ვალე

ვალე
ქალაქი
	ვალე;
ქვეყანა	საქართველო
მხარე	სამცხე-ჯავახეთის მხარე
მუნიციპალიტეტი	ახალციხის მუნიციპალიტეტი
კოორდინატები	41°37′00″ ჩ. გ. 42°52′40″ ა. გ. / 41.61667° ჩ. გ. 42.87778° ა. გ.
პირველი ხსენება	XVI საუკუნე
ამჟამინდელი სტატუსი	1962
ცენტრის სიმაღლე	1000-1200 მ
ოფიციალური ენა	ქართული ენა
მოსახლეობა	3646 კაცი (2014)
ეროვნული შემადგენლობა	ქართველები 83,9 %; სომხები 14,4 %; რუსები 0,9 %
სასაათო სარტყელი	UTC+4
სატელეფონო კოდი	+995 365
საფოსტო ინდექსი	0800
	ვალე ვიკისაწყობში

ვალე — ქალაქი ახალციხის მუნიციპალიტეტში.

გეოგრაფია რედაქტირება

მდებარეობს მდინარე ფოცხოვისწყლის მარჯვენა ნაპირზე, ერუშეთის ქედის სუსტად დახრილ ჩრდილოეთ კალთაზე. ზღვის დონიდან 1000-1200 მ. ახალციხიდან 12 კმ. რკინიგზით უკავშირდება ხაშურს. ამჟამად რკინიგზის სადგური არ ფუნქციონირებს.

ვალეში მთიანეთის სტეპის ჰავაა. იცის ცივი მცირეთოვლიანი ზამთარი და ხანგრძლივი თბილი ზაფხული. საშუალო წლიური ტემპერატურა 9 °C, იანვარში — 3,8 °C, ივლისი 20,2 °C. ნალექები 550 მმ წელიწადში.

ისტორია რედაქტირება

ვალე, როგორც ქალაქი, წარმოიქმნა მურა ნახშირის მოპოვებასთან დაკავშირებით. 1948 წელს მიენიჭა დაბის სტატუსი.^[4] ქალაქის სტატუსი მიენიჭა 1962 წელს. დაბალი ტექნიკურ-ეკონომიკური მაჩვენებლების გამო ნახშირის მოპოვება 1974 წლიდან შემცირდა. საბჭოთა პერიოდში მოქმედებდა ელექტროძრავების ქარხანა, საშენ მასალათა საწარმოები. ამჟამად მოსახლეობა ჩაბმულია სასოფლო-სამეურნეო შრომაში.

ღვთისმშობლის ეკლესია რედაქტირება

ვალეში არის ქართული ხუროთმოძღვრების ძეგლი — ღვთისმშობლის ეკლესია (X-XVI სს.). ახლანდელი ნაგებობა სამნავიანი ბაზილიკაა (XVI ს.), თავდაპირველად კი გუმბათოვანი ტაძარი ყოფილა (X საუკუნის უკანასკნელი მეოთხედი). ფასადზე შემორჩენილია პირვანდელი ტაძრის საკმაოდ მდიდრული დეკორი: კარ-სარკმლის მორთულობა, კარნიზები. განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია რელიეფური ქანდაკების ნიმუშები — აღმოსავლეთ ცენტრალური სარკმლის კომპოზიცია, საერო პირთა ფიგურები სამხრეთ ფასადზე, დასავლეთი კარის ტიმპანის ცხენოსანთა გამოსახულებანი და სხვა. სამრეკლო შენობის სახურავის კეხზე XIX საუკუნეში არის დადგმული.