ბალკანეთის ომები
| ბალკანეთის ომები | |||
|---|---|---|---|
 ბულგარელი ჯარისკაცები ელოდებიან ედირნეზე შეტევის დაწყებას | |||
| თარიღი | 8 ოქტომბერი 1912 – 18 ივლისი 1913 | ||
| მდებარეობა | ბალკანეთის ნახევარკუნძული, ეგეოსის ზღვა.[1] | ||
| შედეგი | ლონდონის საზავო ხელშეკრულება (1913) - ბუქარესტის საზავო ხელშეკრულება (1913) | ||
| მხარეები | |||
| მეთაურები | |||
| |||
 ბალკანეთის ომები ვიკისაწყობში | |||
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
ბალკანური ომები — ორი კონფლიქტი ბალკანეთის ნახევარკუნძულზე, რომლებსაც ადგილი ჰქონდა 1912-1913 წლებში. პირველ ომში ოთხმა ბალკანურმა სამეფომ დაამარცხა ოსმალეთის იმპერია, ხოლო მეორე ომი ამ ოთხიდან ერთ-ერთი ბულგარეთის წინააღმდეგ მიმდინარეობდა. ოსმალეთის იმპერიამ დაკარგა თითქმის მისი ყველა სამფლობელო ევროპაში. ამ ომების შემდეგ ასევე დასუსტდა ავსტრო-უნგრეთის იმპერია და გაძლიერდა სერბეთი.[2] ამან გამოიწვია ბალკანეთის კრიზისი 1914 წელს, რაც იყო პირველი მსოფლიო ომის პრელუდია.[3]
XX საუკუნის დასაწყისში საბერძნეთმა, ბულგარეთმა, მონტენეგრომ და სერბეთმა ოსმალეთის იმპერიისგან დამოუკიდებლობა მოიპოვეს, თუმცა მათი ეთნიკური მოსახლეობის დიდი ნაწილი რჩებოდა ოსმალთა ბატონობის ქვეშ. 1912 წელს ამ ქვეყნებმა ჩამოაყალიბეს ბალკანეთის კავშირი. პირველი ბალკანური ომის დროს თურქეთი იყო საკმაოდ ჩამორჩენილი, არა რეფორმირებული ქვეყანა და მან ვერ შეძლო გაეწია წინააღმდეგობა ოთხი ბალკანური სახელმწიფოსთვის.[4][5] თურქეთმა მდინარე მარიცას დასავლეთით დაკარგა თითქმის ყველა ტერიტორია. დაკარგული ტერიტორიების შედეგად თურქეთში ყოფილი ბალკანეთის მიწებიდან გადმოვიდა დაახლოებით 2,5 მილიონი ლტოლვილი. მარცხმა დიდი გავლენა მოახდინა თურქებზე და გამოიწვია იმპერიის შემდგომ ხუთ წელიწადში დაშლა. ნაზიმ ფაშა რომელიც იყო ამ ომში თურქეთის ჯარის ხელმძღვანელი მოძრაობა ახალგაზრდა თურქების წევრებმა მოკლეს. ბალკანეთის პირველი ომი 7 თვეში ლონდონის საზავო ხელშეკრულებით დასრულდა.
მეორე ბალკანური ომი დაიწყო 1913 წლის 16 ივნისს. ბულგარეთი უკმაყოფილო იყო ყოფილი მოკავშირეების საბერძნეთისა და სერბეთის მიერ მაკედონიის რეგიონის საიდუმლო გაყოფით და მათ წინააღმდეგ ომი წამოიწყო. ბერძნებმა და სერბებმა მოიგერიეს ბულგარელების შეტევა და კონტრ-შეტევაზე გადავიდნენ. ამ დროს თურქეთმა და რუმინეთმაც შეუტიეს ბულგარეთს და გარკვეული ტერიტორიები მიიღეს. შედეგად, ბუქარესტის საზავო ხელშეკრულებით ბულგარეთმა დაკარგა პირველი ბალკანური ომის დროს მოპოვებული ტერიტორიის უმეტესი ნაწილი.
იხილეთ აგრეთვე რედაქტირება
ლიტერატურა რედაქტირება
- Clark, Christopher (2013). The Sleepwalkers: How Europe Went to War in 1914. HarperCollins.
- Erickson, Edward J. Defeat in Detail, The Ottoman Army in the Balkans, 1912–1913. Praeger. (2003) ISBN 0275978885 Available as an e-book. ISBN 0313051798
- Gerolymatos, André. The Balkan wars: conquest, revolution, and retribution from the Ottoman era to the twentieth century and beyond. Basic Books (2002) ISBN 0465027326
- Hall, Richard C. The Balkan Wars, 1912-1913: Prelude to the First World War. Routledge. (2000) online ISBN 0415229472
- Helmreich, Ernst C. The diplomacy of the Balkan wars, 1912-1913. Harvard University Press.(1938) Reprinted in 1969 by Russell.
- Macmillan, Margaret. The War That Ended Peace: The Road to 1914 (2013) ch 16 excerpt and text search
რესურსები ინტერნეტში რედაქტირება
- U.S. State Department. "The Formation of the Balkan Alliance of 1912" (1918) დაარქივებული 2013-08-01 საიტზე Wayback Machine.
- Project Gutenberg's The Balkan Wars: 1912–1913, by Jacob Gould Schurman
- US Library of Congress in the Balkan Wars
- The Balkan crises, 1903–1914 დაარქივებული 2004-08-04 საიტზე Wayback Machine.
- Balkans
- Military uniforms and insignia of the Balkan Wars დაარქივებული 2008-10-22 საიტზე Wayback Machine.
- Balkan Wars: An Overview დაარქივებული 2009-02-10 საიტზე Wayback Machine.
- Facts and historical notes about Macedonia and Bulgaria, contemporary historians obejectivism issues, etc. დაარქივებული 2008-12-28 საიტზე Wayback Machine.
- Balkan Wars from a Turkish perspective დაარქივებული 2008-12-31 საიტზე Wayback Machine.
- ვიკიწყარო: The New Student's Reference Work/The Balkans and the Peace of Europe
- Historic films about the Balkan Wars at europeanfilmgateway.eu
სქოლიო რედაქტირება
- ↑ Edward J. Erickson, Defeat in Detail, The Ottoman Army in the Balkans, 1912–1913, Westport, Praeger, 2003, p. 40.
- ↑ Christopher Clark (2013). The Sleepwalkers: How Europe Went to War in 1914. HarperCollins, გვ. 45, 559.
- ↑ Richard C. Hall, The Balkan Wars 1912-1913: Prelude to the First World War (2000)
- ↑ Ernst C. Helmreich, The diplomacy of the Balkan wars, 1912-1913 (1938)
- ↑ Richard C. Hall, The Balkan Wars, 1912-1913: Prelude to the First World War (2000) online