|
პუბლიუს დეციუსი ისე ავიდა შემაღლებაზე რომ სამნიტებმა ვერც კი შეამჩნიეს, ხოლო როდესაც შეამჩნიეს ისე გაოგნდნენ რომ კონსულის ჯარებმა მოახერხეს უსაფრთხო ადგილზე გასვლა, სანამ ყველას ყურადღება დეციუსისკენ იყო მიბყრობილი და სანამ დეციუსის ჯარისკაცები სამნიტებს შუბებით და ისრებით აკავებდნენ. ამასობაში დაღამდა. ღამით დეციუსმა და ცენტურიონებმა კარგად დაზვერეს მტრის ბანაკი და შემდეგ მან შეკრიბა ჯარისკაცები და შესთავაზა ამავე ღამეს ჩუმად გაპარულიყვნენ ბორცვიდან სამნიტების ბანაკის გავლით და შეერთებოდნენ კონსულის ლეგიონებს. ჯარისკაცები დათანვდნენ.
:"hoc silentium, milites," inquit, "omisso militari adsensu in me audiendo seruandum est. Vbi sententiam meam uobis peregero, tum quibus eadem placebunt in dextram partem taciti transibitis; quae pars maior erit, eo stabitur consilio. Nunc quae mente agitem audite. Non fuga delatos nec inertia relictos hic uos circumuenit hostis: uirtute cepistis locum, uirtute hinc oportet euadatis. Veniendo huc exercitum egregium populo Romano seruastis: erumpendo hinc uosmet ipsos seruate; digni estis qui pauci pluribus opem tuleritis, ipsi nullius auxilio egueritis. Cum eo hoste res est, qui hesterno die delendi omnis exercitus fortuna per socordiam usus non sit, hunc tam opportunum collem imminentem capiti suo non ante uiderit quam captum a nobis, nos tam paucos tot ipse milibus hominum nec ascensu arcuerit nec tenentes locum, cum diei tantum superesset, uallo circumdederit. Quem uidentem ac uigilantem sic eluseritis, sopitum oportet fallatis, immo necesse est; in eo enim loco res sunt nostrae ut uobis ego magis necessitas uestrae index quam consilii auctor sim. Neque enim, maneatis an abeatis hinc, deliberari potest, cum praeter arma et animos armorum memores nihil uobis fortuna reliqui fecerit fameque et siti moriendum sit, si plus quam uiros ac Romanos decet ferrum timeamus. Ergo una est salus erumpere hinc atque abire; id aut interdiu aut nocte faciamus oportet. Ecce autem aliud minus dubium; quippe, si lux exspectetur, quae spes est non uallo perpetuo fossaque nos saepturum hostem, qui nunc corporibus suis subiectis undique cinxerit, ut uidetis, collem? Atqui si nox opportuna est eruptioni, sicut est, haec profecto noctis aptissima hora est. Signo secundae uigiliae conuenistis, quod tempus mortales somno altissimo premit; per corpora sopita uadetis uel silentio incautos fallentes uel sentientibus clamore subito pauorem iniecturi. Me modo sequimini, quem secuti estis; ego eandem quae duxit huc sequar fortunam. Quibus haec salutaria uidentur, agitedum in dextram partem pedibus transite."{{სქოლიო|2|სიტყვა}}
ჯარისკაცებმა ჩუმად გაიარეს ბანაკის ნახევარი, როდესაც ერთერთმა რომაემლა ფარს გამოკრა ფეხი და ხმაური გამოიწვია, რამაც სამიტელები გააღვიძა. დეციუსმა ბრძანა აეტეხათ ყვირილი, რათა დიდი ლაშქრის ილუზია შეექმნათ. ამ აურზაურში რომაელებმა გააღწიეს სამნიტების ბანაკიდან და მშვიდობიანათ შეუერთდნენ რომაელთა ბანაკს.
:"milites Romani, este; uestrum iter ac reditum omnia saecula laudibus ferent; sed ad conspiciendam tantam uirtutem luce ac die opus est, nec uos digni estis quos cum tanta gloria in castra reduces silentium ac nox tegat; hic lucem quieti opperiamur."{{სქოლიო|32|სიტყვა2}}
ბანაკში დეციუსს და მის რაზმს დიდი სიხარულით შეხვდნენ. მათ ბანაკში ტრიუმფალირი სვლა მოუწყვეს. კონსულმა აქო დეციუსის გმირობა. იმავე დღეს დეციუსის შესთავაზა დაბნეული სამნიტების საბოლოოდ დამარცხება. კონსულმა მოიწონა ეს აზრი და რომაელებმა სასტიკად გაჟლიტეს მიმოფანტული სამნიტები, 30 000-მდე მოკლეს და ბანაკი გაძარცვეს.
|
