ორჰან ქემალი

ორჰან ქემალი
ორჰან ქემალი
	თურქ. Orhan Kemal
სრული სახელი	მეჰმეთ რაშით ოღუთჩუ
დაბადების თარიღი	15 სექტემბერი, 1914
დაბადების ადგილი	ჯეიჰანი; ადანა, ოსმალეთის იმპერია
გარდაცვალების თარიღი	2 ივნისი, 1970 (55 წლის)
გარდაცვალების ადგილი	სოფია, ბულგარეთი
დასაფლავებულია	ზინჯირლიქუიუს სასაფლაო
ფსევდონიმი	ორჰან ქემალი
საქმიანობა	მწერალი
ენა	თურქული
ეროვნება	თურქი
მოქალაქეობა	თურქეთი
პერიოდი	1949-1970
ჟანრი	რომანი
მიმდინარეობა	სოციალური რეალიზმი
საიტი	orhankemal.org
	ორჰან ქემალი ვიკისაწყობში

მეჰმეთ რაშით ოღუთჩუ (თურქ. Mehmet Raşit Öğütçü დ. 15 სექტემბერი,1914, ადანა, თურქეთი — 2 ივნისი, 1970, სოფია, ბულგარეთი), ფსევდონიმი ორჰან ქემალი (თურქ. Orhan Kemal) — თურქი მწერალი. ცნობილია თავისი რომანებით, სადაც აღწერს თურქეთის ღარიბი ფენის ცხოვრებას.

ბიოგრაფია რედაქტირება

ორჰან ქემალი დაიბადა 1914 წლის 15 სექტემბერს ადანაში. ბავშვობის პირველი წლები ადანაში გაატარა. პირველი მსოფლიო ომის დროს მისი ოჯახი იძულებული გახდა გადასულიყო ნიღდეში, შემდეგ კი კონიაში. კონიაში ცხოვრების პერიოდში დაიწყო სახელმწიფო ამბოხი. მწერლის მამა აბდულქადირ ქემალი ოღუთჩუ, რომელიც ადვოკატი იყო, თურქეთის ეროვნული ძალების შემადგენლობაში შედიოდა. ამბოხების დასრულების შემდეგ ის გადაინაცვლა თურქეთის დიდ ეროვნულ ასამბლეაში. ამ პერიოდში ოღუთჩუები უკვე ანკარაში ცხოვრობდნენ. 1923 წელს ორჰან ქემალი ოჯახთან ერთად ბრუნდება ადანაში. მამამისმა დაიწყო გაზეთ „თოქსოზის“ გამოცემა. თურქეთის ეროვნული ასამბლეის (პარლამენტის) მიერ მშვიდობის უზრუნველყოფის კანონი იქნა მიღებული. ამ კანონის შედეგად გაზეთი „თოქსოზი“ და სხვა გაზეთების გამოცემა შეწყდა. აბდულქადირ ქემალი კი 11 თვით დააპატიმრეს. მიუხედავად იმისა, რომ მწერლის მამა აქტიურად იყო ჩართული პოლიტიკურ ცხოვრებაში, ორჰან ქემალი არ ინტერესდებოდა ამით. 1930 წელს მამაისი იძულებული გახდა თურქეთიდან სირიაში გაქცეულიყო. 1931 წელს კი მთელი ოჯახით ბეირუთში დასახლდნენ^[1].

ცხოვრების ერთი წელი ორჰან ქემალმა სირიაში გაატარა, რის შემდეგაც დაბრუნდა სამშობლოში. აქ მან დაიწყო დამოუკიდებელი ცხოვრება. ქემალმა ბამბის ქარხანაში დაიწყო მუშაობა. აქ იგი სხვადასხვა თანამდებობეზე იყო - დაწყებული უბრალო მუშით, დამთავრებული ქარხნის მდივნით. მისი ცხოვრების მძიმე წლები აისახა მის ნაწარმოებში. 1937 წელს ქარხანაში გაიცნო ახალგაზრდა გოგონა ნურიე, რომელიც შემდგომში მისი მეუღლე გახდა. ერთი წლის შემდეგ მათ შეეძინათ ქალიშვილი ილდიზი^[2].

1938 წელს ნიღდეში, ჯარში მსახურებისას მისი პოლიტიკური შეხედულებების გამო, „წითელი იდეების“ პროპაგანდისთვის 5 წლით თავისუფლება აღუკვეთეს. 1940 წელს ციხეში ის ხვდება თურქ მწერალსა და საზოგადოებრივ მოღვაწეს ნაზიმ ჰიქმეთს, რომელიც „რომანტიკოსი კომუნისტის“ სახელით იყო ცნობილი. ციხეში ორჰან ქემალი სწავლობს ფრანგულ ენას, ფილოსოფიასა და სოციოლოგიას. თავდაპირველად, მან გამოსცა ლექსები ფსევდონიმებით რაშიდ ქემალი და ორჰან რაშიდი. თუმცა ნაზიმ ჰიქმეთმა შთააგონა მას დაეწერა რომანები და მოთხრობები.

ციხიდან გათავისუფლების შემდეგ ორჰან ქემალმა დაიწყო საკუთარი ნაწარმოებების ბეჭდვა. 1943 წელს ერთ-ერთ თურქულ გაზეთში გამოქვეყნდა მისი მოთხრობა ფსევდონიმით ორჰან ქემალი. ამავე წელს ის დაბრუნდა ადანაში, სადაც მუშაობდა მტვირთავად და მუშად.

1944 წელს მწერალს შეეძინა ვაჟი, რომელსაც ნაზიმი დაარქვეს. 1949 წელს გარდაიცვალა მწერლის მამა- აბდულქადირ ქემალი ოღუთჩუ და ამავე წელს ორჰანს ეყოლა მეორე ვაჟი, რომელსაც მამის პატივსაცემად დაარქვა ქემალი.

1945 წელს დაასრულა ჯარში მსახურობა, რომლის ბოლომდე მიყვანა ვერ შეძლო1938 წლის პატიმრობის გამო.

1950 წელს მწერალი ოჯახით გადაიხვეწება სტამბოლში, სადაც საბოლოოდ იწყებს ლიტერატურულ მოღვაწეობას. 1952 წელს გამოიცა მისი ორი რომანი „მურთაზა“ და „ჯემილე“, რომლებმაც მწერალს დიდი წარმატება მოუტანეს^[3]. იგი ცნობილი ხდება საზოგადოებისთვის. 1954 წელს თავისი რომანით „ნაყოფიერ ნიადაგებზე“ უსახლკარო სასოფლო-სამეურნეო მუშაკთა დრამა აღწერა და ის ლიტერატურულ სამყაროს გააცნო.

1957 წელს ორჰან ქემალს ეყოლა მეოთხე შვილი გოგო იშიქი.

1965 წელს გამოსცა წიგნი სახელწოდებით „იყო ერთი ფილიზი“, რომელიც ავტობიგრაფიულ ხასიათს ატარებდა. მასში მწერალმა აღწერა 1960 წელს თავს გადამხდარი სასიყვარულო ამბავი, რომელიც დიდი ხანი არ გაგრძელებულა და მოკლე დროში დასრულებულა^[4]. ამ რომანის მიხედვით 1998 წელს გადაიღეს ტელესერიალი იმავე სახელწოდებით^[5].

1966 წელს ორჰან ქემალს ისევ აპატიმრებენ და ისევ კომუნიზმის პროპაგანდაში ადანაშაულებენ. მაგრამ ამჯერად მწერალს ერთი თვის შემდეგ ათავისუფლებენ.

1967 წელს მწერალმა საკუთარი მოთხრობა პიესად გადააქცია, სახელწოდებით „72-ე კამერა“. ნაწარმოები დაიდგა ანკარის ხელოვნების თეატრის მიერ. ამავე წელს ორჰან ქემალი ანკარის ხელოვნების მოყვარულთა ასოციაციის მიერ არჩეულ იქნა საუკეთესო პიესის მწერლად.

1970 წელს ბულგარეთის მწერალთა კავშირის თხოვნით ჩავიდა ბულგარეთის დედაქალაქ სოფიაში, სადაც გარდაიცვალა თავის ტვინში სისხლის ჩაქცევისგან^[2].

1972 წელს, თურქეთში დაწესდა ორჰან ქემალის სახელობის ლიტერატურული პრემია.

სტამბოლში მდებარეობს ორჰან ქემალის მუზეუმი, რომელიც სამ სართულიანია. მუზეუმში მწერლის ცხოვრების ამსახველი ნივთები და ფოტოებია გამოფენილი.

ნაწარმოებები რედაქტირება

მოთხრობები^[6] რედაქტირება

ჩხუბი პურის გამო / Ekmek Kavgası 1949
მთვრალი /Sarhoşlar 1951
მრეცხავის ქალიშვილი/ Çamaşırcının Kızı 1952
72-ე კამერა / 72. Koğuş 1954
გაფიცვა / Grev 1954
ქუჩაბანდი / Arka Sokak 1956
ძმური წვლილი / Kardeş Payı 1957
ბაბილონის გოდოლი / Babil Kulesi 1957
ქვეყანაზე ომი იყო / Dünyada Harp Vardı 1963
უბნის ჩხუბი / Mahalle Kavgası 1963
უმუშევარი / İşsiz 1966
პური უპირველესად / Önce Ekmek 1968
პატარები და დიდები / Küçükler ve Büyükler 1971

რომანები^[6] რედაქტირება

მამის სახლი / Baba Evi 1949
სადღესასწაულო წლები / Avare Yıllar 1950
მურთაზა / Murtaza 1952
ჯემილე / Cemile 1952
ნაყოფიერ ნიადაგებზე / Bereketli Topraklar Üzerinde 1954
დამნაშავე / Suçlu 1957
სახელმწიფო ჩიტი / Devlet Kuşu 1958
შემთხვევა / Vukuat Var 1958
ქრისტიანის ქალიშვილი / Gavurun Kızı 1959
პატარა / Küçücük 1960
მსოფლიოს სახლი / Dünya Evi 1960
უფსკრულში ჩაძირული / El Kızı 1960
ქალბატონის სასახლე / Hanımın Çiftliği 1961
ბებერი და მისი ვაჟები / Eskici ve Oğulları 1962
გადამფრენი მფრინველები / Gurbet Kuşları 1962
ქუჩის ბიჭი / Sokakların Çocuğu 1963
სისხლიანი მიწები / Kanlı Topraklar 1963
იყო ერთი ფილიზი / Bir Filiz Vardı 1965
ინსპექტორებს შორის საუკეთესო / Müfettişler Müfettişi 1966
წარმავალი სამყარო / Yalancı Dünya 1966
სახლიდან ერთ-ერთი / Evlerden Biri 1966
მეგობრული სტვენები / Arkadaş Islıkları 1968
ქუჩიდან ერთი გოგონა / Sokaklardan Bir Kız 1968
თაღლითი / Üç Kağıtçı 1969
ცუდი გზა / Kötü Yol 1969
გაქცეული / Kaçak (ö.s.) 1970

პიესები^[6] რედაქტირება

სკვინჩები / İspinozlar 1965
72-ე კამერა / 72. Koğuş 1967

რესურსები ინტერნეტში რედაქტირება

სქოლიო რედაქტირება

[1] ORHAN KEMAL (1914 – 1970)

[:0-2] 2.0 ^2.1 Орхан Кемаль

[3] Sessizlerin sesi 100 yaşında: ORHAN KEMAL (თურქული)

[4] 46 yıl önce aramızdan ayrılan Orhan Kemal romanlarında, öykülerinde işçileri, köylüleri yani emekçileri konu ediyordu.

[5] Bir Filiz Vardı

[:1-6] 6.0 ^6.1 ^6.2 Orhan Kemal (თურქული)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]