ახატელი

ახატელი — სოფელი საქართველოში, თელავის მუნიციპალიტეტში (რუისპირის თემი). მდებარეობს მდინარე თურდოს (ალაზნის მარჯვენა შენაკადი) მარცხენა მხარეს. ზღვის დონიდან 500 მეტრი, თელავიდან 13 კილომეტრი. 2014 წლის აღწერის მონაცემებით სოფელში ცხოვრობს 271 ადამიანი.

სოფელი
ახატელი
სოფელ ახატელის ხედი „შიოს მარნიდან“ ჯაბა ლაბაძის ფოტო
ქვეყანა	საქართველო
მხარე	კახეთის მხარეკახეთის მხარე
მუნიციპალიტეტი	თელავის მუნიციპალიტეტი
თემი	რუისპირი
კოორდინატები	41°58′15″ ჩ. გ. 45°25′19″ ა. გ.
ცენტრის სიმაღლე	500 მ
მოსახლეობა	271 კაცი (2014)
ეროვნული შემადგენლობა	ქართველები 97,0 % აზერბაიჯანელები 1,1 % სომხები 0,7 %
სასაათო სარტყელი	UTC+4
სატელეფონო კოდი	+995

ისტორია

ამ ადგილზე დასახლება უფრო ძველია ვიდრე საკუთრივ რუისპირში. კახეთიდან (თელავიდან) ქართლში გადამავალ, მნიშვნელოვან გზასთან სოფლის სიახლოვემ ადრევე დააჩნია კვალი მის სამეურნეო-ეკონომიკურ ყოფას. საისტორიო წყაროებში ასახული XI საუკუნიდან იხსენიება: „მეუფემან კათალიკოს-პატრიარქმან მელიქსედეკ მოიგო ნათქვამი „მატიანე ქართლისაიში“, ესენი კათალიკოსმა სვეტიცხოვლის მონასტერს შესძინოთ სოფელ ახატლის ყმა-მამული“. საქართველოს კათალიკოსს ამ დროიდან XIX საუკუნემდე შეუნარჩუნებია აქ თავისი სამფლობელოები. ახატელი, როგორც განვითარებული მეურნეობისა და მევენახეობის ადგილი კახეთში, მოიხსენიება XIII-XV საუკუნეების საბუთებში. ამ პერიოდში სოფელში ადგილი ჰქონდა ყმა-მამულის ხშირ ყიდვა-გაყიდვას. წლების განმავლობაში სვეტიცხოვლის ყმა-მამულის რაოდენობამ თანდათან იკლო. 1447 წლისთვის მას მხოლოდ გლეხობის 6 კომლიღა შერჩა. 1579 წელს ალექსანდრე II-მ სვეტიცხოველს მამულების მფლობელობა განუახლა კახეთში. მათ შორის ახატელშიც, სადაც იმჟამად სვეტიცხოველს „ხუთი მთელი გლეხი და საგლეხო მამული ჰქონდა“. 1616 წლის ერთ-ერთ საბუთში მოხსენიებულია მცხეთის აზნაური ელიოზის ძე, რომელიც ახალ წელში დარჩენილ სვეტიცხოვლის ოთხ კომლ გლეხს განაგებდა. XVII საუკუნიდან სოფელში ყმა-მამულის დიდ ნაწილს კახეთის თავადები — მაყაშვილები დაეპატრონენ. XVII-XVIII საუკუნეებში შაჰ-აბასისა და სხვა დამპყრობთა დამანგრეველმა შემოსევებმა, მათ შორის „ლეკიანობამ“, სოფლის სამეურნეო ცხოვრება რამდენადმე დააკნინა. მოსახლეობის ნაწილი XVIII საუკუნეში რუისპირში გადასახლდა. ვინც დარჩა, შიშიანობის ჟამს, რუისპირის ციხესიმაგრეს აფარებდა თავს. ქართლ-კახეთის სამეფოს გაუქმების შემდეგ, ახატელი ტფილისის გუბერნიის თელავის მაზრაში შედიოდა. დღეს სოფელში მოსდევენ მევენახეობას, მებაღეობას და მემინდვრეობას.

დემოგრაფია

აღწერის წელი	მოსახლეობა
2002	504
2014	271

იხილეთ აგრეთვე

• ახატლის ღვთაების ეკლესია
• ახატლის ღვთისმშობლის ეკლესია
• ახატლის ციხე-დარბაზი
• ახატლის მაცხოვრის ეკლესია

ლიტერატურა

• ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 2, თბ., 1977. — გვ. 103.

• კახაძე .კ, საქართველოს ისტორიისა და კულტურის ძეგლთა აღწერილობა, ტ. 1-II, თბ., 2015. — გვ. 160.