www.upv.es/organizacion/la-institucion/honoris-causa/jose-saramago/index-es.html
  27. ↑ https://www.usal.es/doctorados-honoris-causa
  28. ↑ 28.0 28.1 https://www.theguardian.com/books/2010/jun/18/jose-saramago-obituary
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ჟოზე_სარამაგუ&oldid=4101757“-დან