ვიკიპედია

ვისლავა შიმბორსკა

ვისლავა შიმბორსკა (პოლ. Maria Wisława Anna Szymborska; დ. 2 ივლისი 1923, ბნინი, ამჟამად კურნიკი, პოზნანთან ახლოს — გ. 1 თებერვალი, 2012, კრაკოვი) — პოლონელი პოეტი, ესეისტი და მთარგმნელი. 1996 წელს მიენიჭა ნობელის პრემია ლიტერატურაში.[18][19]

ვისლავა შიმბორსკა
პოლ. Wisława Szymborska
დაბადების თარიღი 2 ივლისი, 1923(1923-07-02)[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10] [11] [12]
დაბადების ადგილი კურნიკი[13]
გარდაცვალების თარიღი 1 თებერვალი, 2012(2012-02-01)[14] [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [10] [11] [12] (88 წლის)
გარდაცვალების ადგილი კრაკოვი[1]
დასაფლავებულია რაკოვიცკის სასაფლაო
საქმიანობა პოეტი[13] [11] , მწერალი, მთარგმნელი[13] [11] , ესეისტი, მექანიკოსი, ლიტერატურული კრიტიკოსი[13] და კრიტიკოსი[11]
ენა პოლონური ენა
მოქალაქეობა  პოლონეთი[13]
ალმა-მატერი იაგელონის უნივერსიტეტი
Magnum opus Kot w pustym mieszkaniu
ჯილდოები ნობელის პრემია ლიტერატურაში[15] [16] , პოლონეთის აღორძინების ორდენის კავალერი, ჰერდერის პრემია, თეთრი არწივის ორდენი, Golden Medal for Merit to Culture, გოეთეს პრემია, სამუელ ბოგუმილ ლინდეს პრემია, Kościelski Award, ადამ მიცკევიჩის უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორი[17] , Gold Cross of Merit‎ და City of Kraków Award
მეუღლე ადამ ვლოდეკი
პარტნიორ(ებ)ი კორნელ ფილიპოვიჩი
ხელმოწერა

ბიოგრაფია რედაქტირება

 
სახლი, რომელშიც ვისლავა შიმბორსკა დაიბადა

ვისლავა შიმბორსკა 1923 წლის 2 ივლისს პოლონეთის ქალაქ ბნინში დაიბადა, რომელიც ამჟამად კორნიკის სახელწოდებითაა ცნობილი. იგი ვინსენტ და ანა შიმბორსკებისთვის მეორე ქალიშვილი იყო. მისი მამა პოლონელი პატრიოტისა და ქველმოქმედის, გრაფი ვლადისლავ ზამოისკის სტიუარდი იყო. 1924 წელს ზამოისკის სიკვდილის შემდეგ ოჯახი საცხოვრებლად ტორუნში გადავიდა, 1931 წელს კი - კრაკოვში, სადაც შიმბორსკა სიცოცხლის ბოლომდე ცხოვრობდა და მოღვაწეობდა.[20]

მეორე მსოფლიო ომის პერიოდში, 1943 წლიდან შიმბორსკა გერმანიაში დეპორტაციის თავიდან ასაცილებლად რკინიგზის სამსახურში მუშაობდა.[20] 1945 წელს იაგელონის უნივერსიტეტში პოლონური ლიტერატურისა და სოციოლოგიის სწავლა დაიწყო.[20] მალევე მან ჩესლავ მილოში გაიცნო, რომელმაც მასზე დიდი გავლენა მოახდინა. შიმბორსკას ლიტერატურული დებიუტი 1945 წელს შედგა, როცა მან ლექსი „Szukam słowa“ („ვეძებ სიტყვას“) ყოველდღიურ პოლონურ გაზეთში „Dziennik Polski“ გამოაქვეყნა.[21] 1948 წელს პოეტმა ფინანსების უქონლობის გამო სწავლა შეწყვიტა და ადამ ვლოდეკზე დაქროწინდა. მათ შვილი არ ჰყოლიათ და 1954 წელს განქორწინდნენ. ქორწინების პერიოდში შიმბორსკა ჟურნალში ილუსტრატორად მუშაობდა. მისი პირველი წიგნი 1949 წელს უნდა გამოქვეყნებულიყო, თუმცა ცენზურა ვერ გადალახა, რადგან „არ აკმაყოფილებდა სოციალურ მოთხოვნილებებს“.

 
ვისლავა შიმბორსკა პრაღის წიგნის ბაზრობაზე 2010 წელს

შიმბორსკა მოღვაწეობის ადრეული პერიოდში პოლონეთის სახალხო რესპუბლიკის ოფიციალურ იდეოლოგიას იცავდა.[22][23] მისი ადრეული ნამუშევრები პოლიტიკური ხასიათისაა და სოციალისტურ იდეოლოგიას უჭერს მხარს. მის პირველ პოეტურ კრებულში „Dlatego żyjemy“ („ამისთვის ვცოვრობთ“) , რომელიც 1952 წელს გამოიცა, გვხვდება ლექსები: „ლენინი“ და „Młodzieży budującej Nową Hutę“ („ახალგაზრდებისთვის, რომლებიც ნოვა ჰუტას აშენებენ“), რომელიც კრაკოვის მახლობლად სტალინისტური ინდუსტრიული ქალაქის მშენებლობაზეა. შიმბორსკა პოლონეთის ერთიანი მშრომელთა პარტიის წევრი გახდა. მას შემდეგ, რაც პოლონეთის კომუნისტური პარტია სტალინისტურ კომუნიზმს ასცდა და „ეროვნული“ კომუნიზმის სახე მიიღო, შიმბორსკამ თავისი პოლიტიკური ხასიათის ნამუშევრები უარყო.[20] მან კომუნისტური პარტია ოფიციალურად 1966 წელს დატოვა და სხვა დესიდენტებთან დაიწყო ურთიერთობა.

1953-1981 წლებში შიმბორსკა მუშაობდა კრაკოვის გაზეთში „Życie Literackie“ („ლიტერატურული ცხოვრება“), რომელშიც 1968 წლიდან საკუთარი სვეტი ჰქონდა. 1981-1983 წლებში კრაკოვის ყოველთვიური გაზეთის „NaGlos“ რედაქტორი იყო. 1980-იან წლებში იგი ოპოზიციურ აქტივიზმში გააქტიურდა და ლექსებს სამიზდატის პერიოდულ გაზეთში „Arka“ ფსევდონიმით „Stańczykówna“ აქვეყნებდა.

შიმბორსკას პოეტური კრებული „Dwukropek“ 2006 წელს გაზეთ „Gazeta Wyborcza“-ის მკითხველთა რჩეული წიგნი გახდა.[20] პოეტური მოღვაწეობის გარდა, შიმბორსკა პოლონურად თარგმნიდა ფრანგულ ლიტერატურას, კერძოდ ბაროკოს ეპოქის პოეზიას.

სიკვდილი რედაქტირება

88 წლის მწერალი ოჯახის წევრებისა და მეგობრების გარემოცვაში 2012 წელს ფილტვის სიმსივნით გარდაიცვალა.[24][25][26][27][28] მან ვერ მოახერხა დაესრულებინა მისი უკანასკნელი პოეტური კრებული, რომელიც იმავე წელს, მოგვიანებით გამოქვეყნდა.[21] 2013 წელს დაარსდა მისი სახელობის პრემია.[29]

თემები და სტილი რედაქტირება

 
ვისლავა შიმბორსკა და პოლონეთის პრეზიდენტი ბრონისლავ კომოროვსკი 2001 წელს თეთრი არწივის ორდენის დაჯილდოების ცერემონიაზე

შიმბორსკის შემოქმედებისთვის დამახასიათებელია ფილოსოფიური და მორალური პრობლემები, აღსარებისა და რეფლექსირების პოეტიკა. იგი იყენებდა მხატვრულ საშუალებებს, როგორებიცაა ირონია, პარადოქსი, წინააღმდეგობრიობა და გაუგებრობა. მის ლექსებში ხშირად გვხვდება ომისა და ტერორიზმის თემა.[25][26][30] შიმბორსკას პოეტური შემოქმედება დაახლოებით 350 ლექსს მოიცავს.

ჯილდოები და აღიარებანი რედაქტირება

  • 1963: პოლონეთის კულტურის სამინისტროს პრემია
  • 1991: გოეთეს სახელობის პრემია
  • 1995: ჰერდერის სახელობის პრემია
  • 1996: ნობელის პრემია ლიტერატურაში
  • 1996: ჟურნალმა „Wprost“ დაასახელა წლის ადამიანად
  • 1997: გახდა კრაკოვის საპატიო მოქალაქე
  • 2011: თეთრი არწივის ორდენი

იხილეთ აგრეთვე რედაქტირება

გამოცემები რედაქტირება

ბიბლიოგრაფია რედაქტირება

  • Prokop J. — „Wisława Szymborska“, კრაკოვი, 1973;
  • „Wokół Szymborskiej“, პოზნანი, 1995:
  • Потемкин А. Пани Шимборска — Моцарт в поэзии//Эхо планеты. 1996 № 42

რესურსები ინტერნეტში რედაქტირება

სქოლიო რედაქტირება

  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 Deutsche Nationalbibliothek Record #119449048 // ინტეგრირებული ნორმატიული ფაილი — 2012—2016.
  2. ↑ 2.0 2.1 Bibliothèque nationale de France BnF authorities: პლატფორმა ღია მონაცემები — 2011.
  3. ↑ 3.0 3.1 SNAC — 2010.
  4. ↑ 4.0 4.1 Find a Grave — 1996.
  5. ↑ 5.0 5.1 Discogs — 2000.
  6. ↑ 6.0 6.1 ბროკჰაუზის ენციკლოპედია
  7. ↑ 7.0 7.1 Internetowy Polski Słownik Biograficzny
  8. ↑ 8.0 8.1 Babelio — 2007.
  9. ↑ Printemps des poètes
  10. ↑ 10.0 10.1 e-teatr.pl — 2004.
  11. ↑ 11.0 11.1 11.2 11.3 11.4 The Fine Art Archive — 2003.
  12. ↑ 12.0 12.1 Munzinger Personen
  13. ↑ 13.0 13.1 13.2 13.3 13.4 The International Who's Who of Women 2006 — Routledge, 2005. — ISBN 978-1-85743-325-8
  14. ↑ Polish Nobel winning poet Szymborska dies at 88 — Reuters.
  15. ↑ http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1996/szymborska-facts.html
  16. ↑ https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/
  17. ↑ https://amu.edu.pl/__data/assets/pdf_file/0015/22731/doktoraty-honoris-causa-UAM-XXw.pdf
  18. ↑ The Nobel Prize in Literature 1996. Nobelprize (7 October 2010). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 მარტი 2012. ციტირების თარიღი: 7 October 2010.
  19. ↑ „I Don't Know: The Nobel lecture“. The New Republic. 30 December 1996. ციტირების თარიღი: 19 February 2012.
  20. ↑ 20.0 20.1 20.2 20.3 20.4 Nobel Prize-winning poet Szymborska dies aged 88. ციტირების თარიღი: 19 February 2012.
  21. ↑ 21.0 21.1 Poland Nobel poetry laureate Wislawa Szymborska dies. ციტირების თარიღი: 24 February 2012.
  22. ↑ Michał St. de Zieleśkiewicz, "Szymborska: zabić księży Kurii Krakowskiej." Bibula – pismo niezalezne, 2011-01-21.
  23. ↑ Stanisław Wilhelm. Pajęczyna III RP – Urzędnicy i Sędziowie; Anatomia manipulacji prawem. Stanislaw Wilhelm Grys, გვ. 320. ISBN 978-83-932740-0-0. ციტირების თარიღი: 3 February 2012. 
  24. ↑ https://www.nytimes.com/2012/02/02/books/wislawa-szymborska-nobel-winning-polish-poet-dies-at-88.html
  25. ↑ 25.0 25.1 „Polish Nobel winning poet Szymborska dies at 88“. Reuters. 1 February 2012. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 სექტემბერი 2015. ციტირების თარიღი: 1 February 2012.
  26. ↑ 26.0 26.1 „Nobel Prize-winning poet Szymborska dies aged 88“. France24. 1 February 2012. ციტირების თარიღი: 1 February 2012.
  27. ↑ Dates of birth and death for Wisława Szymborska. Rmf24.pl. ციტირების თარიღი: 3 February 2012.
  28. ↑ Notice of Wisława Szymborska's death. Wiadomosci.onet.pl. ციტირების თარიღი: 3 February 2012.
  29. ↑ „The Wisława Szymborska International Literary Award“. ციტირების თარიღი: 2017-12-22.
  30. ↑ Duval Smith, Alex (14 ოქტომბერი 2005). „A Nobel Calling: 100 Years of Controversy“. The Independent. UK: Independent Print Limited. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 დეკემბერი 2007. ციტირების თარიღი: 26 აპრილი 2008. ციტატა: „1996: The themes in this Polish poet's 16 collections are wide-ranging, though many deal with war and terrorism. Her poem, "The End and the Beginning", reads: "No sound bites, no photo opportunities And it takes years All the cameras have gone To other wars." Szymborska was born in Kórnik, in western Poland, in 1923.“
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ვისლავა_შიმბორსკა&oldid=4441856“-დან