კისტანი
კისტანი — სოფელი აღმოსავლეთ საქართველოში, მცხეთა-მთიანეთის მხარის დუშეთის მუნიციპალიტეტში, შატილის თემში.[1] მდებარეობს წყალგამყოფი ქედის ჩრდილოეთ კალთაზე, მდინარე არღუნის მარცხენა მხარეს. ზღვის დონიდან 2080 მეტრზე, დუშეთიდან 100 კილომეტრში. აგებულია შუა საუკუნეებში. სოფელში მდებარეობს ფეოდალური ხანის ციხეები.
| სოფელი | |
|---|---|
|
კისტანი | |
 კისტანის ციხე | |
| ქვეყანა |
 საქართველო |
| მხარე | მცხეთა-მთიანეთის მხარე |
| მუნიციპალიტეტი | დუშეთის მუნიციპალიტეტი |
| თემი | შატილი |
| კოორდინატები | 42°33′51″ ჩ. გ. 45°05′20″ ა. გ. / 42.56417° ჩ. გ. 45.08889° ა. გ. |
| ცენტრის სიმაღლე | 2080 მ |
| მოსახლეობა | 1[1] კაცი (2014) |
| ეროვნული შემადგენლობა | ქართველები 100 % |
| სასაათო სარტყელი | UTC+4 |
.svg)    | |
ისტორია რედაქტირება
ცარიზმის დამპყრობლური პოლიტიკის წინააღმდეგ კახეთისა და ქართველი მთიელების აჯანყების დროს, რომელსაც ალექსანდრე ბატონიშვილი ხელმძღვანელობდა, რუსეთის ჯარმა გენერალ სიმონოვიჩის მეთაურობით დაარბია ხევსურეთის სოფლები, მათ შორის კისტანი. 1813 წელს, როდესაც ალექსანდრე ბატონიშვილის მდევარი რუსთა ჯარი სოფელ კისტანზე გავლით უკან ბრუნდებოდა, ხევსურები ადგილ წყალწყაულში ჩაუსაფრდნენ მტერს და სასტიკად დაამარცხეს.
XIX-XX საუკუნეების მიჯნაზე გაძლიერდა კისტანის მოსახლეობის მიგრაცია ბარში. 1926 წელს სოფელში მხოლოდ 24 სული სახლობდა.
არქიტექტურა რედაქტირება
ციხე-სოფელი რთულ კლდოვან რელიეფზეა აშენებული და ორ კომპაქტურ უბნად იყოფა. სოფლის ძირითადი ნაწილი, რომელიც 30-მდე ციხე-სახლისგან შედგება, ერთდროულად საყოფაცხოვრებო და თავდაცვითი ფუნქციების მქონეა. სოფლიდან ცოტა მოშორებით, მაღალ ქარაფზე, აგებულია წმინდა სათავდაცვო ხასიათის ორი ნაგებობა.
ასევე სოფლის გარეთაა გატანილი საკულტო-რელიგიური დანიშნულების შენობებიც.
რთულ რელიეფზე ტერასულად ნაგები ციხე-სახლები ერთმანეთზე ისე მჭიდროდაა მიდგმული, რომ ერთი სახლის გადახურვა მომდევრო სახლისათვის გამოსასვლელი ტერასაა, ხოლო მათი კედლების გარე კონტური სოფლის გალავნის ფუნქციას ასრულებს.
შენობათა ძირითადი ტიპებია: ბრტყელსახურავიანი ციხე-სახლი და პირამიდულსახურავიანი საბრძოლო კოშკი, რომლებიც ერთობლიობაში ციხე-სიმაგრეს ქმნიან. შენობები ნაგებია ფიქლის ქვის მშრალი წყობით, იშვიათ შემთხვევაში ‒ ქვითკირით. გადახურვებში გამოყენებულია ხის მასიური კონსტრუქციები ზედ მოწყობილი თიხატკეპნილი იატაკებით, ბანებით ან ქვისსაფეხურიანი პირამიდული გადახურვებით. კედლებში დატანებულია მცირე ზომის სარკმლები, სათოფურები და კერის „საკვამები“. ბოლო სართულებზე შეინიშნება ხის აივნების კვალი და საბრძოლო ჩარდახები.
სოფლის შემადგენლობაშა რამდენიმე „სამრევლო“ – ქალთა საწესო ადგილი. წისქვილები და ხატები სოფლის გარეთაა გატანილი.
-
კისტნის ზედხედი
დემოგრაფია რედაქტირება
2014 წლის აღწერის მონაცემებით სოფელში ცხოვრობს 1 ადამიანი.
| აღწერის წელი | მოსახლეობა | კაცი | ქალი |
|---|---|---|---|
| 1926[2] | 24 | 10 | 14 |
| 2002[3] |  0 |
0 | 0 |
| 2014[1] |  1 |
1 | 0 |
იხილეთ აგრეთვე რედაქტირება
ლიტერატურა რედაქტირება
- ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 5, თბ., 1980. — გვ. 537.
- კახაძე კ., ჭინჭარაული ვ., საქართველოს ისტორიისა და კულტურის ძეგლთა აღწერილობა, ტ. 2, თბ., 2008. — გვ. 263-264.
სქოლიო რედაქტირება
- ↑ 1.0 1.1 1.2 მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014. საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური (ნოემბერი 2014). ციტირების თარიღი: 6 სექტემბერი 2016.
- ↑ სერგი მაკალათია, „ხევსურეთი“ (მეორე გამოცემა), თბილისი, ნაკადული, 1984 წ., გვ. 16.
- ↑ საქართველოს მოსახლეობის 2002 წლის პირველი ეროვნული საყოველთაო აღწერის ძირითადი შედეგები. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2013-09-19. ციტირების თარიღი: 2012-07-05.