ემანუელ-ჟოზეფ სიიესი
ემანუელ-ჟოზეფ სიიესი (მეტად ცნობილია როგორც აბე სიეესი; ფრანგ. Emmanuel-Joseph Sieyès, დ. 3 მაისი, 1748 — გ. 20 ივნისი, 1836) — ფრანგი კათოლიკი მღვდელი (აბე), სასულიერო პირი და პოლიტიკური მწერალი, საფრანგეთის რევოლუციის ერთ-ერთი მთავარი პოლიტიკური თეორეტიკოსი და საფრანგეთის საკონსულოსა და საფრანგეთის პირველი იმპერიაში მნიშვნელოვანი როლის შემსრულებელი. დამფუძნებელი კრების წევრი. დირექტორიის მმართველობის წევრი. იმპერიის დროს გახდა სენატორი და გრაფი.
ბიოგრაფია რედაქტირება
სიეესი დაიბადა 1748 წლის 3 მაისს, საფრანგეთის სამხრეთ ნაწილში, ქალაქ ფრეჟიუსში, ჰონორეს და ანაბელ სიეისის მეხუთე შვილი. მისი მამა იყო ადგილობრივი საგადასახადო კოლექციონერი, რომელსაც მოკრძალებული შემოსავალი ჰქონდა. მისი ადრეული განათლება მასწავლებლებსა და იუსუტების დამსახურებაა. მან ასევე გარკვეული დრო გაატარა კოლეჯში, დრაგინიანიში. თავდაპირველად მას სურდა ჯარში გაწევრიანება, მაგრამ მას ჰქონდა სუსტი ჯანმრთელობა, ამიტომ მშობლებმა ურჩიეს რელიგიური კარიერისკენ წასულიყო და მღვდელი გამხდარიყო.
სიეესი პარიზში სენტ-სულპის სემინარიაში ათ წელს სწავლობდა, სადაც მას ასწავლიდნენ თეოლოგიასა და ინჟინერიას, რათა მღვდელი გამხდარიყო.ამის შემდეგ სიიესი სწავლობდა სორბონის კათოლიკურ ეკლესიაში სასულიერო პირებისთვის. აქ მასზე გავლენას ახდენდნენ ჯონ ლოკის, ეტიენ ბონო დე კონდილიაკის, ფრანსუა კენეს, ვიქტორ რიკეტის, ან რობერ ჟაკ ტიურგოს, ენციკლოპედიკოსებისა და განმანათლებლობის სხვა პოლიტიკოსების სწავლებები. 1770 წელს მან მიიღო თავისი პირველი სასულიერო ხარისხი. 1772 წელს ის მღვდლად დაინიშნა და ორი წლის შემდეგ მან მიიღო თეოლოგიის ლიცენზია.
მისი 1789 პამფლეტი (თავისუფალი ბუკლეტი) რა არის მესამე ქონება? გახდა რევოლუციის მანიფესტი, რომელიც 1789 წლის ივნისში ეროვნულ ასამბლეაში გენერალური დირექტორების ტრანსფორმირებაში დაეხმარა. მას დირექტორიაში შესთავაზეს პოზიცია, მაგრამ უარი თქვა.მან ასევე დაწერა ტერმინი „სოციოლოგია“, რომელიც იყო გამოუქვეყნებელი ხელნაწერი, რითაც მნიშვნელოვანი თეორიული წვლილი შეიტანა სოციალური მეცნიერების განვითარებაში. ტერმინი კვლავ ორმოცდაათი წლის შემდეგ ფილოსოფოსმა ოგიუსტ კონტიმ გამოიყენა საზოგადოების მეცნიერების შესახებ, რომელიც ცნობილია ინგლისურში, როგორც სოციოლოგია.
1795 წელს სიეესი გახდა საფრანგეთის ინსტიტუტის მორალური და პოლიტიკური მეცნიერების აკადემიის ერთ-ერთი პირველი წევრი. როდესაც 1803 წელს როდესაც აკადემიური ფრანსში (French :akademi fʁɑ̃sɛz) რეორგანიზაცია მოხდა, იგი მეორე კლასში აირჩიეს, მან შეცვალა 31 წლის ჟან-სილვენ ბაიი, რომელმაც 1793 წლის 12 ნოემბერს ტერორის მმართველობის დროს დაიკავა ეს თანამდედობა.
1799 წელს ის იყო 18 ბრიუმერის (9 ნოემბრის) გადატრიალების ერთ-ერთი ორგანიზატორი, რომელმაც ხელისუფლებაში ნაპოლეონ ბონაპარტი მოიყვანა. 18 ბრიუმერის გადატრიალების შემდეგ ნაპოლეონთან ერთად იყო სამიდან ერთ-ერთი კონსულთაგანი.
სიიესმა მალევე დატოვა დროებითი კონსულის პოსტი და სენატის კონსერვატორთა ერთ-ერთი პირველი წევრი გახდა (1799 წლიდან, როგორც მისი პრეზიდენტის მოვალეობის შემსრულებელი). ეს დათმობა იყო კრონის დიდი ქონება, რომელიც მან ნაპოლეონისგან მიიღო. 1800 წლის დეკემბრის ბოლოს სიეესი დაიცვა თვითნებურ და უკანონო საქმეებს, რის შედეგადაც ნაპოლეონმა ის იაკობელებს შორის წამყვანი გახადა.
პირველი იმპერიის პეროდში (1804–1814), სიიესი იშვიათად ჩნდებოდა პენსიაზე გასვლის შემდეგ. როდესაც ნაპოლეონი 1815 წელს ხელისუფლებაში დაბრუნდა, სიიესი დასახელდა თანატოლების პალატაში (French: Chambre des Pairs). 1816 წელს, მეორე რესტავრაციის შემდეგ, სიიესი გააძევეს მორალური და პოლიტიკურ მეცნიერებათა აკადემიიდან ლუი XVIII- ის მიერ. შემდეგ ის ბრიუსელში გადავიდა, მაგრამ საფრანგეთში 1830 წლის რევოლუციის შემდეგ დაბრუნდა. გარდაიცვალა პარიზში 1836 წელს 88 წლის ასაკში.