ჰანზა: განსხვავება გადახედვებს შორის

[[Imageფაილი:Extent of the Hansa.jpg|thumb|425px|ჩრდილოეთი ევროპა 1400 წელს, რუკაზე არის ნაჩვენები ჰანზას კავშირის ტერიტორია და მისი გავლენის სფეროები.]]

[[Imageფაილი:Lübeck Holstentor.jpg|thumb|425px|ლუბეკი ციხესემაგრე - ”ჰანზას დედოფალი”]]

'''ჰანზას კავშირი''' (ასევე ცნობილია როგორც უბრალოდ '''ჰანზა''') ([[გერმანული ენა|გერმ.]] Hanse, ძველ ქვ. გერმ. Hansa, სიტყვასიტყვით «ჯგუფი», «კავშირი», «ამხანაგობა») იყო ვაჭართა გილდიების სამხედრო-სავაჭრო კავშირი, რომელიც მე-XII-XVII საუკუნეების განმავლობაში [[ბალტიის ზღვა]]ზე, ნაწილობრივ [[ჩრდილოეთის ზღვა]]ზეც, და საერთოდ, [[ჩრდილოეთი ევროპა|ჩრდილოეთ ევროპაში]], სავაჭრო მონოპოლიას აწესებდა და მართავდა. ასევე ჰანზას ქალაქებს ჰქონდათ საკუთრარი კანონები და სამხედრო ძალა, რომელსაც კავშირის წევრები ერთმანეთის დასაცავად და დასახმარებლად იყენებდნენ.

ჩრდილოეთ გერმანიის ქალაქების სავაჭრო კავშირი XIV-XVII სს-ში, ფორმალურად 1669 წლამდე არსებობდა. იგი მემკვიდრე იყო გერმანელ ვაჭართა საზღვარგარეთული გაერთიანებისა. [[1157]] წელს ლონდონში დაარსდა [[კელნის ვაჭართა ჰანზა]], რომელიც 1281-82 [[ჰამბურგი]]სა და [[ლიუბეკი]]ს ჰანზებს შეუერთდა გერმანიის (ჰანზის) სახელწოდებით. კიდევ უფრო მეტი მნიშვნელობა ჰქონდა კუნძულ [[გოტლანდი]]ს ამხანაგობას (ცენტრი [[ვისბიუ]]). XIII საუკუნიდან ჰანზის სათავეში მოექცა გერმანული ქალაქები, რომლებიც ემყარებოდა გერმანული კოლონიზაციის წარმატებებს აღმოსავლეთ ევროპის სლავურ ქვეყნებსა და [[ბალტიისპირეთი|ბალტიისპირეთში]] და გერმანიის რაინდული ორდენების და სამხედრო ძლიერებას, ჰანზის ეკონომიკურ და პოლიტიკურ ცენტრად იქცა ქალაქი [[ლიუბეკი]]. აქვე იმართებოდა ჰანზის ყრილობები. 1356-58 დასრულდა ჰანზის ჩამოყალიბება, მაგრამ კავშირი საბოლოოდ გაფორმდა 1367-70 წწ [[დანია|დანიის]] წინააღმდეგ ჰანზის ძლევამოსილი ომის შემდეგ. [[შტრალზუნდის ზავი]]თ 1370 ჰანზამ ფართო სავაჭრო პრივილეგიები მოიპოვა. თავისი აყვავების ხანაში (XIV საუკუნის მეორე ნახევარში და XV საუკუნის დამდეგი) ჰანზა აერთიანებდა ჩრდილოგერმანიისა და საზღვარგარეთის ასზე მეტ ქალაქს, მათ შორის [[ბალტიისპირეთი]]ს ქალაქებს: რეველს ([[ტალინი]]), დერპტს ([[ტარტუ]]), [[რიგა]]ს და სხვა. ჰანზა გაბატონებული იყო [[ჩრდილოეთის ზღვა|ჩრდილოეთისა]] და [[ბალტიის ზღვა|ბალტიის ზღვებზე]], იგი მონოპოლიურ საშუამავლო ვაჭრობას აწარმოებდა ჩრდილო, დასავლეთ, აღმოსავლეთ და ნაწილობრივ ცენტრალური ევროპისა და ხმელთაშუა ზღვის რეგიონის ქვეყნებთან.

ჰანზის სამხედრო ძალები შედგებოდა ცალკეული ქალაქების ფლოტისა და ჯარებისაგან. ქალაქებში ხელისუფლება სავაჭრო პატრიციატის ხელში იყო. ჰანზა ხელს უწყობდა ევროპის დასავლეთსა და ცენტრში საფეიქრო და სამთამადნო მრეწველობის განვითარებას, მაგრამ ამავე დარგების განვითარებას აფერხებდა აღმოსავლეთ ევროპაში და ზღუდავდა ადგილობრივი ეროვნული ვაჭრობის საქმიანობას; ჰანზის ეკონომიკური და პოლიტიკური ძლიერება საგრძნობლად შეირყა XV საუკუნეში, ამას მრავალი მიზეზი ჰქონდა: ინგლისელ და ჰოლანდიელ ვაჭართა კონკურენცია, რომელთაც ზურგს უმაგრებდა ძლიერი ცენტრალიზებული სახელმწიფო ხელისუფლება, მეტოქეობა ჩრდილოეთ და სამხრეთ გერმანიის ქალაქებს შორის, კონფლიქტები ჩრდილოეთ გერმანულ სამთავროებთან და სხვა. XVI საუკუნეში დიდმა გეოგრაფიულმა აღმოჩენებმა არსებითი ცვლილებები გამოიწვია ვაჭრობის მსოფლიო სტრუქტურაში და ჰანზამ საბოლოოდ დაკარგა თავისი ჯერ ეკონომიკური, მერე კი პოლიტიკური მნიშვნელობა.

ჰანზის ბოლო ყრილობაზე [[1669]] წელს მხოლოდ ექვსი ქალაქი მონაწილეობდა.