ედმუნდ ჰუსერლი: განსხვავება გადახედვებს შორის

[[Imageფაილი:EdmundHusserlEdmund Husserl 1900.jpg|thumb|right|ედმუნდ ჰუსერლი, 1900 წელს]]

'''ედმუნდ ჰუსერლი''' ([[გერმ.]] {{lang-de|Edmund Husserl}}) (*დ. [[8 აპრილი]]., [[1859]], [[პროსნიცი]] ― † გ. [[26 აპრილი]]., [[1938]], [[ფრაიბურგი]]), [[გერმანელები|გერმანელი]] ფილოსოფოს-იდეალისტი, ტრანსცენდენტალური ფენომენოლიგიის ფუძემდებელი.

[[ფრეგე, გოტლობ ფრეგე| გ. ფრეგეს]] კრიტიკამ დააჩქარა ჰესერლის მიერ ფსიქოლოგიზმის უარყოფა. მეცნიერებათა ფილოსოფიის დაფუძნების ახალი პოზიცია ჰუსერლმა ჩამოაყალიბა "ლოგიკური„ლოგიკური გამოკვლევების"გამოკვლევების“ 2 ტომში ( 1900-1901 ). I ტომის გამო იგი ანტიფსიქოლოგიზმის მედროშედ აღიარეს, II ტომის გამო კი ფსიქოლოგიზმის დაცვა დააბრალეს, რადგან დროსა და სივრცეში მოცემული ფაქტის ცვალებადობაში ინვარიანტული ზედროულის ძიების გზას დესკრიფციული ფაიქოლოგია უწოდა. ჰუსერლი ცოდნის ობიექტურობის საფუძვლებს სუბიექტურობაში --— ობიექტების შესახებ ჩვენს ცოდნაში ეძიებდა, რასაც ხელი შეუწყო მისმა შეხვედრამ [[დილთაი, ვილჰელმ დილთაი| ვ. დილთაისთან]] ( [[1905]] ). განავითარა "ფილოსოფიის„ფილოსოფიის, როგორც მკაცრი მეცნიერების"მეცნიერების„ ( [[1911]] ) იდეა. ეს იდეა დაიცვა შრომაში "იდეები„იდეები წმინდა ფენომენოლოგიისა და ფენომენოლოგიური ფილოსოფიისათვის"ფილოსოფიისათვის“ ( დაწერა 3 წიგნად, [[1913]] გამოიცა პირველი -— "ზოგადი„ზოგადი შესავალი ფენომენოლოგიაში"ფენომენოლოგიაში“, სხვები კი - ჰუსერლის სიკვდილის შემდეგ ).

ჰუსერლი არ კმაყოფილდებოდა მიღწეულით, მუდამ ახალ დასაბუთებას ეძებდა თავისი [[ფენომენოლოგია | ფენომენოლოგიისათვის]]. იგი თანდათან მეტ როლს ანიჭებდა წმინდა სუბიექტურობას, როგორც ჩვენი ცოდნის მაკონსტიტუირებელს. ამგვარი ტრანსცენდენტალური იდეალიზმით მას სურდა დაედგინა [[ბოლცანო, ბერნარდ ბოლცანო| ბ. ბოლცანოს]] გავლენით გაზიარებული "თავისთავადი„თავისთავადი ჭეშმარიტების"ჭეშმარიტების“ ბუნება. თუმცა არც ეს და არც "თავად„თავად საგნებისაკენ"საგნებისაკენ“ სწრაფვა არ ნიშნავდა ჰუსერლისთვის ცნობიერების ინტენსიურობას; ამიტომ მისი ფენომენოლოგია ტრანსცენდენტალური ეგოლოგიის (მოძღვრება აბსოლუტური "მეს"„მეს“ შესახებ) სახეს იღებს: სუბიექტი ფენომენებს, როგორც ცნობიერების ნაკადს მყარ ელემენტების, არსების ჭვრეტით აყალიბებს. ჰუსერლი ამ მიზნით ითვისებს [[დეკარტი, რენე დეკარტი| რ. დეკარტის]], [[კანტი, იმანუელ კანტი| ი. კანტისა]] და სხვათა შეხედულებებს. სხვა შრომებში ჰუსერლი ცდილობს ახლებურად დაასაბუთოს ის შეხედულებანი, რომლებიც მოცემულია მის ძირითად ნაშრომში "იდეები„იდეები..."“ (1913). ეგზისტენციალიზმის აღმოცენების შემდეგ ჰუსერლი განსაკუთრებულ ყურადღებას აქცევდა საკუთარი მეთოდით გაგებულ [[ემპირიული ადამიანი|ემპირიულ ადამიანს]] და სოციალურ გარემოს. ამის შედეგია ნაშრომი "ევროპული„ევროპული მეცნიერების კრიზისი და ტრანსცენდენტალური ფენომენოლოგია"ფენომენოლოგია“ ( [[1936]] ).

ჰუსერლის გავლენას განიცდიდნენ [[იასპერსი, კარლ იასპერსი| კ. იასპერსი]], [[ჰაიდეგერი, მარტინ ჰაიდეგერი| მ. ჰაიდეგერი]], [[ჰარტმანი, ნიკოლაი ჰარტმანი| ნ. ჰარტმანი]], [[შელერი, მაქს შელერი| მ. შელერი]], [[სარტრი, ჟან პოლ სარტრი| ჟ. პ. სარტრი]], მ. მერლო-პონტი და სხვები. ოციანი წლების დასაწყისში ჰუსერლის სემინარების აქტიური მონაწილე იყო პროფ. [[ბაქრაძე, კონსტანტინე ბაქრაძე| კ. ბაქრაძე]]. ჰუსერლის კვლევის ცენტრი მრავალ ქვეყანაშია, არქივი და გამომცემლობა -— ლუვენში.

[[კატეგორია:დაბადებული 1859]]

[[კატეგორია:გარდაცვლილი 1938]]