|
ryan is gay
'''მასა''', მატერიის ინერტულობის და გრავიტაციული თვისებების ერთ–ერთი ძირითადი ფიზიკური მახასიათებელი სიდიდე.
* ინერტული მასა – განსაზღვრავს სხეულის თვისებას შეინარჩუნოს მოძრაობა. კლასიკურ [[მექანიკა|მექანიკაში]] ინერტული მასა განისაზღვრება, როგორც მოცემულ სხეულზე მოდებული ძალის შეფარდება ამ ძალით გამოწვეულ აჩქარებაზე
:<math> F = m \frac{dv}{dt} = m a </math> => <math> m = \frac{F}{a} </math>
* გრავიტაციული მასა – განსაზღვრავს ძალას, რომლითაც სხეული ურთიერთქმედებს გრავიტაციულ ველთან.
:<math> F = G{M_1 M_2 \over r^2}</math>
ექსპერიმენტალურად დამტკიცებულია მათი ტოლობა, რაც ექვივალენტობის პრინციპს ექვემდებარება. ინერტული და გრავიტაციული მასების ტოლობას ჯერ კიდევ [[ნიუტონი, ისააკ|ნიუტონმა]] მიაქცია ყურადღება და შეამოწმა კიდეც ექსპერიმენტალურად 10<sup>−3</sup> რიგის სიზუზტით. დღესდღეობით ექვივალენტობის პრინციპი უფრო დიდი სიზუსტით (3x10<sup>−13</sup>) არის შემოწმებული.
კლასიკურ ფიზიკაში მასა ინვარიანტული სიდიდეა და არ იცვლება ათვლის სისტემათა მიმართ. მასა აგრეთვე ადიტიური სიდიდეცაა, ანუ სისტემის მასა მისი შემადგენელი ნაწილების მასათა ჯამის ტოლია. რელატივისტური ფიზიკაში საქმე სხვაგვარადაა. მასა აქაც ინვარიანტულია, მაგრამ ამ შემთხვევაში იგულისხმება უძრაობის მასა (სხეულის იმპულსის ოთხვექტორის სიგრძე ინვარიანტულია ლორენცის გარდაქმნების მიმართ) და არაადიტიურია.
ბუნებაში გვხვდება ნულოვანი მასის მქონე ობიექტებიც. ასეთებია მაგალითად: [[ფოტონი]] და [[გრავიტონი]]. ნულოვანი მასის გამო ისინი [[სინათლის სიჩქარე|სინათლის სიჩქარით]] (''c'' ≈ 300.000 კმ/წმ) მოძრაობენ.
ელემენტარული ნაწილაკების ფიზიკაში, სტანდარტული მოდელის თანახმად, ნაწილაკის მასის არსებობა განპიროვნებულია ნაწილაკების [[ჰიგსის ბოზონი|ჰიგსის ბოზონებთან]] ურთიერთქმედებით.
[[სი|SI]] სისტემაში მასის საზომი ერთეულია – [[კილოგრამი]]. [[CGS]] სისტემაში გამოიყენება – [[გრამი]].
{{ფიზიკა}}
[[კატეგორია:ფიზიკური სიდიდეები]]
[[კატეგორია:მექანიკა]]
{{Link FA|it}}
{{Link FA|ast}}
[[af:Massa]]
[[als:Masse (Physik)]]
[[ar:كتلة]]
[[ast:Masa]]
[[az:Kütlə (fiziki kəmiyyət)]]
[[be:Маса]]
[[be-x-old:Маса]]
[[bg:Маса (величина)]]
[[br:Mas]]
[[bs:Masa]]
[[ca:Massa]]
[[cs:Hmotnost]]
[[cy:Màs]]
[[da:Masse (fysik)]]
[[de:Masse (Physik)]]
[[el:Μάζα]]
[[en:Mass]]
[[eo:Maso]]
[[es:Masa]]
[[et:Mass]]
[[eu:Masa]]
[[fa:جرم (فیزیک)]]
[[fi:Massa]]
[[fr:Masse]]
[[gl:Masa]]
[[gu:દળ]]
[[he:מסה]]
[[hr:Masa]]
[[hu:Tömeg]]
[[ia:Massa]]
[[id:Massa]]
[[io:Maso]]
[[is:Massi]]
[[it:Massa (fisica)]]
[[ja:質量]]
[[ko:질량]]
[[ku:Bariste]]
[[la:Massa]]
[[lb:Mass (Physik)]]
[[ln:Libóndó]]
[[lt:Masė]]
[[lv:Masa]]
[[mk:Маса]]
[[ml:പിണ്ഡം]]
[[mr:वस्तुमान]]
[[ms:Jisim]]
[[nds:Masse (Physik)]]
[[nl:Massa (natuurkunde)]]
[[nn:Masse]]
[[no:Masse]]
[[nov:Mase]]
[[oc:Massa]]
[[pl:Masa (fizyka)]]
[[pt:Massa]]
[[qu:Wisnu]]
[[ro:Masă]]
[[ru:Масса]]
[[scn:Massa]]
[[sh:Masa]]
[[simple:Mass]]
[[sk:Hmotnosť]]
[[sl:Masa]]
[[sq:Masa]]
[[sr:Маса]]
[[su:Massa]]
[[sv:Massa]]
[[szl:Masa]]
[[ta:திணிவு]]
[[tg:Масса]]
[[th:มวล]]
[[tr:Kütle]]
[[uk:Маса]]
[[ur:کمیت]]
[[vi:Khối lượng]]
[[yi:מאסע]]
[[zh:质量]]
[[zh-min-nan:Chit-liōng]]
[[zh-yue:質量]]
| 