ვიკიპედია

გენდერული თანასწორობა

გენდერული თანასწორობა — ცნობილი როგორც სქესობრივი თანასწორობა ან სქესთა თანასწორობა, წარმოადგენს სქესის მიუხედავად რესურსებისა და შესაძლებლობების თანაბარ განაწილებას, მათ შორის ეკონომიკურ ჩართულობასა და გადაწყვეტილების მიღების პროცესში, განსხვავებული ქცევის, მისწრაფებების და საჭიროებების თანაბრად დაფასებას.

გენდერული თანასწორობის ზოგადი სიმბოლო

გენდერული თანასწორობა არის მიზანი, ხოლო გენდერული ნეიტრალიტეტი და გენდერული სამართლიანობა არის პრაქტიკა და აზროვნების მეთოდები, რომლებსაც მიზნის მიღწევისკენ მივყავართ. გენდერული პარიტეტი, რომელიც გამოიყენება მოცემულ სიტუაციაში გენდერული ბალანსის გასაზომად, ხელს უწყობს გენდერული თანასწორობის მიღწევას, მაგრამ ეს არ არის თვითმიზანი. გენდერული თანასწორობა უფრო მეტია, ვიდრე თანაბარი წარმომადგენლობა, იგი მტკიცედ არის დაკავშირებული ქალთა უფლებებთან და ხშირად მოითხოვს არსებული პოლიტიკის შეცვლას.

გაეროს ბავშვთა ფონდის განცხადებით, გენდერული თანასწორობა „ნიშნავს, რომ ქალები და მამაკაცები, გოგონები და ბიჭები ერთნაირი უფლებებით, რესურსებით, შესაძლებლობებით და დაცვით სარგებლობენ. არ მოითხოვს იმას, რომ გოგოები და ბიჭები, ან ქალები და კაცები, ერთნაირები იყვნენ, ან რომ მათ ზუსტად ერთნაირად მოეპყრონ.“ [1]

გლობალური მასშტაბით, გენდერული თანასწორობის მიღწევა ასევე მოითხოვს ქალთა და გოგონათა მიმართ მავნე პრაქტიკის აღმოფხვრას, მათ შორის სექსუალური ტრეფიკინგის, ფემიციდის, ომის დროს სექსუალური ძალადობის და ჩაგვრის სხვა ტაქტიკების ჩათვლით . გაეროს მოსახლეობის ფონდის განცხადებით:

ვიკიციტატა
„მიუხედავად მრავალი საერთაშორისო შეთანხმებისა, რომლებიც ამტკიცებენ ადამიანის უფლებებს, ქალები კვლავ უფრო მეტი ალბათობით არიან ღარიბი და გაუნათლებელი ვიდრე მამაკაცები. მათ უფრო ნაკლები წვდომა აქვთ საკუთრების ფლობაზე, კრედიტზე, ტრენინგებსა და დასაქმებაზე. ისინი ბევრად უფრო ნაკლებ პოლიტიკურად აქტიურები არიან ვიდრე კაცები და ბევრად უფრო სავარაუდოა, რომ ოჯახში ძალადობის მსხვერპლი იქნებიან. [2]“

2017 წლის მდგომარეობით, გენდერული თანასწორობა არის მეხუთე გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის მდგრადი განვითარების 17 მიზანში. გენდერული უთანასწორობა იზომება ყოველწლიურად გაეროს განვითარების პროგრამის ადამიანის განვითარების ანგარიშების მიხედვით .

ისტორია რედაქტირება

ქრისტინე დე პიზანი, გენდერული თანასწორობის ადრეული დამცველი, თავის 1405 წელს დაწერილ წიგნში ამბობს, რომ ქალების შევიწროება ემყარება ირაციონალურ ცრურწმენებს. საზოგადოების მრავალი მიღწევა კი, სავარაუდოდ, ქალთა მიერაა შექმნილი. [3]

შეიკერები რედაქტირება

შეიკერები, ევანგელური ჯგუფი, რომელიც პრაქტიკაში ახდენდა სქესთა დაყოფისა და მკაცრად იკავებდნენ თავს დაქორწინებისგან, გენდერული თანასწორობის ადრეული პრაქტიკოსები იყვნენ. 1744 წელს ისინი გამოეყვნენ კვაკერულ საზოგადოებას ინგლისის ჩრდილო – დასავლეთით და ემიგრაციაში წავიდნენ ამერიკაში. ამერიკაში,1788 წელს ჯოზეფ მეჩამ, შეიკერთა ცენტრალური მინისტრის ხელმძღვანელმა, გამოაცხადა, რომ სქესები თანაბარი უნდა იყვნენ. შემდეგ მან ლუსი რაითი ქალთა საკითხებში მინისტრად დანიშნდა და ერთად შექმნეს საზოგადოება სქესობრივი უფლებების დაბალანსების მიზნით. მეჩამმა და რაითმა ჩამოაყალიბეს ხელმძღვანელთა გუნდები, სადაც თითოეული მოხუცი ქალი, რომელიც ზრუნავდა მამაკაცის კეთილდღეობაზე, წყვილდებოდა ისეთ მამაკაცთან, რომელიც იმავეს აკეთებდა ქალებისთვის. თითოეულ დიაკონს პარტნიორი ჰყავდა დიაკონი ქალი. მამაკაცებს ჰქონდათ ზედამხედველობა მამაკაცებზე. ქალებს ჰქონდათ ზედამხედველობა ქალებზე. ქალები ცხოვრობდნენ ქალებთან. კაცები ცხოვრობდნენ კაცებთან. შეიკერ საზოგადოებაში ქალი არ იყო კონტროლირებადი და არც რომელიმე კაცის საკუთრებაში. 1796 წელს მეჩამის გარდაცვალების შემდეგ, რაითი გახდა შეიკერის ხელმძღვანელი მინისტრი, მის გარდაცვალებამდე 1821 წელს.

შეიკერებმა შეინარჩუნეს გენდერული დაბალანსებული ხელმძღვანელობის იგივე ფორმა 200 წელზე მეტი ხნის განმავლობაში. მათ ასევე ხელი შეუწყვეს თანასწორობასა და ქალთა უფლებების დაცვას სხვა დამცველებთან ერთად. 1859 წელს, შეიკერმა ხანდაზმულმა ფრედერიკ ევანმა დაწერა, რომ შეიკერთა საზოგადოება „პირველი იყო, ვინც ქალს არ აიძულა ვასალის მდგომარეობაში ყოფნა, რასაც ყველა სხვა რელიგიური სისტემა (მეტ-ნაკლებად) აიძულებდა და უზრუნველყო მისთვის სამართლიანი და თანასწორი უფლებები კაცთან. [4] ევანი და მისი კოლეგა, ელდრესი ანტუანეტ დულიტლეტი, შეუერთდნენ ქალთა უფლებების დამცველებს მომხსენებელთა პლატფორმებზე აშშ-ის ჩრდილო-აღმოსავლეთში 1870-იან წლებში. შეიკერებთან ვიზიტორმა 1875 წელს დაწერა:

 
„თითოეულ სქესს აქვს სათანადო მოქმედების სფერო, სადაც ხდება ქალის სათანადო დაქვემდებარება, დაცვა და პატივისცემა მამაკაცის მხრიდან, ხოლო მამრობითი სქესის მიმართ მდედრობითი სქესის მხრიდან. ამ თემში „ქალთა უფლებების“ გულმოდგინე დამცველებმა შეიძლება იპოვნონ თავიანთი იდეალის პრაქტიკული რეალიზაცია.“

შეიკერი უფრო მეტი იყო ვიდრე რადიკალური რელიგიური სექტა ამერიკული საზოგადოების საზღვრებზე. მათ პრაქტიკაში დანერგეს სქესთა თანასწორობა. მათ აჩვენეს, რომ გენდერული თანასწორობა მიღწევადი იყო და ამის მისაღწევი გზაც გვაჩვენეს. [5]

ფართო საზოგადოებაში, გენდერული თანასწორობისკენ მოძრაობა დაიწყო XIX საუკუნის ბოლოს დასავლურ კულტურებში სუფრაჟისტების მოძრაობით, რომელიც ქალებს ხმის მიცემის უფლებას და საარჩევნო პოზიციების დაკავების საშუალებას აძლევდა. ამ პერიოდში ასევე მოხდა ცვლილებები ქალის საკუთრების უფლების მნიშვნელოვან საკითხებში, განსაკუთრებით მათ ოჯახურ სტატუსთან დაკავშირებით.

ომისშემდგომი ერა რედაქტირება

მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ, ქალთა გამათავისუფლებელმა მოძრაობამ და ფემინიზმმა შექმნეს ზოგადი მოძრაობა ქალთა უფლებების აღიარებისათვის. გაერომ და სხვა საერთაშორისო სააგენტოებმა მიიღეს რამდენიმე კონვენცია, რომლებიც ხელს უწყობენ გენდერულ თანასწორობას. ყველა კონვენცია ერთნაირად არ იქნა მიღებული და მოიცავს შემდეგ კონვენციებს:

  • გენდერული სტერეოტიპებისა და სექსიზმის წინააღმდეგ ბრძოლა
  • ქალთა მიმართ ძალადობის თავიდან აცილება და მასთან ბრძოლა
  • ქალთა სამართლიანობის თანაბარი ხელმისაწვდომობის გარანტირება
  • ქალთა და მამაკაცთა დაბალანსებული მონაწილეობის მიღწევა პოლიტიკური და საზოგადოებრივი გადაწყვეტილებების მიღების პროცესში
  • გენდერული მეინსტრიმინგის მიღწევა პოლიტიკასა და ყველა განზომილებაში

გაერო რედაქტირება

ეს არის ხედვა, რომ ქალებსა და მამაკაცებს თანაბრად უნდა მოეპყრონ სოციალურ, ეკონომიკურ და საზოგადოების ყველა სხვა ასპექტში და არ მოხდეს მათი სქესის საფუძველზე დისკრიმინაცია . გენდერული თანასწორობა არის გაეროს ადამიანის უფლებათა უნივერსალური დეკლარაციის ერთ-ერთი მიზანი. [10] მსოფლიო ორგანიზაციებმა განსაზღვრეს გენდერული თანასწორობა ადამიანის უფლებების, განსაკუთრებით ქალთა უფლებების და ეკონომიკური განვითარების თვალსაზრისით . [11] [12] გაერთიანებული ერების ათასწლეულის განვითარების მიზნების ანგარიშში ნათქვამია, რომ მათი მიზანია „გენდერული თანასწორობის მიღწევა და ქალთა გაძლიერება“. განვითარებად ქვეყნებში ეკონომიკური ბრძოლების მიუხედავად, გაერო ჯერ კიდევ ცდილობს ხელი შეუწყოს გენდერულ თანასწორობას, ისევე როგორც ეხმარება შექმნას მდგრადი საცხოვრებელი გარემო ყველა ერისათვის. მათი მიზნები ასევე მოიცავს იმას რომ, ქალებს, რომლებიც მუშაობენ გარკვეულ განაკვეთზე სამუშაოს თანაბარი ანაზღაურებით უნდა ჰქონდეთ , რაც იმავე სამუშაოს მქონე მამაკაცების აქვთ.

გენდერული მიკერძოება რედაქტირება

ზოგიერთი ფემინისტი აკრიტიკებდა იმ პოლიტიკურ დისკურსსა და პოლიტიკას, რომელსაც ატარებდნენ იმისთვის, რათა მიეღწიათ გარკვეული „პროგრესისათვის“ გენდერულ თანასწორობაში; მათი მტკიცებით, მსგავსი სტრატეგიები ზედაპირული იყო, ვინაიდან ორიენტირებულნი იყვნენ არა მამაკაცთა დომინანტობის სოციალური სტრუქტურების პრობლემისკენ, არამედ მიზნად, მხოლოდ, ქალთა მდგომარეობის გამუმჯობესებას ისახავდნენ, იმ საზოგადოებრივ ჩარჩოებში, რომლებიც ქალის მამაკაცზე დაქვემდებარებას გულისხმობს, [13] და ეს ოფიციალური საჯარო პოლიტიკაც (როგორიცაა სახელმწიფოს პოლიტიკა ან საერთაშორისო ორგანოების პოლიტიკა) საეჭვოა, ვინაიდან პატრიარქალურ კონტექსტს მიემართება, და პირდაპირ თუ ირიბად, იმ სისტემის აგენტებისგან კონტროლდება, რომლებიც, უმეტესად, მამაკაცებისთვისაა. [14] გენდერული თანასწორობის პოლიტიკისა და, განსაკუთრებით, ევროკავშირის პოლიტიკის ერთ-ერთი კრიტიკის საფუძველი ისიცაა, რომ არაპროპორციულად მიმართავენ ყურადღებას ქალთა საჯარო ცხოვრებაში ინტეგრირებისკენ და არ ცდილობენ, გადალახონ ღრმად არსებული პრობლემები კერძო სფეროს ჩაგვრაში. [15]

გარდა ამისა, ხელფასებს შორის გენდერული ნიშნით სხვაობაც გენდერული მიკერძოების ფენომენია. ეს ნიშნავს, რომ ქალები ასრულებენ იმავე სამუშაოს, ან მუშაობენ თავიანთი მამრობითი სქესის კოლეგასთან ერთად, მაგრამ ვერ იღებენ იმავე ხელფასს ან შესაძლებლობებს სამუშაო ძალაში. ადამიანების საზოგადოება მიისწრაფვის „თანაბარი შრომისთვის თანაბარი ანაზღაურების“ მისაღწევად. [16]

 
არსებობს უთანხმოება იმ იდეოლოგიებთან დაკავშირებით, რომელთა მიხედვითაც დასავლური კულტურა და დასავლური ფემინიზმი საერთაშორისო სტანდარტად უნდა ჩაითვალოს, რომელსაც განვითარებადი სამყარო უნდა მიჰყვეს.[17]

დამატებით არსებობს კრიტიკაც, რომ მხოლოდ არადასავლური ქვეყნების ქალთა მდგომარეობაზე ყურადღების გამახვილება, მაშინ, როცა, ხშირად, დასავლეთშივე არსებული პრობლემები რჩება ყურადღების მიღმა, იმპერიალიზმისა და დასავლეთის მორალური აღმატებულობის გაძლიერების მცდელობის ფორმაა; ასევე, ოჯახური ძალადობის „გაუცხოების“ ხერხია ისეთნაირად წარმოჩენა, თითქოს რაღაც განსაკუთრებულია და მხოლოდ სხვებისთვის დამახასიათებელი - „მოძალადე სხვები“ - და არა, ვითომდა, პროგრესული დასავლური კულტურებისთვის.[18] აღნიშნული კრიტიკის მიხედვით ქალები დასავლეთის ქვეყნებშიც ხშირად ხვდებიან იმავენაირ პრობლემებს, როგორიცაა ოჯახური ძალადობა და გაუპატიურება, როგორც დანარჩენ მსოფლიოში.[19] კრიტიკოსებს ასევე მოჰყავთ ფაქტი, რომ ქალები სამართლებრივი დისკრიმინაციის წინაშე, სულ რაღაც, რამდენიმე ათწლეულია, რაც აღარ დგანან; მაგალითად, ზოგიერთ დასავლეთის ქვეყანაში, როგორიცაა შვეიცარია, საბერძნეთი, ესპანეთი და საფრანგეთი, ქალებმა თანაბარი უფლებები საოჯახო სამართალში 1980-იან წლებში მიიღეს.[ა][ბ][გ][დ] კიდევ ერთი კრიტიკა ეხება შერჩევით საჯარო დისკურსს ქალთა სხვადასხვა სახის ჩაგვრასთან დაკავშირებით - ძალადობის ზოგიერთი ფორმა, როგორიცაა ღირსების მკვლელობა (ყველაზე მეტად გავრცელებულია გარკვეულ გეოგრაფიულ ადგილებში, როგორიცაა აზიისა და ჩრდილოეთ აფრიკის ნაწილები), ხშირად ხდება საჯარო დებატების საგანი, როცა ძალადობის სხვა ფორმებს, როგორიცაა მსუბუქი სასჯელი ვნების დანაშაულისათვის ლათინურ ამერიკაში, არ აქცევენ დასავლეთში იმავენაირ ყურადღებას.[21][ე] კრიტიკოსები, ასევე, ამტკიცებენ, რომ მრავალი განვითარებადი ქვეყნის გამორჩეულ კანონთა კრიტიკა ყურადღების მიღმა ტოვებს კოლინიალიზმის ზეგავლენას სამართლებრივ სისტემებზე.[ვ] დავა იყო ვესტერნიზაციისა და ევროპეიზაციის ცნებების გარშემოც, ვინაიდან წარსულ კოლონიზალიზმს ემსგავსება[22] და, ასევე, ზოგიერთ დასავლურ ქვეყანას, როგორიცაა შვეიცარია, საკმაოდ დიდი დრო დასჭირდა ქალებისთვის სამართლებრივი უფლებების მისანიჭებლად.[23][24] წინააღმდეგობები არსებობს დასავლეთის მედიის მიერ სხვადასხვა კულტურის ქალთა სტერეოტიპულად წარმოჩენასთან დაკავშირებითაც, როგორიცაა, ,,მორჩილი" აზიელი ან აღმოსავლეთ ევროპელი ქალის სტერეოტიპი, რომელიც მჭიდროდ უკავშირდება Mail Order Bride ინდუსტრიას.[25] ასეთი სტერეოტიპები არ შეესაბამება სიმართლეს: მაგალითად, მრავალი აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყანაში ქალები მაღალ პროფესიულ სტატუსს ფლობენ.[26][27] მრავალ განვითარებად ქვეყანაში ფემინისტები ძლიერ უპირისპირდებიან იმ აზრს, რომ ეს ქვეყნები დასავლეთმა უნდა „გადაარჩინოს“.[28] არსებობს კითხვები, თუ როგორ იზომება ზუსტად გენდერული თანასწორობა და რამდენად არის დასავლეთი ნამდვილად „საუკეთესო“ ამ საკითხში: 2010 წლის კვლევამ აჩვენა, რომ მეცნიერების სფეროში ქალ უმაღლესდამთავრებულთა მიხედვით მოწინავე 20 ქვეყნიდან უმეტესობა იყო ქვეყანა, რომელიც მსოფლიოში ყველაზე დაბალ პოზიციაზე ითვლებოდა ქალთა უფლებების მიხედვით - აქედან მოწინავე ადგილებზეა ირანი, საუდის არაბეთი და ომანი, ხოლო, ევროპული ქვეყნებიდან მხოლოდ ხუთი: რუმინეთი, ბულგარეთი, იტალია, საქართველო და საბერძნეთი.[29]

უთანხმოება დასავლეთის კულტურულ ზეგავლენასთან დაკავშირებით ახალი არაა მსოფლიოსთვის; 1940-იანი წლების ბოლოს, როცა ადამიანის უფლებათა საყოველთაო დეკლარაცია იწერებოდა, ამერიკის ანთროპოლოგთა ასოციაციამ გამოთქვა გაფრთხილება, რომ აღნიშნული დოკუმენტი განსაზღვრავდა საყოველთაო უფლებებს დასავლური პერსპექტივიდან, რომელიც შესაძლოა საზიანო ყოფილიყო არადასავლური ქვეყნებისთვის, და, უფრო მეტიც, ამტკიცებდა, რომ დასავლეთის კოლონიალიზმის ისტორია და საზოგადოებებში ძალისმიერი ჩარევა უნივერსალური გლობალური სტანდარტებისთვის დასავლეთს პრობლემურ მორალურ წარმომადგენლად აქცევდა.[30] არსებობდა კრიტიკაც, რომ საერთაშორისო სამართალი, საერთაშორისო სასამართლოები და ადამიანის უფლებათა საყოველთაო გენდერულად ნეიტრალური ცნებები არაფერს ამბობენ ქალებთან დაკავშირებულ უამრავ პრობლემაზე და უარეს შემთხვევაში, ორიენტირებულნი არიან მამრობით სქესზე.[31] გადაჭარბებულმა გენდერულმა ნეიტრალურობამ შესაძლოა, გააუარესოს ქალთა მდგომარეობა, რადგან კანონი „ვარაუდობს“, რომ ქალს იგივე პოზიცია უკავია, რაც მამაკაცს, იმ ბიოლოგიური ფაქტის უგულებელყოფით, რომ რეპროდუქციისა და ორსულობის პროცესში არანაირი „თანასწორობა“ არ არსებობს; ფიზიკური განსხვავებების გარდა, სოციალურად კონსტრუირებული შეზღუდვებიც მოქმედებს, რომლებიც ქალებს სოციალურად და კულტურულად დაბალ პოზიციას ანიჭებს - მდგომარეობა მოითხოვს განსაკუთრებულ მიდგომას ქალების უფლებებისადმი და არა მხოლოდ გენდერული ნეიტრალიტეტის მიმართ.[32] 1975 წლის ინტერვიუში სიმონ დე ბოვუარი საუბრობდა ქალთა უფლებებისადმი უარყოფითი რეაქციების შესახებ, მემარცხენე პოზიციიდან, რომლებიც უნდა ყოფილიყო პროგრესული და მხარი უნდა დაეჭირა სოციალურ ცვლილებებს; ბოვუარი სკეპტიკურად იყო განწყობილი საერთაშორისო ორგანიზაციების იდეების მიმართაც.[33]

ძალისხმევა უთანასწორობასთან საბრძოლველად რედაქტირება

2010 წელს ევროკავშირმა გახსნა გენდერული თანასწორობის ევროპული ინსტიტუტი (EIGE) ვილნიუსში, ლიეტუვაში, გენდერული თანასწორობის ხელშესაწყობად და სქესობრივი დისკრიმინაციის წინააღმდეგ საბრძოლველად. 2015 წელს ევროკავშირმა „გენდერული სამოქმედო გეგმა 2016-2020“ გამოაქვეყნა. [34] დიდ ბრიტანეთსა და ბევრ სხვა ევროპულ ქვეყანაში გენდერული თანასწორობა ეროვნული სასწავლო გეგმის ნაწილია. პრეზიდენტის განკარგულებით, ყაზახეთის რესპუბლიკამ შექმნა გენდერული თანასწორობის სტრატეგია 2006-2016 წლებისთვის, რათა გრაფიკულად განესაზღვრათ შემდგომი ათწლეულის მცდელობები გენდერული თანასწორობის მისაღწევად.[35] პიროვნული, სოციალური და ჯანდაცვის განათლება, რელიგიური სწავლებები და ენის შეძენის სასწავლო პროგრამები გენდერული თანასწორობის საკითხის სერიოზულად განხილვისა და მისი საზოგადოებაზე გავლენების ანალიზისკენაა მიმართული.

დიდმა და მზარდმა კვლევითმა ორგანომ აჩვენა, თუ როგორ ასუსტებს გენდერული უთანასწორობა ჯანდაცვასა და განვითარებას. გენდერული უთანასწორობის დასაძლევად გაეროს მოსახლეობის ფონდი აცხადებს, რომ „ქალთა გაძლიერება და გენდერული თანასწორობა მოითხოვს სტრატეგიულ ჩარევას პროგრამებისა და პოლიტიკის შექმნის თითოეულ დონეზე. ეს დონეები მოიცავს რეპროდუქციულ ჯანმრთელობას, ეკონომიკურ გაძლიერებას, საგანმანათლებლო გაძლიერებასა და პოლიტიკურ გაძლიერებას“.[36] გაეროს მოსახლეობის ფონდის განცხადებით, „კვლევამ ასევე აჩვენა, თუ როგორ ეხმარება გენდერული თანასწორობის ხელშესაწყობად მამაკაცებთან და ბიჭებთან მუშაობა, ისევე, როგორც ქალებთან და გოგონებთან მუშაობა, ჯანდაცვისა და განვითარების შედეგების გაუმჯობესებას.“[36]


ჯანმრთელობა და უსაფრთხოება რედაქტირება

გენდერული უთანასწორობის გავლენა ჯანმრთელობაზე რედაქტირება

გენდერის სოციალური კონსტრუქტები (სოციალურად მისაღები მამაკაცურობისა და ქალურობის კულტურული იდეალები), ხშირად, უარყოფითად მოქმედებს ჯანმრთელობაზე. მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციას (WHO) მოჰყავს მაგალითი იმ ქალებისა, რომლებსაც არ აქვთ უფლება, მარტო გავიდნენ სახლიდან (მაგალითად, წავიდნენ საავადმყოფოში), და რომლებსაც კულტურული ნორმები აფერხებენ, სთხოვონ ქმარს პრეზერვატივის გამოყენება. ეს ხდება ისეთ კულტურებში, რომლებიც, ამავდროულად, ახალისებენ მამაკაცებს, ჰყავდეთ მრავალი პარტნიორი. მსგავსი სოციალური ნორმები ზიანს აყენებს ქალის ჯანმრთელობას. WHO-ს მოჰყავს მამაკაცთა ჯანმრთელობაზე გენდერული ნორმების უარყოფითი გავლენის მაგალითებიც: თინეიჯერი ბიჭები უბედური შემთხვევების მსხვერპლნი ხდებიან სოციალური მოლოდინების გამო, რომ რისკზე წასვლით შთაბეჭდილებას მოახდენენ თანატოლებზე; მამაკაცების ფილტვის კიბოთი სიკვდილიანობის მაჩვენებელი გაცილებით მაღალია ისეთ კულტურებში, რომლებშიც მოწევა მამაკაცურობასთან ასოცირდება.[37] მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაცია იმასაც აღნიშნავს, რომ მჭიდრო კავშირი არსებობს გენდერულ სოციალიზაციასა და აივ ინფექციის/შიდსის სათანადო კონტროლის არარსებობას შორის. [38]

 
ქვეყნები შობადობის მაჩვენებლის მიხედვით (2020), მოსახლეობის აღწერის ბიუროს მიხედვით

გარკვეული კულტურული ტრადიციები, როგორიცაა ქალთა გენიტალიების დასახიჩრება, ნეგატიურად აისახება ქალის ჯანმრთელობაზე.[39] ქალის გენიტალიის დასახიჩრება (FGM) გარეგანი გენიტალიის ნაწილობრივ, ან მთლიანად, მოჭრის რიტუალია. ეს სათავეს სქესთა შორის უთანასწორობაში იღებს და ქალთა წინააღმდეგ დისკრიმინაციის ფორმას წარმოადგენს.[39] ასეთი ჩვეულებები აღმოჩენილია აფრიკაში, აზიაში, შუა აღმოსავლეთსა და იმიგრანტ საზოგადოებებში ისეთი ქვეყნებიდან, სადაც FGM მიღებულია. გაეროს ბავშვთა ფონდის შეფასებით, 2016 წელს აღნიშნული პროცედურა 200-მა მილიონმა ქალმა გაიარა.[40]

მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის მიხედვით, გენდერულ თანასწორობას შეუძლია მამაკაცთა ჯანმრთელობის გაუმჯობესება. კვლევა აჩვენებს, რომ მასკულინობის ტრადიციულ წარმოდგენებს დიდი ზეგავლენა აქვთ მამაკაცთა ჯანმრთელობაზე. ევროპელ მამაკაცებში არაგადამდები დაავადებები, როგორიცაა კიბო, გულ-სისხლძარღვთა, და რესპირატორული დაავადებები, დიაბეტი, 30-59 წლის მამაკაცთა სიკვდილის უმრავლესობა შემთხვევის მიზეზია, რაც ხშირადაა კავშირში არაჯანსაღ დიეტებთან, სტრესთან, ნივთიერებათა არასათანადო გამოყენებასა და სხვა ჩვევებთან, რომლებსაც WHO-ს ანგარიში ისეთ ქცევებს უკავშირებს, რომლებიც, ხშირად, სტერეოტიპულად მასკულინურ ქცევებად ითვლება, მაგალითად, მძიმე მსმელობა და მწეველობა. ტრადიციული გენდერული სტერეოტიპები, რომლებიც მამაკაცებს შემომტანის როლს აკისრებს და სისტემატური დისკრიმინაცია ქალების მიმართ, რომ ვერ შეძლონ საშინაო საქმის გარდა, სამუშაო ძალასთან შეერთება, მამაკაცებს დამატებით სტრესს უჩენს - იზრდება მათი ჯანმრთელობის პრობლემების რისკები. მამაკაცები კი, რომლებიც კულტურული ნორმების ზემოქმედების ქვეშ არიან, ქალებთან შედარებით, მეტად არიან მიდრეკილნი მეტ რისკზე წავიდნენ და ჩაერთონ ძალადობის აქტში, რასაც, ხშირად, სასიკვდილო დაზიანებებიც მოაქვს.[41][42][43][44]

ძალადობა ქალთა მიმართ რედაქტირება

 
საგზაო ნიშანი, ბაკაუ, გამბია, 2005

ქალთა მიმართ ძალადობა ტექნიკური ტერმინია, რომელიც კოლექტიურად ეხება ძალადობრივ ქმედებებს, რომლებიც, პირველ რიგში, ან ექსკლუზიურადაა ჩადენილი ქალთა მიმართ. ძალადობის ეს სახეობა გენდერზეა დაფუძნებული, რაც ნიშნავს, რომ ძალადობრივი ქმედებები ქალთა მიმართ განხორციელებულია პირდაპირ, რადგან ისინი ქალები არიან, ან პატრიარქალური გენდერული კონსტრუქციების შედეგად. ქორწინებაში ქალთა მიმართ ძალადობა და არასათანადო მოპყრობა ბოლო ათწლეულების განმავლობაში საერთაშორისო ყურადღების ცენტრში მოექცა. ეს მოიცავს როგორც ქორწინების დროს ჩადენილ ძალადობას (ოჯახში ძალადობა), ასევე ძალადობას, რომელიც დაკავშირებულია ქორწინების წეს-ჩვეულებებთან და ტრადიციებთან (მაგალითად, სათავნო, პატარძლის ფასი, იძულებითი ქორწინება და ბავშვთა ქორწინება).

ძალადობა ტრანსი ქალების მიმართ რედაქტირება

2009 წელს შეერთებული შტატების მონაცემებმა აჩვენა, რომ ტრანსგენდერი ადამიანები, სავარაუდოდ, განიცდიან ძალადობის ფართო სპექტრს მთელი ცხოვრების განმავლობაში. პუერტო რიკოში ტრანსი ქალების მიმართ ძალადობამ დაიწყო გამომჟღავნება, მაგრამ ათწლეულების წინ განიხილებოდა როგორც „უხილავი პრობლემა“. პუერტო რიკოს ასოციაციის 58-ე კონვენციის ცნობით, ბევრი ტრანსგენდერი ქალი დგას ინსტიტუციური, ემოციური და სტრუქტურული დაბრკოლებების წინაშე. ტრანს – ქალთა უმეტესობას არ აქვს წვდომა ჯანდაცვაზე და არ აქვს სათანადო ცოდნა ძალადობის პრევენციაზე, ფსიქიკურ ჯანმრთელობასა და სოციალურ სერვისებზე, რომლებიც მათ სარგებელს მოუტანს. [45]

რეპროდუქციული და სქესობრივი ჯანმრთელობა და უფლებები რედაქტირება

 
მსოფლიოში დედათა სიკვდილიანობა ყოველ 100 000 ახალშობილზე, (2010)[46]
 
2010 წელს, სიერა-ლეონემ უფასო სამედიცინო მომსახურება წამოიწყო ორსულებისა და მეძუძური დედებისთვის.

მსოფლიოს მეოთხე კონფერენციამ ქალთა შესახებ ბეიჯინგში და გაეროს მოსახლეობისა და განვითარების საერთაშორისო კონფერენციის სამოქმედო პროგრამამ გადამწყვეტად ცნო მნიშვნელობა იმისა, რომ ქალებს საკუთარ სხეულზე კონტროლის, რეპროდუქციული გადაწყვეტილებების მიღებისა და სექსუალობის უფლება და შესაძლებლობა ჰქონდეთ; ასევე აღიარა გენდერული თანასწორობის საჭიროება აღნიშნული მიზნების მისაღწევად. მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის განცხადებით კი, გენდერული თანასწორობის ხელშეწყობა გადამწყვეტია აივ-ინფექციასთან/შიდს-თან საბრძოლველად.[38]

დედათა სიკვდილიანობა მთავარი პრობლემაა მსოფლიოს მრავალ ადგილას. გაეროს მოსახლეობის ფონდის განცხადებით, ქვეყნები ვალდებულნი არიან დაიცვან ქალთა ჯანმრთელობის უფლებები, მაგრამ ბევრი ქვეყანა მოვალეობას არ ასრულებს.[47] დღეს, დედათა სიკვდილიანობა განიხილება არა მხოლოდ როგორც განვითარების, არამედ ადამიანის უფლებების საკითხადაც.[ზ]

მსოფლიოს მრავალ ნაწილში ქალთა რეპროდუქციული და სექსუალური ავტონომია უარყოფილია ისეთი პრაქტიკებით, როგორიცაა იძულებითი სტერილიზაცია, იძულებითი სექსუალური პარტნიორობა (მაგალითად, იძულებითი ქორწინება, ბავშვთა ქორწინება), შეთანხმებითი სქესობრივი აქტის კრიმინალიზაცია (როგორიცაა, სექსი ქორწინების გარეთ), ოჯახური გაუპატიურების კრიმინალიზაციის არარსებობა, ძალადობა პარტნიორის არჩევასთან დაკავშირებით (ღირსების მკვლელობა, როგორც სასჯელი „შეუსაბამო“ ურთიერთობებისთვის).[თ] ქალთა სექსუალური ჯანმრთელობის მდგომარეობა სუსტია ისეთ საზოგადოებებში, რომლებშიც არაა აღიარებული ქალთა უფლებები საკუთარ სექსუალობაზე.[ი]

მოზარდ გოგონებში მაღალია სექსუალური ძალადობის, სქესობრივი დაავადებებისა და უარყოფითი რეპროდუქციული შედეგების რისკი. რისკები, რომლებსაც გოგონები აწყდებიან, უფრო მაღალია, ვიდრე ბიჭებისა და მამაკაცების შემთხვევაში; რისკის მაღალი დონე, ნაწილობრივ, გენდერული უთანასწორობითაა გამოწვეული (გოგონებისა და ბიჭების განსხვავებული სოციალიაზაცია, გენდერული ნიშნით ძალადობა, ბავშვთა ქორწინება) და, ნაწილობრივ, ბიოლოგიური ფაქტორებით.[კ]


ოჯახის დაგეგმვა და აბორტი რედაქტირება
 
პლაკატი, რომელზეც გამოსახულია ოჯახის დაგეგმვის არარსებობის, მრავალშვილიანობისა და ჩვილის ყოლის უარყოფითი ეფექტები (ეთიოპია)
 
ოჯახის დაგეგმვის დაწესებულება კუალა-ტერენგგანუში, მალაიზია

ოჯახის დაგეგმვა არის ბავშვების რაოდენობის თავისუფლად გადაწყვეტის პრაქტიკა და მათი შობადობის ინტერვალი, განსაკუთრებით, კონტრაცეფციის ან ნებაყოფლობითი სტერილიზაციის გზით. აბორტი ორსულობის შეწყვეტაა. აბორტის შესახებ კანონები მნიშვნელოვნად განსხვავდება ქვეყნების მიხედვით. კონტრაცეფციის, სტერილიზაციისა და აბორტის პრაქტიკა დამოკიდებულია კანონებზე, ასევე, სოციალურ, კულტურულ და რელიგიურ ნორმებზე. ზოგიერთ ქვეყანას, ამ საკითხებთან დაკავშირებით, ლიბერალური კანონები აქვს, მაგრამ, პრაქტიკაში, საკმაოდ რთულია ასეთი სერვისების დაშვება ექიმების, ფარმაცევტების და სხვა სოციალური და სამედიცინო მუშაკების წინააღმდეგობის გამო.[48] [49] ოჯახის დაგეგმვა განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ქალთა უფლებების თვალსაზრისით, რადგან, ხშირ შემთხვევაში, ორსულობამ, განსაკუთრებით ისეთ რაიონებში, სადაც არ არის სათანადო კვება, შესაძლოა სერიოზული საფრთხე შეუქმნას ქალის ჯანმრთელობას. გაეროს მოსახლეობის ფონდი წერს, რომ „ოჯახის დაგეგმვა უმთავრესია გენდერული თანასწორობისა და ქალთა გაძლიერებისათვის და ეს არის სიღარიბის შემცირების მთავარი ფაქტორი“. [50]

ქალებისა და გოგონების წინააღმდეგ ჩადენილ დანაშაულთა გამოძიება და სამართლებრივი დევნა რედაქტირება

ადამიანის უფლებადამცველმა ორგანიზაციებმა შეშფოთება გამოთქვეს ქალთა მიმართ დანაშაულის ჩამდენთა იურიდიული დაუსჯელობის გამო, რომელთა დანაშაულები, ხშირად, ავტორიტეტთა ყურადღების მიღმა რჩება.[51] ეს ეხება, განსაკუთრებით, ლათინურ ამერიკაში არსებულ ქალთა მკვლელობის შემთხვევებს.[52][53][54] კერძოდ, დაუსჯელი რჩება ოჯახური ძალადობა.[ლ]

ქალებს, ხშირად, როგორც კანონიერად, ისე პრაქტიკულად, არ აქვთ ხელიმსაწვდომობა იურიდიულ დაწესებულებებთან. გაეროს ქალთა ორგანიზაციის მიხედვით: „ძალიან ხშირად, მართლმსაჯულების დაწესებულებები, მათ შორის პოლიცია და სასამართლოები, უარყოფენ ქალთა სამართალს“.[55] ხშირად, ქალებს არ შეუძლიათ იურიდიული დახმარების მიღება, რადგან სახელმწიფო დაწესებულებები თავად არიან სტრუქტურირებულნი და მოქმედებენ სამართალთან შეუთავსებელი გზით იმ ქალების მიმართ, რომლებიც ძალადობას განიცდიან. [მ]

მავნე ტრადიციული წეს-ჩვეულებები რედაქტირება

 
მზითვების საწინააღმდეგო პოსტერი ბანგალორიში, ინდოეთი
 
ქალთა გენიტალიების დასახიჩრება ქვეყნების მიხედვით, გაეროს ბავშვთა ფონდის ანგარიშის მიხედვით[56]

„მავნე ტრადიციული წეს-ჩვეულებები“ მიემართება ძალადობის ფორმებს, რომლებსაც იმდენად ხშირად ჩადიან გარკვეულ საზოგადოებებში, რომ კულტურულ პრაქტიკად ყალიბდებდა და, ამ მიზეზით, საზოგადოებაში მიღებული ხდება. ასეთი ქმედებების მთავარი მსხვერპლი ახალგაზრდა ქალები არიან, მიუხედავად იმისა, რომ მამაკაცებიც შესაძლოა დაზარალდნენ.[57] ასეთი ძალადობა იმ გარემოშიც ხდება, რომელშიც ქალებსა და გოგონებს თანაბარი უფლებები და შესაძლებლობები აქვთ.[58] გაეროს ადამიანის უფლებათა უმაღლესი კომისრის ოფისის თანახმად: [58]

„ ქალის გენიტალიების დასახიჩრება (FGM); ქალთა იძულებითი კვება; ადრეული ქორწინება; სხვადასხვა ტაბუები და პრაქტიკები, რომლებიც ხელს უშლის ქალს საკუთარი ნაყოფიერების კონტროლში; კვებასთან დაკავშირებული ტაბუები და ტრადიციული დაბადების პრაქტიკები; ვაჟისთვის უპირატესობის მინიჭება და ამის შედეგები ქალიშვილის სტატუსზე; მდედრობითი სქესის ჩვილთა მკვლელობა; ადრეული ორსულობა; და მზითევის ფასი. “

ვაჟებისთვის უპირატესობის მინიჭება ეხება ვაჟების კულტურულ უპირატესობას ქალიშვილებთან მიმართებით, და ვლინდება ისეთი პრაქტიკებით, როგორიცაა აბორტის სქესობრივი ნიშნით შერჩევითობა; მდედრობითი სქესის ჩვილთა მკვლელობა, ან მიტოვება; უყურადღებობა ან ქალიშვილების მიმართ ცუდად მოპყრობა.[58]

კვებასთან დაკავშირებული ძალადობა გულისხმობს ტაბუს გარკვეულ საკვებზე, რისი შედეგიცაა ქალთა არასათანადო კვება და ჯანმრთელობის საფრთხეში ჩაგდება, განსაკუთრებით, ორსულობისას.[58]

კასტური სისტემა ინდოეთში, რომელსაც მივყავართ ხელშეუხებლობასთან (ჯგუფის საზოგადოებიდან გარიყვის პრაქტიკა), ხშირად უკავშირდება გენდერულ დისკრიმინაციასაც და, შედეგად, ორმაგ დისკრიმინაციას, რომელსაც დალიტი ქალები აწყდებიან. [59] 2014 წლის კვლევაში ინდოელების 27%-მა აღიარა ხელშეუხებლობის პრაქტიკაში ჩართულობა.[60]

მშობიარობასთან დაკავშირებული ტრადიციული წეს-ჩვეულებები, ზოგჯერ, საფრთხეს უქმნის დედებს. აფრიკის ზოგიერთ ნაწილში მშობიარობას ტრადიციული მშობიარობის დამსწრენი ესწრებიან, რომლებიც, ზოგჯერ, ისეთ რიტუალებს ასრულებენ, რომლებიც საშიშია დედის ჯანმრთელობისთვის. მრავალ საზოგადოებაში მძიმე შრომა ცოლქმრული ღალატის ღვთიურ სასჯელად ითვლება და ასეთი ქალები ზეწოლასა და ძალადობას განიცდიან ღალატის „აღიარებისთვის“.[58]

ტომთა ტრადიციები მამაკაცებისთვისც შეიძლება იყოს საზიანო; მაგალითად, სატერე-მეივეს ტომში პარაპონერა კალავატას (ტყვია-ჭიანჭველა) იყენებენ ინიციაციის რიტუალში. მამაკაცებს ათი წუთის განმავლობაში უნდა ეცვათ ასობით ტყვია-ჭიანჭველასგან ნაქსოვი ხელთათმანები: ჭიანჭველების ნაკბენი იწვევს მძიმე ტკივილსა და დამბლას. ეს ჩვეულება უნდა შესრულდეს ოცჯერ, რათა ბიჭები „მეომრებად“ ჩაითვალონ.[61]

სხვა მავნე ტრადიციული პრაქტიკები მოიცავს მოტაცებით ქორწინებას, რიტუალიზებულ სექსუალურ მონობას (დევადასი, ტროკოსი), მკერდის დაუთოებასა და ლევირატს.[62][63][64][65]



ქალის სასქესო ორგანოების დასახიჩრება რედაქტირება
 
საგზაო ნიშანი კაპჩორვასთან, უგანდა, 2004 წ

გაეროს მოსახლეობის ფონდი და გაეროს ბავშვთა ფონდი თვლიან, რომ ქალის სასქესო ორგანოების დასახიჩრება წარმოადგენს „ღრმად ჩასმული გენდერული უთანასწორობის გამოვლინებას. იგი მრავალი მიზეზის გამო კვლავ არსებობს. მაგალითად, ზოგიერთ საზოგადოებაში ის ითვლება საჭირო რიტუალად. სხვებში ეს განიხილება, როგორც ქორწინების წინაპირობა. ზოგიერთ თემში - იქნება ეს ქრისტიანი, ებრაელი, მუსლიმი - ეს პრაქტიკა შეიძლება მიეკუთვნებოდეს რელიგიურ მრწამსსაც.“ [66]

სავარაუდოდ, 125 მილიონმა ქალმა და გოგონამ გაიარა სასქესო ორგანოს დასახიჩრება იმ 29 ქვეყანაში, რომლის მონაცემები არსებობს. აქედან დაახლოებით ნახევარი ცხოვრობს ეგვიპტესა და ეთიოპიაში. [67] ეს ყველაზე ხშირად ტარდება ახალშობილებსა და 15 წლამდე ასაკის გოგონებზე. [57]

იძულებითი ქორწინება და ბავშვთა ქორწინება რედაქტირება
 
პლაკატი ბავშვთა და იძულებითი ქორწინების წინააღმდეგ

ნაადრევი ქორწინება, ბავშვის ქორწინება ან იძულებითი ქორწინება გავრცელებულია აზიისა და აფრიკის ნაწილებში. დაზარალებულთა უმრავლესობა ქალია და 18-დან 23 წლამდე ასაკში. [57] ამგვარმა ქორწინება შეიძლება მავნე ზეგავლენა იქონიოს გოგონების აღზრდაზე და განვითარებაზე და შესაძლოა გოგონები განიცდიდნენ სოციალურ იზოლაციას ან ძალადობას. [58] [68] [69]

პატარძლის ფასი რედაქტირება

პატარძლის ფასი (რომელსაც ასევე უწოდებენ პატარძლის ნიშანს) არის ფული, ქონება ან სხვა ფორმის სიმდიდრე, რომელსაც სიძე ან მისი ოჯახი უხდის პატარძლის მშობლებს. ეს ჩვეულება ხშირად გულისხმობს, რომ ქალებს ეკარგებათ კონტროლი მათ ნაყოფიერებაზე. მაგალითად, ჩრდილოეთ განაში, პატარძლის ფასის გადახდა გულისხმობს, ქალის მხრიდან აუცილებლობას შვილების გაჩენის შესახებ. ხოლო ჩასახვის საწინააღმდეგო აბების გამოყენებისას, ქალებს ემუქრებათ ძალადობა და რეპრესიები. [70]


ეკონომიკა და საჯარო პოლიტიკა რედაქტირება

ქალთა ეკონომიკური გაძლიერება რედაქტირება

 
გენდერული ნიშნით უთანასწორობა საშუალო საათობრივ ანაზღაურებაში ევროკავშირის ქვეყნებში, ევროსტატის მიხედვით, 2014.[71]თარგი:Failed verification


გენდერული თანასწორობის ხელშეწყობა აღიქმება, როგორც წახალისება მეტი ეკონომიკური კეთილდღეობისკენ.[11][ნ] ქალთა ეკონომიკური აქტივობა გენდერული თანასწორობის ჩვეული საზომია ეკონომიკაში. [ო]

გენდერული ნიშნით დისკრიმინაცია ხშირად იწვევს ქალთა დაბალ ანაზღაურებასა და არაპროპორციულ სიღარიბეს, დისკრიმინაციასა და ექსპლუატაციას.[72][პ]

მზარდი კვლევითი ორგანო აღწერს, თუ რა ასრულებს დიდ როლს ქალთა ეკონომიკურ გაძლიერებაში, დაწყებული ფორმალურ ფინანსურ სერვისებთან ხელისაწვდომობის უზრუნველყოფით, დამთავრებული სოფლის მეურნეობასა და ბიზნეს-მენეჯმენტში ტრენინგებითა და პრაქტიკებით, თუმცა უფრო მეტი კვლევაა საჭირო სხვადასხვა კონტექსტში, რათა დამტკიცდეს ამგვარი ჩარევების ეფექტურობა.[73]

გენდერული მიკერძოება საქონლისა და მომსახურების მიწოდებაშიც არსებობს.[74] ტერმინი „ქალთა გადასახადი“, ასევე ცნობილი, როგორც „ვარდისფერი გადასახადი“, აღნიშნავს გენდერული ნიშნით ფასდადებას - გულისხმობს ერთსა და იმავე საქონლისა და მომსახურების ქალებისთვის უფრო ძვირად მიყიდვას, ვიდრე მამაკაცებისთვის. გენდერული ნიშნით საფასო დისკრიმინაცია აერთიანებს იმ კომპანიებს, რომლებიც თითქმის იდენტურ საქონელსა და მომსახურებას აწვდიან განსხვავებულ ფასებში, რამდენადაც, ამას განსაზღვრავს სამიზნე ბაზარი. კვლევების შედეგად აღმოჩნდა, რომ, გენდერული ნიშნით საფასო დისკრიმინაციიდან გამომდინარე, ქალები, დაახლოებით, 1400$-ით მეტს იხდიან წელიწადში, ვიდრე მამაკაცები. მიუხედავად იმისა, რომ სხვადასხვა საქონლისა და მომსახურების „ვარდისფერი გადასახადი“ არაა ერთგვაროვანი, საერთო ჯამში, ქალები უფრო მეტს იხდიან ისეთ საქონელში, რომელიც ქალის ფემინური სხეულის ვიზუალურ წარმოჩენას ემსახურება.[75][ჟ]


გადაადგილების თავისუფლება რედაქტირება

 
ქალები ავღანეთში ატარებენ ბურკას ზოგიერთ სამოსს, რომლის ტარებასაც ქალებს სთხოვენ, კანონით თუ ტრადიციით, შეუძლია მათი მოძრაობის შეფერხებაც.

საზოგადოებრივ ცხოვრებაში ქალების მონაწილეობის ხარისხს (როგორც კანონით, ისე პრაქტიკულად) კულტურული და სოციოეკონომიკური მახასიათებლები განსაზღვრავს. მრავალი საზოგადოების მაღალ კლასებში საერთო წეს-ჩვეულება იყო ქალების საზოგადოებისგან განცალკევება სახლებში, ზოგიერთ საზოგადოებაში მსგავსი პრაქტიკა დღემდე გრძელდება. მე-20 საუკუნემდე ეს ჩვეულება სამხრეთ ევროპაშიც იყო გავრცელებული, მაგალითად, ესპანეთის დიდ ნაწილში.[76]

ქალთა გადაადგილების თავისუფლების იურიდიულად შეზღუდვა მსოფლიოს რამდენიმე ნაწილში კვლავ გრძელდება. ეს შეზღუდვები, ხშირად, საქორწინო კანონებიდან გამომდინარეობს.[რ] ზოგიერთი ქვეყნის კანონით, ქალებს, სახლიდან გასვლისას, თან უნდა ახლდეთ მამაკაცი მეურვე (ქმარი ან მამაკაცი ნათესავი).[77]

ქალთა წინააღმდეგ ყველანაირი ფორმის დისკრიმინაციის კონვენციის მე-15 მუხლის მე-4 პუნქტის მიხედვით:

„ 4. მონაწილე სახელმწიფოები უნდა შეთანხმდნენ ქალებისა და მამაკაცების ერთნაირ უფლებებზე, რომლებიც ადამიანის გადაადგილებისა და საცხოვრებელი ადგილის თავისუფლად არჩევის კანონს უკავშირდება.[78] “

კანონებთან ერთად, ქალთა გადაადგილების თავისუფლება სოციალური და რელიგიური ნორმებითაც იზღუდება.[ს] აღნიშნული უფლება ასევე იზღუდება ისეთი ტრადიციული წეს-ჩვეულებებით, როგორიცაა ბაადი, სვარა ან ვანი.[ტ]

გოგონების წვდომა განათლებაზე რედაქტირება

 
სკოლის მოსწავლე გოგონები ღაზის სექტორში

მსოფლიოს მრავალ ნაწილში შეზღუდულია გოგონების წვდომა განათლებაზე. განვითარებად ქვეყნებში ქალების საგანმანათლებლო შესაძლებლობებს ხშირად უარყოფენ, რის შედეგადაც ქალები და გოგონები მრავალ დაბრკოლებას აწყდებიან, როგორიცაა: ადრეული და იძულებითი ქორწინება; ადრეული ორსულობა; ცრურწმენები, რომელიც გენდერულ სტერეოტიპებზეა დაფუძნებული სახლში, სკოლაში და საზოგადოებაში; ძალადობა სკოლის გზაზე, სკოლაში ან მის გარშემო; დიდი მანძილი სკოლამდე; დაუცველობა აივ-ინფექციის ეპიდემიისგან; სკოლის გადასახადი, რომლის გამოც მშობლებს, ხშირად, მხოლოდ ვაჟების გაგზავნა უწევთ სკოლაში; გენდერულად მგრძნობიარე მიდგომათა ნაკლებობა და კლასებში მასალების სიმცირე.[80][81][82]

გაეროს ადამიანის უფლებათა უმაღლესი კომისრის ოფისის თანახმად, 2009-2014 წლების განმავლობაში, მსოფლიოს გარშემო, დაფიქსირდა მრავალი თავდასხმა სკოლებზე, რომელთაგან: „რამდენიმე თავდასხმა განზრახ განხორციელდა იმ გოგონების, მშობლებისა და მასწავლებლების მიმართ, რომლებიც განათლებაში გენდერულ თანასწორობას უჭერდნენ მხარს“. [83] გაეროს მოსახლეობის ფონდის განცხადებით:[84]

„ მსოფლიოს გაუნათლებელ ზრდასრულთა დაახლოებით ორი მესამედი ქალია. განათლების ნაკლებობა უკიდურესად ზღუდავს ქალთა წვდომას ინფორმაციებსა და შესაძლებლობებთან. ამის საპირისპიროდ, ქალებისა და გოგონების საგანმანათლებლო მიღწევების ზრდა სარგებელს მოუტანს როგორც ცალკეულ ინდივიდებს, ისე მთელს მომავალ თაობებს. ქალთა განათლების უმაღლესი საფეხურები ძლიერ ასოცირდება ახალშობილთა სიკვდილიანობისა და განაყოფიერების დაბალ მაჩვენებლებთან, ისევე, როგორც უკეთეს შედეგებთან თავიანთი შვილებისთვის. “

ქალთა მონაწილეობა პოლიტიკაში რედაქტირება

 
ეროვნული ასოციაციის შტაბი, ქალთა ხმის მიცემის წინააღმდეგ, მე-20 საუკუნის დასაწყისი
 
რუკაზე გამოსახულია ქვეყნები, რომლებიც დამოუკიდებლობის შემდგომ გენერალურ გუბერნატორებს თვლიდნენ სახელმწიფოს მეთაურებად, და არა მონარქებს:
  მთავრობის ქალი მეთაური[უ]
  სახელმწიფოს ქალი მეთაური[ფ]
  მთავრობის/სახელმწიფოს მეთაური ქალი (შეთავსებით)
  სახელმწიფოს ქალი მეთაური და მთავრობის ქალი მეთაური
სამ ყოფილ სუვერენულ სახელმწიფოს (აღმოსავლეთ გერმანია, ტუვა და იუგოსლავია) ასევე ჰყავდათ სახელმწიფოს მეთაური ქალი ან მთავრობის მეთაური ქალი
 
მსოფლიო რუკა, რომელიც აჩვენებს ქვეყნებს მთავრობაში ქალთა მონაწილეობის მიხედვით, 2010.

უმეტესობა ქვეყნის ეროვნულ პარლამენტში ქალები ნაკლებად არიან წარმოდგენილნი.[85] 2011 წელს გაეროს გენერალური ასამბლეის რეზოლუციამ მოითხოვა ქალთა პოლიტიკაში ჩართულობის ზრდა და შეშფოთება გამოთქვა იმ ფაქტის შესახებ, რომ „ქალთა პოლიტიკური სფეროსგან იზოლირება დღემდე გრძელდება მსოფლიოს ყველა ნაწილში“.[86][ქ] მსოფლიოს მასშტაბით, პარლამენტართა მხოლოდ 22%-ია ქალი - პოლიტიკური და იურიდიული თანამდებობების დიდი ნაწილი მამაკაცებს უკავიათ.[2] 2014 წლის ნოემბერში, ევროკავშირის წევრი ქვეყნების წევრების 28%-ს ქალები შეადგენდნენ.[X]

დასავლეთის ზოგიერთ ქვეყანაში ქალებმა სულ ახლახან მიიღეს ხმის მიცემის უფლება.[ღ]

2015 წელს, რუანდას პარლამენტის ქვედა პალატაში წევრთა 61.3%-ს ქალები შეადგენდნენ, რაც იყო ყველაზე მაღალი თანაფარდობა მსოფლიოს მასშტაბით, მაგრამ ეს იყო ერთ-ერთი შემთხვევა მხოლოდ ორიდან - მეორეა ბოლივიის პარლამენტის ქვედა პალატა.[88]

ქორწინება, განქორწინება და საკუთრების კანონები და რეგულაციები რედაქტირება

თანაბარი უფლებები ქორწინების, განქორწინების, საკუთრების/მიწის ფლობისა და მემკვიდრეობის საკითხში არსებითია გენდერული თანასწორობითვის. კონვენცია ქალთა დისკრიმინაციის ყველა ფორმის აღმოფხვრის შესახებ (CEDAW) მოითხოვს საოჯახო კანონთა დისკრიმინაციულობის დასრულებას.[89] 2013 წელს გაეროს ქალთა ორგანიზაციამ განაცხადა, რომ „მიუხედავად იმისა, რომ სულ მცირე 115 ქვეყანაში აღიარეს ქალისა და მამაკაცის თანაბარი უფლებები მიწის ფლობასთან დაკავშირებით, პრაქტიკაში ეფექტურად განხორციელება მთავარ გამოწვევად რჩება“.[90]

დაქორწინებულ ქალთა მიმართ სოციალური და სამართლებრივი მოპყრობა, მე-19 საუკუნიდან მოყოლებული, ხშირად განიხილება, როგორც პოლიტიკური საკითხი.[ყ][შ] 1970 წლამდე, ევროპის ქვეყნებში, სამართლებრივად იყო მიღებული დაქორწინებულ ქალთა მორჩილება - ქორწინების კანონები იურიდიულ უფლებამოსილებას აძლევდა ქმარს ისევე, როგორც ქორწინების დაბრკოლებები.[ჩ][ც] 1978 წელს ევროპის საბჭომ მიიღო ,,რეზოლუცია (78) 37 მეუღლეთა თანასწორობაზე სამოქალაქო სამართალში".[91] შვეიცარია ერთ-ერთი ბოლო ქვეყანა იყო ევროპაში, რომელმაც აღიარა გენდერული თანასწორობა ქორწინებაში - დაქორწინებულ ქალთა უფლებები სერიოზულად იზღუდებოდა 1988 წლამდე, როცა ძალაში შევიდა ქორწინებაში გენდერული თანასწორობის სამართლებრივი რეფორმები, რომელიც აუქმებდა ქმრის სამართლებრივ ძალაუფლებას (ეს რეფორმები დამტკიცდა 1985 წელს, რეფერენდუმით, რომლის ამომრჩეველთა 54.7%-მა დაუჭირა მხარი რეზოლუციას).

შვეიცარია იყო ერთ-ერთი ყველაზე ბოლო ქვეყანა ევროპაში, რომელმაც აღიარა გენდერული თანასწორობა ქორწინებაში, აღნიშნულ ქვეყანაში დაქორწინებულ ქალთა უფლებები სერიოზულად იზღუდებოდა 1988 წლამდე, როცა ძალაში შევიდა ქორწინებაში გენდერული თანასწორობის სამართლებრივი რეფორმები, რომელიც აუქმებდა ქმრის სამართლებრივ ძალაუფლებას (ეს რეფორმები დამტკიცდა 1985 წელს, რეფერენდუმით, რომლის ამომრჩეველთა 54.7%-მა დაუჭირა მხარი რეზოლუციას). [92][93][94][20] ნიდერლანდებში კი, მხოლოდ 1984 წელს მიაღწიეს სრულ სამართლებრივ თანასწორობას ცოლსა და ქმარს შორის: 1984 წლამდე კანონი ითვალისწინებდა ქმრის აზრის უპირატესობას ცოლის აზრთან შედარებით, მათ შორის ისეთი საკითხების შესახებ, როგორიცაა შვილების განათლება და ოჯახის საცხოვრებელი ადგილი. [95][96][97]

ამერიკის შეერთებულ შტატებში ქმრისადმი ცოლის სამართლებრივად დაქვემდებარება დასრულდა აშშ-ის უზენაესი სასამართლოს Kirchberg v. Feenstra, 450 U.S 455 (1981) საქმით, რომლითაც სასამართლომ ლუიზიანას უფროსისა და მფლობელის უფლებები, რომელიც ქმარს ანიჭებდა ცოლ-ქმრის ქონებაზე სრული კონტროლის უფლებას, არაკონსტიტუციურად ცნო.[98]

ყოველდღიური ცხოვრების სხვადასხვა ასპექტებში, ზოგჯერ, კვლავ გრძელდება დაქორწინებულ ქალთა მიმართ უთანასწორო მოპყრობა. მაგალითად, ავსტრალიაში, 1983 წლამდე, დაქორწინებულ ქალს რომ ავსტრალიური პასპორტი მიეღი, ქმარს უნდა მიეცა ამის უფლება.[99]

სხვა ჩვეულებები მოიცავდა და, ზოგიერთ ქვეყანაში, ისევ მოიცავს ქმრის თანხმობის საჭიროებას დაქორწინებული ქალის მიერ საბანკო სესხებისა და საკრედიტო ბარათების მისაღებად; ცოლის რეპროდუქციული უფლებების შეზღუდვებს, როგორიცაა ქალის მიერ კონტრაცეფტივების მისაღებად და აბორტის გასაკეთებლად ქმრის თანხმობის საჭიროება.[100][101] ზოგიერთ ადგილას, მიუხედავად იმისა, რომ ცოლის სხვადასხვა ქმედებებისთვის ქმრის თანხმობას აღარ ითხოვს კანონი, ქმრისთვის ნებართვის თხოვნის პრაქტიკა მაინც გრძელდება.[102]

მიუხედავად იმისა, რომ მზითვის ტრადიცია სამხრეთ აზიასთან ასოცირდება, ეს ჩვეულება სამხრეთ-აღმოსავლეთ ევროპის ნაწილებში მე-20 საუკუნის შუა წლებამდე იყო მიღებული.[ძ]

მრავალ ქვეყანაში კანონები, რომლებიც ქორწინებასა და განქორწინებას არეგულირებენ, დღემდე დისკრიმინაციულია ქალების მიმართ.[წ] ერაყში ქმარს სამართლებრივი უფლება აქვს, რომ „დასაჯოს“ ცოლი, სისხლის სამართლის კოდექსის 41-ე პუნტით გათვალისწინებულია, რომ დანაშაული არ არსებობს, თუ ქმედება ჩადენილია კანონიერი უფლების გამოყენებით.[ჭ]

1990-იან წლებსა და 21-ე საუკუნეში აფრიკის ბევრ ქვეყანაში შეინიშნება პროგრესი: მაგალითად, ნამიბიაში ქმრის ოჯახური ძალაუფლება სამართლებრივად გაუქმდა 1996 წელს „დაქორწინებულ პირთა თანასწორობის აქტით“; ბოტსვანაში - 2004 წელს „ოჯახური ძალაუფლების გაუქმების აქტით“; ლესოთოში კი - 2006 წელს „დაქორწინებულ პირთა თანასწორობის აქტით“.[103]

ზოგიერთ ქვეყანაში ცოლების მიმართ ძალადობა დღემდე სამართლებრივად მისაღებია; მაგალითად, 2010 წელს არაბთა გაერთიანებული საამიროების სასამართლომ დააკანონა მამაკაცის მიერ ცოლისა და შვილების ფიზიკურად დასჯა, იმ პირობით, თუ სხეულზე არ დაამჩნევდა ფიზიკურ ნიშნებს.[104] ცოლ-ქმრული ღალატის კრიმინალიზაცია კრიტიკის საგანია, რადგან კანონით თუ პრაქტიკაში მისი აკრძალვა, პირველ რიგში, ქალების წინააღმდეგ გამოიყენება, ასევე, აქეზებს ძალადობას ქალთა მიმართ (ვნების დანაშაული, ღირსების მკვლელობა).[ხ]


სოციალური და იდეოლოგიური რედაქტირება

პოლიტიკური გენდერული თანასწორობა რედაქტირება

ქვეყნებში, რომლებშიც ქურთების დიდი ნაწილი ცხოვრობს, ორმა თანამედროვე მოძრაობამ პოლიტიკური გენდერული თანასწორობის პოლიტიკა გაატარა. ერთ-ერთი იყო ქურთული მოძრაობა, სამხრეთ-აღმოსავლეთ თურქეთში, დემოკრატიული რეგიონების პარტიისა (DBP) და ხალხთა დემოკრატიული პარტიის (HDP) ხელმძღვანელობით, დაწყებული 2006 წლიდან. ორი მეტროპოლიტური რეგიონისა და 97 ქალაქის მერიებს ერთობლივად ხელმძღვანელობენ მამრობითი და მდედრობითი სქესის წარმომადგენლები - „თანამერები“; პარტიის ოფისებსაც მართავენ ქალები და მამაკაცები; ჩამოყალიბდა ადგილობრივი საბჭოები, რომლებსაც, ასევე, ერთად თავმჯდომარეობდნენ ორივე სქესის წარმომადგენლები. მიუხედავად ამისა, 2016 წლის ნოემბერში, თურქეთის სახელმწიფომ დაშალა ხალხთა დემოკრატიული პარტია, პარტიიდან 10 პარლამენტის წევრი კი, რომელთა შორის ქალებიც იყვნენ, ციხეში ჩასვა.[105]

ჩრდილოეთ სირიაში არსებულ ქურთულ მოძრაობას დემოკრატიული კავშირის პარტია(PYD) ხელმძღვანელობდა. [106] ჩრდილოეთ სირიის ყველა სოფელსა და ქალაქს პარტიის ქალი და მამაკაცი ლიდერები მართავდნენ. ჩამოყალიბდა ადგილობრივი საბჭოები, რომლებშიც თითოეული სქესიდან 40%-იანი წარმომადგენლობა უნდა ყოფილიყო და, ასევე, წარმოდგენილნი უნდა ყოფილყვნენ უმცირესობებიც.[106]

გენდერული სტერეოტიპები რედაქტირება

 
1952 წელს ქალი მძღოლების შესახებ არსებული სტერეოტიპების წარმოჩენა, იმ სტერეოტიპის საფუძველზე, რომ ქალები კარგად ვერ მართავდნენ. ჟურნალ Bettie-ს გვერდი.

გენდერული სტერეოტიპები ყალიბდება ქალისა და მამაკაცის სოციალურად დამტკიცებული როლებით, როგორც კერძო, ისე საზოგადოებრივ სფეროში - სახლში, თუ სამუშაო ადგილზე. შინამეურნეობაში ქალი, როგორც წესი, დედის ფიგურებად აღიქმება, რაც ქალს „დამხმარისა“ და „აღმზრდელის“ კატეგორიაში ათავსებს. ქალებისგან მოელიან, რომ შეითავსებენ დედის როლს და აიღებენ ძირითად პასუხისმგებლობას საშინაო საჭიროებებზე.[107] მათ პარტნიორ მამაკაცებს კი, „მტკიცედ“ ან „ამბიციურად“ აღიქვამენ, ვინაიდან მამაკაცი მუშაობს და ოჯახის მთავარი მარჩენალია.[108] ამ შეხედულებებისა და მოლოდინების გამო, ქალები ხშირად განიცდიან დისკრიმინაციას საჯარო სფეროში, მაგალითად, სამუშაო ადგილზე. ქალი აღიქმება, როგორც ნაკლებად პროდუქტიული სამსახურში, რადგან ითვლება, რომ უფრო მეტად უნდა ამახვილებდეს ყურადღებას ოჯახსა და შვილებზე.[109] გენდერული როლი საზოგადოებრივი ნორმების ერთობლიობაა, რომლებიც ადამიანებს ქცევების ისეთ სახეებს კარნახობს, რომლებიც მისაღებად, სათანადოდ და სასურველად განიხილება ადამიანის სქესზე დაყრდნობით. ზოგადად, გენდერული როლები ორიენტირებულია ფემინურობისა და მასკულინობის ცნებებზე, თუმცა არსებობს სახესხვაობები და გამონაკლისებიც.


ქალების წარმოჩენა მედიაში რედაქტირება

ხშირად აკრიტიკებენ იმ ფორმას, რა ფორმითაც ქალებს მედიაში წარმოაჩენენ, უარყოფითი გენდერული სტერეოტიპების შენარჩუნების ბრალდებით. ქალთა ექსპლუატაცია მასმედიაში იმ კრიტიკას ეხება, რომელიც მასმედიაში ქალების გამოყენებისა და ობიექტივიზაციის წინააღმდეგაა მიმართული, როცა მათი ასეთნაირად წარმოჩენა მიზნად მედიის ან რაიმე პროდუქტის მიმზიდველობის ზრდას ისახავს, ქალთა ინტერესების გათვალისწინების გარეშე. შეშფოთებას იწვევს ფაქტიც, რომ ყველა სახის მედია ფლობს ძალას, ქალის მორჩილ დიასახლისად ან სექსუალურ ობიექტად წარმოჩენით, ფორმა მისცეს მოსახლეობის აღქმებს და შექმნას არარეალური სტერეოტიპული სურათი.[110] მედია ხაზს უსვამს ტრადიციულ საოჯახო თუ სექსუალურ გენდერულ როლებს, რაც ქალთა მიმართ ძალადობის ნორმალიზებას იწვევს. მრავალმა კვლევა, რომელიც მედიაში ქალთა წარმოჩენის საკითხს ეხება, აჩვენა, რომ ქალებს ხშირად გამოსახავენ, როგორც არარაციონალურს, სუსტს, ნაკლებად ინტელექტუალურს, დამყოლსა და მამაკაცის მორჩილს.[111] მსგავსი სტერეოტიპული ხატები კი, უარყოფით ზეგავლენას ახდენს მრავალი ქალი მაყურებლის მენტალურ ჯანმრთელობაზე - ამ როლებით შეზღუდვა ქალთა თვითშეფასების პრობლემებს, დეპრესიასა და შფოთვას განაპირობებს.[111]

კვლევის მიხედვით, ის, თუ რა ფორმით გამოსახავს მედია ქალებს, ხშირად იწვევს: „საშუალო ან ნორმალური გარეგნობის ქალების მიერ თავის არასრულფასოვნად ან ნაკლებმიმზიდველად მიჩნევას იმ გამორჩეული მიმზიდველობის ქალებთან შედარებით, რომლებსაც მედია ფართოდ იყენებს“; „სექსუალური ძალადობის ალბათობისა და მიმღებლობის ზრდას“; „მამაკაცების არარეალურ მოლოდინებს იმის შესახებ, თუ როგორ უნდა გამოიყურებოდეს და იქცეოდეს ქალი“; „ფსიქოლოგიურ აშლილობებს, როგორიცაა სხეულის დისმორფული აშლილობა, ანორექსია, ბულიმია და ა.შ.“; „ფიზიკური გარეგნობის მნიშვნელობის ხაზგასმასა და განმტკიცებას გოგონების განვითარების ადრეულ პერიოდში“. კვლევებით აღმოჩნდა, რომ 6-8 წლის მდედრობითი სქესის წარმომადგენელთა, დაახლოებით, ნახევარმა განაცხადა, რომ სურს, უფრო გამხდარი იყოს. (სტრიგელ-მური და ფრანკო, 2002)".[112][113]

მედიაში ქალთა წარმომადგენლობის სტატისტიკა რედაქტირება

  • ქალებს მიღებული აქვთ პულიცერის პრემიების მხოლოდ მეოთხედი უცხოური რეპორტაჟებისთვის და მართა გელჰორნის პრემიების.[114] 2015 წელს აფრიკის განვითარების ბანკი „ქალთა უფლებები აფრიკაში“ წლიური დაჯილდოების სპონსორი გახდა, გენდერული თანასწორობის ხელშეწყობის მიზნით.[115]
  • იუნესკო/გილერმო კანოს სახელობის მსოფლიო პრესის თავისუფლების პრემია 1997 წელს შეიქმნა და ყოველწლიურად აჯილდოებს ინდივიდს, ორგანიზაციას, ან დაწესებულებას, რომელსაც, მსოფლიოს ნებისმიერ ადგილას, პრესის თავისუფლების ხელშეწყობაში ან/და დაცვაში აქვს მნიშვნელოვანი წვლილი შეტანილი. საერთო ჯამში, 20 გამარჯვებულიდან ცხრა იყო ქალი.[116]
  • პოინტერის ინსტიტუტი 2014 წლიდან ხელმძღვანელობს ქალთა ლიდერობის აკადემიას ციფრულ მედიაში და განსაკუთრებულ ყურადღებას ამახვილებს იმ უნარებსა და ცოდნაზე, რაც ციფრული მედიის სფეროში მისაღწევადაა საჭირო.
  • გაზეთებისა და ახალი ამბების გამომცემელთა მსოფლიო ორგანიზაცია, რომელიც 18,000-ზე მეტ გამოცემას, 15,000 ვებსაიტსა და 3,000-ზე მეტ კომპანიას წარმოადგენს 120-ზე მეტ ქვეყანაში, ხელმძღვანელობს „ქალები ახალ ამბებში“ (WIN) კამპანიას, გენდერული და მედიის თავისუფლების სტრატეგიის ფარგლებში. მათ 2016 წლის ცნობარში კამპანიის სტრატეგიებია წარმოდგენილი: გენდერული მრავალფეროვნების გაზრდის გზით უფრო ძლიერი მედია ორგანიზაციების შექმნა ხაზს უსვამს პოზიტიური ქმედებების იმ სტრატეგიებს, რომლებიც ხორციელდება მათი წევრი ორგანიზაციების მიერ მრავალი ქვეყნიდან, დაწყებული გერმანიიდან, გაგრძელებული იორდანიით და დამთავრებული კოლუმბიით.[117]

ქალთა ინფორმირება თავიანთი უფლებების შესახებ რედაქტირება

როცა მრავალ ქვეყანაში მთავარი პრობლემა სათანადო კანონმდებლობის საჭიროებაა, სხვაგან მთავარი სირთულე არა იმდენად სამართლებრივი ჩარჩოს არარსებობაა, რამდენადაც ფაქტი, რომ ქალების უმეტესობამ არ იცის საკუთარი უფლებები. იგულისხმება, განსაკუთრებით, ბოლო პერიოდში მიღებული კანონები, რომლებიც ქალთა უფლებებს ეხება. ამ ინფორმაციის არქონა მოძალადეს საშუალებას აძლევს (აშკარად თუ ირიბად), მსხვერპლი დაარწმუნოს, რომ მისი ძალადობრივი ქმედებები არ სცდება კანონის ფარგლებს - ეს შეიძლება მოიცავდეს ძალადობის ფართო სპექტრს, დაწყებული ოჯახური ძალადობით, დამთავრებული სამუშაო ადგილას დისკრიმინაციით.[118][119] გაეროს განვითარების პროგრამის განცხადებით, გენდერული სამართლიანობისკენ წინსვლისთვის, „ქალებმა უნდა იცოდნენ თავიანთი უფლებები და უნდა ჰქონდეთ წვდომა სამართლებრივ სისტემებზე“.[120]

გაეროს 1993 წლის დეკლარაცია ქალთა მიმართ ძალადობის აღმოფხვრის შესახებ მე-4 (d) [...] პუნქტში აცხადებს, რომ „სახელმწიფოებმა ქალებს უნდა აცნობონ შესახებ თავიანთი უფლებებისა, აღადგინონ სამართალი ასეთი მექანიზმების მეშვეობით“.[121] ძალადობის წინააღმდეგ დამცავი კანონმდებლობის ამოქმედებას მცირე ეფექტი ექნება, თუ: ქალებს არ ეცოდინებათ, როგორ გამოიყენონ ის: მაგალითად, ისრაელში, ბედუინ ქალთა გამოკითხვით აღმოჩნდა, რომ მათმა 60%-მა არ იცოდა, რას ნიშნავდა შემაკავებელი ორდერი;[122] არ ეცოდინებათ, რა ქმედებებია არალეგალური: საერთაშორისო ამნისტიის ანგარიშმა უნგრეთში, 2006 წლის საჯარო გამოკითხვის შედეგად, აჩვენა, რომ 1200 გამოკითხულიდან 62%-მა არ იცოდა ოჯახური გაუპატიურების არალეგალურობის შესახებ (რომელიც 1997 წელს გამოცხადდა) და, ამიტომაც, ეს დანაშაული იშვიათად თუ აღირიცხებოდა. საერთაშორისო ამნისტიის ანგარიშმა უნგრეთში, 2006 წლის საჯარო გამოკითხვის შედეგად, აჩვენა, რომ 1200 გამოკითხულიდან 62%-მა არ იცოდა ოჯახური გაუპატიურების არალეგალურობის შესახებ (რომელიც 1997 წელს გამოცხადდა) და ამიტომ ეს დანაშაული იშვიათად აღირიცხებოდა.[123][124] ქალთა ჯანმრთელობის შესახებ ინფორმაციით უზრუნველყოფაც მნიშვნელოვანია: სანდო სამედიცინო და ხელმისაწვდომი სამედიცინო პროცედურების შესახებ ინფორმაციის არქონა ქალთა ჯანმრთელობას აყენებს ზიანს.[125]

გენდერული მეინსტრიმინგი რედაქტირება

გენდერული მეინსტრიმინგი განიმარტება, როგორც შეფასების საჯარო პოლიტიკა, რომელიც აფასებს გენდერული თანასწორობის მისაღწევად დაგეგმილი ნებისმიერი პოლიტიკური ქმედების, მათ შორის კანონმდებლობისა და პროგრამების, განსხვავებულ გავლენებს ქალებსა და მამაკაცებზე.[126][127] გენდერული მეინსტრიმინგის ცნება, პირველად, 1985 წელს შემოიტანეს ქალთა მესამე კონფერენციაზე ნაირობიში (კენია). ეს იდეა განვითარდა გაეროს განვითარების საზოგადოებაში.[128] გენდერული მეინსტრიმინგი „უზრუნველყოფს, რომ გენდერული თანასწორობის მიზნებისკენ გენდერული პერსპექტივები და ყურადღება ცენტრალური მნიშვნელობისაა თითოეული აქტივობისთვის“.[129]

ევროპის საბჭოს განმარტების მიხედვით: „გენდერული მეინსტრიმინგი პოლიტიკური პროცესების (რე)ორგანიზება, გაუმჯობესება, განვითარება და შეფასებაა ისე, რომ გენდერული თანასწორობის პერსპექტივა ჩართული იყოს ყველანაირ პოლიტიკაში, ყველა დონესა და ყველა ეტაპზე, რომელსაც პოლიტიკის შემქმნელები ატარებენ“.[87]

ინტეგრირებული გენდერული მეინსტრიმინგის მიდგომა არის „მცდელობა, რომ ჩამოყალიბდეს ალისანსები და საერთო პლატფორმები, რომლებიც აერთიანებს რწმენის ძალასა და გენდერული თანასწორობისკენ სწრაფვას ადამიანის უფლებების განვითარებისთვის“.[130] მაგალითად, „აზერბაიჯანში გაეროს მოსახლეობის ფონდმა ჩაატარა კვლევა გენდერულ თანასწორობაზე - ერთმანეთს შეადარა ქალთა დისკრიმინაციის ყველა ფორმის აღმოფხვრის შესახებ კონვენციის ტექსტი და ზოგიერთი ფართოდ აღიარებული ისლამური წყაროები და რესურსები. შედეგებმა ასახა პარალელები კონვენციასა და ისლამური საღვთო წერილისა და პრაქტიკის მრავალ პრინციპს შორის. კვლევამ წარმოაჩინა კონკრეტული საკითხები, მათ შორის ძალადობა ქალთა მიმართ, ბავშვთა ქორწინება, ქალის ღირსების პატივისცემა, და თანასწორობა ქალთა ეკონომიკურ და პოლიტიკურ მონაწილეობაში. მოგვიანებით, აღნიშნული კვლევა გამოყენებულ იქნა სასწავლო მასალების შესადგენად, რომლებიც რელიგიური ლიდერების მგრძნობელობისკენ იყო მიმართული“.[130]

შენიშვნები რედაქტირება

  1. ↑ In Switzerland in 1985, a referendum guaranteed women legal equality with men within marriage.[A][B] The new reforms came into force in January 1988.[20]
  2. ↑ In Greece in 1983, legislation was passed guaranteeing equality between spouses, abolishing dowry, and ending legal discrimination against illegitimate children.[C][D]
  3. ↑ In 1981, Spain abolished the requirement that married women must have their husbands’ permission to initiate judicial proceedings[E]
  4. ↑ Although married women in France obtained the right to work without their husbands' permission in 1965,[F] and the paternal authority of a man over his family was ended in 1970 (before that parental responsibilities belonged solely to the father who made all legal decisions concerning the children), it was only in 1985 that a legal reform abolished the stipulation that the husband had the sole power to administer the children's property.[G]
  5. ↑ In 2002, Widney Brown, advocacy director for Human Rights Watch, pointed out that "crimes of passion have a similar dynamic [to honor killings] in that the women are killed by male family members and the crimes are perceived [in those relevant parts of the world] as excusable or understandable".[21]
  6. ↑ Especially of the French Napoleonic Code,[H] which was extremely powerful in its influence over the world (historian Robert Holtman regards it as one of the few documents that have influenced the whole world[I]) and which designated married women a subordinate role, and provided for leniency with regard to 'crimes of passion' (which was the case in France until 1975[J])
  7. ↑ UNFPA says that, "since 1990, the world has seen a 45 per cent decline in maternal mortality – an enormous achievement. But in spite of these gains, almost 800 women still die every day from causes related to pregnancy or childbirth. This is about one woman every two minutes."[K] According to UNFPA:[47]
    "Preventable maternal mortality occurs where there is a failure to give effect to the rights of women to health, equality, and non-discrimination. Preventable maternal mortality also often represents a violation of a woman’s right to life."
  8. ↑ Amnesty International’s Secretary General has stated that: "It is unbelievable that in the twenty-first century some countries are condoning child marriage and marital rape while others are outlawing abortion, sex outside marriage and same-sex sexual activity – even punishable by death."[L]
  9. ↑ High Commissioner for Human Rights Navi Pillay has called for full respect and recognition of women's autonomy and sexual and reproductive health rights, stating:
    "Violations of women's human rights are often linked to their sexuality and reproductive role. Women are frequently treated as property, they are sold into marriage, into trafficking, into sexual slavery. Violence against women frequently takes the form of sexual violence. Victims of such violence are often accused of promiscuity and held responsible for their fate, while infertile women are rejected by husbands, families, and communities. In many countries, married women may not refuse to have sexual relations with their husbands, and often have no say in whether they use contraception."[M]
    These practices infringe on the right of achieving reproductive and sexual health.
  10. ↑ Females' risk of acquiring sexually transmitted infections during unprotected sexual relations is two to four times that of males'.[N]
  11. ↑ High Commissioner for Human Rights, Navi Pillay, has stated on domestic violence against women: "The reality for most victims, including victims of honor killings, is that state institutions fail them and that most perpetrators of domestic violence can rely on a culture of impunity for the acts they commit – acts which would often be considered as crimes, and be punished as such, if they were committed against strangers."[O]
  12. ↑ According to Amnesty International, "Women who are victims of gender-related violence often have little recourse because many state agencies are themselves guilty of gender bias and discriminatory practices."[P]
  13. ↑ For example, nations of the Arab world that deny equality of opportunity to women were warned in a 2008 United Nations-sponsored report that this disempowerment is a critical factor crippling these nations' return to the first rank of global leaders in commerce, learning, and culture.[Q] That is, Western bodies are less likely to conduct commerce with nations in the Middle East that retain culturally accepted attitudes towards the status and function of women in their society in an effort to force them to change their beliefs in the face of relatively underdeveloped economies.
  14. ↑ UN Women states that: "Investing in women’s economic empowerment sets a direct path towards gender equality, poverty eradication and inclusive economic growth."[72]
  15. ↑ The UN Population Fund says that, "Six out of 10 of the world’s poorest people are women. Economic disparities persist partly because much of the unpaid work within families and communities falls on the shoulders of women, and because women continue to face discrimination in the economic sphere."[2]
  16. ↑ For example, studies have shown that women are charged more for services especially tailoring, hair cutting and laundering.[74]
  17. ↑ For instance, in Yemen, marriage regulations stipulate that a wife must obey her husband and must not leave home without his permission.[R]
  18. ↑ For example, purdah, a religious and social practice of female seclusion prevalent among some Muslim communities in Afghanistan and Pakistan as well as upper-caste Hindus in Northern India, such as the Rajputs, which often leads to the minimizing of the movement of women in public spaces and restrictions on their social and professional interactions;[S] or namus, a cultural concept strongly related to family honor.
  19. ↑ Common especially among Pashtun tribes in Pakistan and Afghanistan, whereby a girl is given from one family to another (often though a marriage), in order to settle the disputes and feuds between the families. The girl, who now belongs to the second family, has very little autonomy and freedom, her role being to serve the new family.[T][U][V][W][79]
  20. ↑ შეცდომა ციტირებაში არასწორი ტეგი <ref>; სქოლიოსათვის Peru არ არის მითითებული ტექსტი; $2
  21. ↑ შეცდომა ციტირებაში არასწორი ტეგი <ref>; სქოლიოსათვის Andorra არ არის მითითებული ტექსტი; $2
  22. ↑ The Council of Europe states that:[87]
    "Pluralist democracy requires balanced participation of women and men in political and public decision-making. Council of Europe standards provide clear guidance on how to achieve this."
  23. ↑ Notably in Switzerland, where women gained the right to vote in federal elections in 1971;[Y] but in the canton of Appenzell Innerrhoden women obtained the right to vote on local issues only in 1991, when the canton was forced to do so by the Federal Supreme Court of Switzerland.[Z]
  24. ↑ John Stuart Mill, in The Subjection of Women (1869) compared marriage to slavery and wrote that: "The law of servitude in marriage is a monstrous contradiction to all the principles of the modern world, and to all the experience through which those principles have been slowly and painfully worked out."[AA]
  25. ↑ In 1957, James Everett, then Minister for Justice in Ireland, stated: "The progress of organised society is judged by the status occupied by married women".[AB]
  26. ↑ In France, married women obtained the right to work without their husband's consent in 1965;[AC] while the paternal authority of a man over his family was ended in 1970 (before that parental responsibilities belonged solely to the father who made all legal decisions concerning the children); and a new reform in 1985 abolished the stipulation that the father had the sole power to administer the children's property.[AD]
  27. ↑ In Austria, the marriage law was overhauled between 1975 and 1983, abolishing the restrictions on married women's right to work outside the home, providing for equality between spouses, and for joint ownership of property and assets.[AE]
  28. ↑ For example, in Greece dowry was removed from family law only in 1983 through legal changes which reformed marriage law and provided gender equality in marriage.[AF] These changes also dealt with the practice of women changing their surnames to that of the husbands upon getting married, a practice which has been outlawed or restricted in some jurisdictions, because it is seen as contrary to women's rights. As such, women in Greece are required to keep their birth names for their whole life.[AG]
  29. ↑ For example, in Yemen, marriage regulations state that a wife must obey her husband and must not leave home without his permission.[R]
  30. ↑ Examples of legal rights include: "The punishment of a wife by her husband, the disciplining by parents and teachers of children under their authority within certain limits prescribed by law or by custom".[AH]
  31. ↑ A Joint Statement by the United Nations Working Group on discrimination against women in law and in practice in 2012 stated:[AI] "the United Nations Working Group on discrimination against women in law and in practice is deeply concerned at the criminalization and penalization of adultery whose enforcement leads to discrimination and violence against women." UN Women also stated that "Drafters should repeal any criminal offenses related to adultery or extramarital sex between consenting adults".[AJ]

ლიტერატურა რედაქტირება

  • Dangerfield, George. The Strange Death of Liberal England (1935), pp 133–205, 349–73; online free.

რესურსები ინტერნეტში რედაქტირება

 

სქოლიო რედაქტირება

  1. ↑ LeMoyne, Roger. (2011) Promoting Gender Equality: An Equity-based Approach to Programming. UNICEF. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2017-10-20. ციტირების თარიღი: 2011-01-28.
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 Gender equality. UNFPA. ციტირების თარიღი: 14 June 2015.
  3. ↑ Riane Eisler (2007). The Real Wealth of Nations: Creating a Caring Economics, გვ. 72. 
  4. ↑ Evans, Frederick William (1859). Shakers: Compendium of the Origin, History, Principles, Rules and Regulations, Government, and Doctrines of the United Society of Believers in Christ's Second Appearing. D. Appleton & Co., გვ. 34. 
  5. ↑ Wendy R. Benningfield, Appeal of the Sisterhood: The Shakers and the Woman's Rights Movement (University of Kentucky Lexington doctoral dissertation, 2004), p. 73.
  6. ↑ United Nations High Commissioner for Refugees. Vienna Declaration and Programme of Action. United Nations High Commissioner for Refugees. ციტირების თარიღი: 14 June 2015.
  7. ↑ Organization of American States. Follow-up Mechanism to the Belém do Pará Convention (MESECVI): About the Belém do Pará Convention. Organization of American States. ციტირების თარიღი: 14 June 2015.
  8. ↑ The Convention of Belém do Pará and the Istanbul Convention: a response to violence against women worldwide. Organization of American States, Council of Europe, Permanent Mission of France to the United Nations and Permanent Mission of Argentina to the United Nations.  CSW58 side event flyer 2014.
  9. ↑ Council of Europe, Committee of Ministers, CM document (CM). Committee of Ministers - Gender Equality Commission (GEC) - Gender Equality Strategy 2014-2017 [1183 meeting]. ციტირების თარიღი: 14 June 2015.
  10. ↑ Universal Declaration of Human Rights (December 16, 1948). ციტირების თარიღი: October 31, 2016
  11. ↑ 11.0 11.1 World Bank (September 2006). „Gender Equality as Smart Economics: A World Bank Group Gender Action Plan (Fiscal years 2007–10)“ (PDF). დამოწმება journal საჭიროებს |journal=-ს (დახმარება)
  12. ↑ United Nations Millennium Campaign. Goal #3 Gender Equity. ციტირების თარიღი: 2008-06-01
  13. ↑ Sheila, Jeffreys (2012-01-01). Man's dominion : religion and the eclipse of women's rights in world politics. Routledge, გვ. 94. ISBN 9780415596732. OCLC 966913723. 
  14. ↑ Lombardo, Emanuela (1 May 2003). „EU Gender Policy: Trapped in the 'Wollstonecraft Dilemma'?“. European Journal of Women's Studies. 10 (2): 159–180. doi:10.1177/1350506803010002003. S2CID 143732030.
  15. ↑ Lombardo, Emanuela; Jalušiè, Vlasta; Maloutas, Maro Pantelidou; Sauer, Birgit (2007) „III. Taming the Male Sovereign? Framing Gender Inequality in Politics in the European Union and the Member States“, Multiple meanings of gender equality : a critical frame analysis of gender policies in Europe. New York: Central European University Press Budapest, გვ. 79–108. ISBN 9786155211393. OCLC 647686058. 
  16. ↑ შეცდომა ციტირებაში არასწორი ტეგი <ref>; სქოლიოსათვის ReferenceC არ არის მითითებული ტექსტი; $2
  17. ↑ https://ucu.edu.uy/sites/default/files/facultad/dcsp/western_feminy_theory.pdf
  18. ↑ Montoya, Celeste; Rolandsen Agustín, Lise (1 December 2013). „The Othering of Domestic Violence: The EU and Cultural Framings of Violence against Women“. Soc Polit. 20 (4): 534–557. doi:10.1093/sp/jxt020. S2CID 22204941.
  19. ↑ Alison, Stone (2008). An introduction to feminist philosophy. Polity Press, გვ. 209–211. ISBN 9780745638836. OCLC 316143234. 
  20. ↑ 20.0 20.1 (1988) Women's movements of the world : an international directory and reference guide. Cartermill International, გვ. 254. ISBN 9780582009882. OCLC 246811744. 
  21. ↑ 21.0 21.1 Mayell, Hillary. (February 12, 2002) Thousands of Women Killed for Family "Honor". National Geographic Society. ციტირების თარიღი: 14 June 2015
  22. ↑ [1]
  23. ↑ Non! Nein! No! A Country That Wouldn't Let Women Vote Till 1971 (26 August 2016). ციტირების თარიღი: 14 November 2017
  24. ↑ Swiss suffragettes were still fighting for the right to vote in 1971 (26 September 2015). ციტირების თარიღი: 14 November 2017
  25. ↑ Squires, Nick (21 March 2017). „Italian TV programme axed after portraying Eastern European women as submissive sex objects“. The Telegraph. ციტირების თარიღი: 14 November 2017.
  26. ↑ Women in business 2015 results. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 13 აპრილი 2019. ციტირების თარიღი: 14 November 2017
  27. ↑ Fiscutean, Andrada. Women in tech: Why Bulgaria and Romania are leading in software engineering - ZDNet. ციტირების თარიღი: 14 November 2017
  28. ↑ Transmediterranean: Diasporas, Histories, Geopolitical Spaces, edited by Joseph Pugliese pg.60-61
  29. ↑ Magazine, Contexts. What Gender Is Science? - Contexts. ციტირების თარიღი: 14 November 2017
  30. ↑ დაარქივებული ასლი. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2020-03-22. ციტირების თარიღი: 2020-11-22.
  31. ↑ Raday, F. (30 March 2012). „Gender and democratic citizenship: the impact of CEDAW“. International Journal of Constitutional Law. 10 (2): 512–530. doi:10.1093/icon/mor068.
  32. ↑ EU Non-Discrimination Law in the Courts: Approaches to Sex and Sexualities, Discrimination in the EU law, by Jule Mulder, pg 35-39
  33. ↑ Philosophy Matters. (9 January 2017) Why I Am A Feminist : An Interview with Simone de Beauvoir (1975). YouTube. ციტირების თარიღი: 14 November 2017
  34. ↑ The European Union's new Gender Action Plan 2016–2020: gender equality and women's empowerment in external relations.
  35. ↑ Strategy for Gender Equality in Kazakhstan 2006–2016.
  36. ↑ 36.0 36.1 Engaging Men and Boys: A Brief Summary of UNFPA Experience and Lessons Learned en (2013). ციტირების თარიღი: 2017-03-28
  37. ↑ WHO: World Health Organization. ციტირების თარიღი: 14 June 2015
  38. ↑ 38.0 38.1 WHO: World Health Organization. ციტირების თარიღი: 14 June 2015
  39. ↑ 39.0 39.1 Female genital mutilation.
  40. ↑ შეცდომა ციტირებაში არასწორი ტეგი <ref>; სქოლიოსათვის UNICEF2016 არ არის მითითებული ტექსტი; $2
  41. ↑ Gender equality could help men in Europe live longer: report. Euronews (September 20, 2018).
  42. ↑ Countries where men hold the power are really bad for men's health. Quartz (September 17, 2018).
  43. ↑ Gender Inequality Is Bad for Men's Health, Report Says. Global Citizen (September 18, 2018).
  44. ↑ Men's health and well-being in the WHO European Region. WHO (2019-06-06). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-02-22. ციტირების თარიღი: 2020-12-06.
  45. ↑ Rodríguez-Madera, Sheilla L.; Padilla, Mark; Varas-Díaz, Nelson; Neilands, Torsten; Guzzi, Ana C. Vasques; Florenciani, Ericka J.; Ramos-Pibernus, Alíxida (2017-01-28). „Experiences of Violence Among Transgender Women in Puerto Rico: An Underestimated Problem“. Journal of Homosexuality. 64 (2): 209–217. doi:10.1080/00918369.2016.1174026. ISSN 0091-8369. PMID 27054395.
  46. ↑ Country Comparison: Maternal Mortality Rate დაარქივებული 2015-04-18 საიტზე Wayback Machine. in The CIA World Factbook.
  47. ↑ 47.0 47.1 Hunt, Paul; Mezquita de Bueno, Julia (2010) Reducing Maternal Mortality: The contribution of the right to the highest attainable standard of health. United Nations Population Fund: University of Essex. 
  48. ↑ „Seven in 10 Italian gynaecologists refuse to carry out abortions“. 11 March 2016. ციტირების თარიღი: 14 November 2017.
  49. ↑ Doctors' Refusal to Perform Abortions Divides Croatia (2017-02-14). ციტირების თარიღი: 14 November 2017.
  50. ↑ Family planning: UNFPA – United Nations Population Fund. ციტირების თარიღი: 14 November 2017.
  51. ↑ Impunity for violence against women is a global concern. ციტირების თარიღი: 14 November 2017
  52. ↑ Femicide and Impunity in Mexico: A context of structural and generalized violence. ციტირების თარიღი: 14 November 2017
  53. ↑ Femicide in Latin America. ციტირების თარიღი: 14 June 2015
  54. ↑ Central America: Femicides and Gender-Based Violence. ციტირების თარიღი: 14 June 2015
  55. ↑ Progress of the World's Women 2015–2016. ციტირების თარიღი: 14 June 2015
  56. ↑ Prevalence of FGM/C. UNICEF (2014-07-22). ციტირების თარიღი: 18 August 2014
  57. ↑ 57.0 57.1 57.2 National Gender Based Violence & Health Programme. ციტირების თარიღი: 14 June 2015
  58. ↑ 58.0 58.1 58.2 58.3 58.4 58.5 Fact Sheet No.23, Harmful Traditional Practices Affecting the Health of Women and Children. ციტირების თარიღი: 14 November 2017
  59. ↑ CASTE DISCRIMINATION AGAINST DALITS OR SO-CALLED UNTOUCHABLES IN INDIA. ციტირების თარიღი: 14 November 2017
  60. ↑ „Biggest caste survey: One in four Indians admit to practising untouchability“. The Indian Express. 29 November 2014. ციტირების თარიღი: 14 June 2015.
  61. ↑ Backshall, Steve (6 January 2008). „Bitten by the Amazon“. The Sunday Times. London. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 თებერვალი 2014. ციტირების თარიღი: 13 July 2013.
  62. ↑ Symphorosa Rembe; Owence Chabaya. Violation of Women's Rights by Harmful Traditional Practices. ციტირების თარიღი: 14 November 2017
  63. ↑ The impact of harmful traditional practices on the girl child. ციტირების თარიღი: 14 November 2017
  64. ↑ Breast Ironing... A Harmful Practice That Has Been Silenced For Too Long. ციტირების თარიღი: 14 November 2017
  65. ↑ Exchange on HIV/AIDS, Sexuality and Gender (2008). ციტირების თარიღი: 14 November 2017
  66. ↑ Female genital mutilation: UNFPA – United Nations Population Fund. ციტირების თარიღი: 14 November 2017.
  67. ↑ UNFPA-UNICEF Joint Programme on Female Genital Mutilation/Cutting: Accelerating Change. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 აპრილი 2017. ციტირების თარიღი: 4 April 2017.
  68. ↑ Child marriage. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 7 სექტემბერი 2018. ციტირების თარიღი: 14 June 2015.
  69. ↑ Child Marriage. ციტირების თარიღი: 14 June 2015.
  70. ↑ Women's Fears and Men's Anxieties : The Impact of Family Planning on Gender Relations in Northern Ghana. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 23 ნოემბერი 2019. ციტირების თარიღი: 14 November 2017.
  71. ↑ The situation in the EU. European Commission. ციტირების თარიღი: July 12, 2011
  72. ↑ 72.0 72.1 What we do: Economic empowerment: UN Women – Headquarters. ციტირების თარიღი: 14 June 2015
  73. ↑ Roadmap for Promoting Women's Economic Empowerment. ციტირების თარიღი: 14 November 2017
  74. ↑ 74.0 74.1 Harvard Law Review Association (May 1996), Civil rights – gender discrimination: California prohibits gender-based pricing
  75. ↑ Duesterhaus, Megan; Grauerholz, Liz; Weichsel, Rebecca; Guittar, Nicholas A. (2011). „The Cost of Doing Femininity: Gendered Disparities in Pricing of Personal Care Products and Services“. Gender Issues. 28 (4): 175–191. doi:10.1007/s12147-011-9106-3. S2CID 145812818.
  76. ↑ Liberating Women's History:Theoretical and Critical Essays, edited by Berenice A. Carroll, pp. 161–2
  77. ↑ „Why can't women drive in Saudi Arabia?“. BBC. 27 October 2013. ციტირების თარიღი: 14 June 2015.
  78. ↑ CEDAW 29th Session 30 June to 25 July 2003. დაარქივებულია ორიგინალიდან — April 1, 2011. ციტირების თარიღი: 14 June 2015
  79. ↑ Ahsan, I. (2009). PANCHAYATS AND JIRGAS (LOK ADALATS): Alternative Dispute Resolution System in Pakistan. Strengthening Governance Through Access To Justice
  80. ↑ Global issues affecting women and girls. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 29 April 2015. ციტირების თარიღი: 14 June 2015
  81. ↑ Global Campaign For Education United States Chapter. ციტირების თარიღი: 14 June 2015
  82. ↑ Progress and Obstacles to Girls' Education in Africa (16 July 2015).
  83. ↑ Attacks against girls' education occurring with "increasing regularity" – UN human rights report en-US (9 February 2015). ციტირების თარიღი: 2017-03-27
  84. ↑ Gender equality. ციტირების თარიღი: 17 January 2015
  85. ↑ Women in Parliaments: World and Regional Averages. ციტირების თარიღი: 14 November 2017
  86. ↑ „A/RES/66/130 Women and Political Participation“. United Nations. 2012-03-19. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 3 March 2018. ციტირების თარიღი: 14 November 2017. მითითებულია ერთზე მეტი |archiveurl= და |archive-url= (დახმარება); მითითებულია ერთზე მეტი |archivedate= და |archive-date= (დახმარება); მითითებულია ერთზე მეტი |accessdate= და |access-date= (დახმარება)
  87. ↑ 87.0 87.1 Gender Equality Strategy 2014-2017. ციტირების თარიღი: 14 November 2017
  88. ↑ Inter-Parliamentary Union. (1 August 2015) Women in national parliaments. ციტირების თარიღი: 31 August 2015
  89. ↑ Equality in family relations: recognizing women's rights to property. ციტირების თარიღი: 14 November 2017
  90. ↑ Women's land rights are human rights, says new UN report (11 November 2013).
  91. ↑ RESOLUTION (78) 37 ON EQUALITY OF SPOUSES IN CIVIL LAW. Council of Europe (27 September 1978). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 January 2016.
  92. ↑ Times, Special to the New York (23 September 1985). „SWISS GRANT WOMEN EQUAL MARRIAGE RIGHTS“. The New York Times.
  93. ↑ „Switzerland Profile: Timeline“. BBC News. 21 December 2017.
  94. ↑ Markus G. Jud, Lucerne, Switzerland. The Long Way to Women's Right to Vote in Switzerland: a Chronology. ციტირების თარიღი: 14 November 2017
  95. ↑ The Economics of Imperfect Labor Markets: Second Edition, by Tito Boeri, Jan van Ours, pp. 105
  96. ↑ თარგი:Cite we
  97. ↑ 2015 Review Report of the Netherlands Government in the context of the twentieth anniversary of the Fourth World Conference on Women and the adoption of the Beijing Declaration and Platform for Action. ციტირების თარიღი: 14 November 2017
  98. ↑ Kirchberg v. Feenstra :: 450 U.S. 455 (1981) :: Justia U.S. Supreme Court Center.
  99. ↑ The History of Passports in Australia. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 14 June 2006. ციტირების თარიღი: 14 November 2017
  100. ↑ Women's Lives Women's Rights: Campaigning for maternal health and sexual and reproductive rights.. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 26 ივნისი 2014. ციტირების თარიღი: 14 November 2017
  101. ↑ Left without a choice : Barriers to reproductive health in Indonesia. ციტირების თარიღი: 14 November 2017
  102. ↑ Rao, D. Bhaskara (2004). Education For Women. Discovery Publishing House, გვ. 161. ISBN 9788171418732. 
  103. ↑ Buhle Angelo Dube. (February 2008) The Law and Legal Research in Lesotho. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2010-06-20. ციტირების თარიღი: 2010-07-04
  104. ↑ Court in UAE says beating wife, child OK if no marks are left. ციტირების თარიღი: 14 June 2015
  105. ↑ Nordland, Rod (2016-12-07). „Crackdown in Turkey Threatens a Haven of Gender Equality Built by Kurds“. The New York Times (ინგლისური). ISSN 0362-4331. ციტირების თარიღი: 2018-01-23.
  106. ↑ 106.0 106.1 Mogelson, Luke (2017-10-30). „Dark Victory in Raqqa“. The New Yorker. ISSN 0028-792X. ციტირების თარიღი: 2018-01-23.
  107. ↑ Women Voices and Feminist Visions. 
  108. ↑ How Does Gender Bias Really Affect Women in the Workplace? en-US (2016-03-24). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2017-11-15. ციტირების თარიღი: 2016-09-23
  109. ↑ „Gender inequality in employment: Editors' introduction“. 2010. დამოწმება journal საჭიროებს |journal=-ს (დახმარება)
  110. ↑ Women and Girls as Subjects of Media's Attention and Advertisement Campaigns : The Situation in Europe, Best Practices and Legislations. ციტირების თარიღი: 14 November 2017
  111. ↑ 111.0 111.1 Acevedo et all. 2010. 'A Content Analysis of the Roles Portrayed by Women in Commercials: 1973 – 2008', Revista Brasileira de Marketing Vol. 9. Universidade Nove de Julho, Sao Paulo.
  112. ↑ The Myriad: Westminster's Interactive Academic Journal. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2016-04-28.
  113. ↑ Gretchen Kelly (November 23, 2015). „The Thing All Women Do That You Don't Know About“. Huffington Post. ციტირების თარიღი: 14 November 2017.
  114. ↑ Asquith, Christina. (2016-03-07) Why Don't Female Journalists Win More Awards? en-US. ციტირების თარიღი: 2019-08-21
  115. ↑ Bank, African Development. (2019-02-13) African Development Bank promotes gender equality in the media through 'Women's Rights in Africa' Award en. ციტირების თარიღი: 2019-08-21
  116. ↑ (2018) World Trends in Freedom of Expression and Media Development Global Report 2017/2018. http://www.unesco.org/ulis/cgi-bin/ulis.pl?catno=261065&set=005B2B7D1D_3_314&gp=1&lin=1&ll=1:+ UNESCO, გვ. 202. 
  117. ↑ WINning Strategies – Creating Stronger News Media Organizations by Increasing Gender Diversity (2018 update) - WAN-IFRA. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2020-09-21. ციტირების თარიღი: 2020-11-22.
  118. ↑ Help is available if you or someone you know is a victim of Domestic Violence. ციტირების თარიღი: 14 November 2017
  119. ↑ Know your rights – get your rights! (2015-01-14). ციტირების თარიღი: 14 November 2017
  120. ↑ Eight Point Agenda for Women's Empowerment and Gender Equality. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 May 2017. ციტირების თარიღი: 14 November 2017
  121. ↑ Assembly, United Nations General. A/RES/48/104 – Declaration on the Elimination of Violence against Women – UN Documents: Gathering a body of global agreements. ციტირების თარიღი: 14 November 2017
  122. ↑ Khoury, Jack (30 April 2012). „Study: Most Bedouin Victims of Domestic Violence Believe It's a 'Decree From God'“. Haaretz. ციტირების თარიღი: 14 November 2017.
  123. ↑ Hungary : Cries unheard : The failure to protect women from rape and sexual violence in the home. ციტირების თარიღი: 14 November 2017
  124. ↑ „Hungary law 'fails rape victims'“. BBC. 10 May 2007. ციტირების თარიღი: 14 November 2017.
  125. ↑ Women and health : today's evidence tomorrow's agenda. ციტირების თარიღი: 14 November 2017
  126. ↑ Booth, C.; Bennett (2002). „Gender Mainstreaming in the European Union“. European Journal of Women's Studies. 9 (4): 430–46. doi:10.1177/13505068020090040401. S2CID 143702617.
  127. ↑ Definition of Gender Mainstreaming. ციტირების თარიღი: 14 June 2015
  128. ↑ "II. The Origins of Gender Mainstreaming in the EU", Academy of European Law online
  129. ↑ Gender Mainstreaming. ციტირების თარიღი: 14 June 2015
  130. ↑ 130.0 130.1 Gender at the Heart of ICPD: The UNFPA Strategic Framework on Gender Mainstreaming and Women's Empowerment (2011). ციტირების თარიღი: 14 June 2015
  1. ↑ Switzerland profile - Timeline (28 December 2016). ციტირების თარიღი: 14 November 2017
  2. ↑ Switzerland, Markus G. Jud, Lucerne. The Long Way to Women's Right to Vote in Switzerland: a Chronology. ციტირების თარიღი: 14 November 2017
  3. ↑ Reuters (26 January 1983). „AROUND THE WORLD; Greece Approves Family Law Changes“. The New York Times. ციტირების თარიღი: 14 November 2017.
  4. ↑ Demos, Vasilikie. (2007) "The Intersection of Gender, Class and Nationality and the Agency of Kytherian Greek Women." Paper presented at the annual meeting of the American Sociological Association. August 11.
  5. ↑ Women Business and the Law 2014 Key Findings. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2014-08-24. ციტირების თარიღი: 2014-08-25
  6. ↑ Modern and Contemporary France: Women in France. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2016-03-04. ციტირების თარიღი: 2016-04-03
  7. ↑ Ferrand, Frédérique. National Report: France. Commission on European Family Law.
  8. ↑ Raja., Rhouni (2010-01-01). Secular and Islamic feminist critiques in the work of Fatima Mernissi. Brill, გვ. 52. ISBN 9789004176164. OCLC 826863738. 
  9. ↑ Holtman, Robert B. (1979). The Napoleonic revolution. Louisiana State University Press. ISBN 9780807104873. OCLC 492154251. 
  10. ↑ Rheault, Magali; Mogahed, Dalia. Common Ground for Europeans and Muslims Among Them. Gallup, Inc (May 28, 2008).
  11. ↑ Maternal health: UNFPA – United Nations Population Fund. ციტირების თარიღი: 14 June 2015
  12. ↑ Sexual and reproductive rights under threat worldwide. Amnesty International (March 6, 2014). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2014-12-06. ციტირების თარიღი: 2020-11-22.
  13. ↑ Pillay, Navi. (May 15, 2012) Valuing Women as Autonomous Beings: Women's sexual and reproductive rights. დაარქივებულია ორიგინალიდან — მარტი 13, 2017. ციტირების თარიღი: ნოემბერი 22, 2020.
  14. ↑ Giving Special Attention to Girls and Adolescents. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 7 ივლისი 2015. ციტირების თარიღი: 14 June 2015
  15. ↑ High Commissioner speaks out against domestic violence and "honour killing" on occasion of International Women's Day". ციტირების თარიღი: 14 November 2017
  16. ↑ Violence Against Women Information.
  17. ↑ Gender equality in Arab world critical for progress and prosperity, UN report warns en (2006-12-07). ციტირების თარიღი: 2017-03-28
  18. ↑ 18.0 18.1 Yemen's Dark Side: Discrimination and violence against women and girls.. ციტირების თარიღი: 14 November 2017
  19. ↑ Papanek, Hanna (1973). „Purdah: Separate Worlds and Symbolic Shelter“. Comparative Studies in Society and History. 15 (3): 289–325. doi:10.1017/S001041750000712X.
  20. ↑ United Nations High Commissioner for Refugees. Afghan Girls Suffer for Sins of Male Relatives.
  21. ↑ Vani: Pain of child marriage in our society (2011-10-26).
  22. ↑ Nasrullah, M.; Muazzam, S.; Bhutta, Z. A.; Raj, A. (2013). „Girl Child Marriage and Its Effect on Fertility in Pakistan: Findings from Pakistan Demographic and Health Survey, 2006–2007“. Maternal and Child Health Journal: 1–10.
  23. ↑ Vani a social evil Anwar Hashmi and Rifat Koukab, The Fact (Pakistan), (July 2004)
  24. ↑ Gender balance in decision-making positions. ციტირების თარიღი: 14 November 2017
  25. ↑ The Long Way to Women's Right to Vote in Switzerland: a Chronology. History-switzerland.geschichte-schweiz.ch. ციტირების თარიღი: 2011-01-08
  26. ↑ United Nations press release of a meeting of the Committee on the Elimination of Discrimination against Women (CEDAW), issued on 14 January 2003. Un.org. ციტირების თარიღი: 2011-09-02
  27. ↑ The Subjection of Women by John Stuart Mill. ციტირების თარიღი: 14 June 2015
  28. ↑ Married Women's Status Bill, 1956—Second Stage: Minister for Justice (Mr. Everett) (16 January 1957).
  29. ↑ Archived copy. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2016-03-04. ციტირების თარიღი: 2016-04-03
  30. ↑ National Report: France. ციტირების თარიღი: 14 November 2017
  31. ↑ Women and Politics in Contemporary Ireland: From the Margins to the Mainstream, by Yvonne Galligan, pp.90
  32. ↑ Demos, Vasilikie. (2007) "The Intersection of Gender, Class and Nationality and the Agency of Kytherian Greek Women." Paper presented at the annual meeting of the American Sociological Association. August 11.
  33. ↑ Long, Heather (2013-10-06). „Should women change their names after marriage? Ask a Greek woman“. The Guardian.
  34. ↑ Archived copy. დაარქივებულია ორიგინალიდან — October 21, 2012. ციტირების თარიღი: October 21, 2012
  35. ↑ Statement by the United Nations Working Group on discrimination against women in law and in practice. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2015-03-06.
  36. ↑ Decriminalization of adultery and defenses. ციტირების თარიღი: 14 June 2015
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=გენდერული_თანასწორობა&oldid=4629610“-დან