კავკასიის ომი: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შეუმოწმებელი ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
668732 ცვლილების გაუქმება Garogack-ის მიერ (განხილვა)
No edit summary
ხაზი 1:
[[სურათი:Оставление горцами аула.jpg|thumb|300px|მთიელიმთიული ლტოლვილები ([[პეტრე გრუზინსკი]])]]
'''კავკასიის ომი''' იყოფა(ასევე ორცნობილი ძირითადროგორც ნაწილად. პირველი - [['''რუსეთის იმპერია|რუსეთის იმპერიის]] მიერ კავკასიის დაპყრობა(1763—1864)''', და მეორე1785—1864)კავკასიელისამხედრო ხალხებისქმედებების ბრძოლასერია, თავისუფლებისთვის(1864-დღემდე).რომელიც ომის პირველ ნაწილს,[[კავკასია]]ში [[რუსეთის იმპერია|რუსეთის იმპერიის]] შეჭრას მოჰყვა და დასრულდა ამ უკანასკნელის მიერ მთელიჩრდილოეთ კავკასიის ოკუპაციაანექსიითა მოჰყვადა ჩეჩნეთის, ასევედაღესტანისა და ჩრდილოდასავლეთ კავკასიის ზოგიერთი მთიელი ხალხის განადგურება,განადგურებით. ომს შედეგად ასევე მოჰყვა ჩრდილოეთ კავკასიის მოსახლეობის მნიშვნელოვანი ნაწილის იძულებითი გადასახლება [[ოსმალეთის იმპერია]]ში (იხ. [[მუჰაჯირობაკავკასიური მუხაჯირობა]]). ომს სრულიად შეეწირა [[უბიხები|უბიხი ხალხი]] (ერი სრულიად ამოწყდა ან უკვალოდ ასიმილირდა), ხოლო მთისპირა და ზღვისპირა საუკეთესო მიწები რუსეთიდან ჩამოსახლებულ ოჯახებს გადაეცა. ხოლო ომის მეორე ნაწილი მოიცავს მთელ რიგ სამხედრო შეტაკებებს [[რუსეთი|რუსეთსა]] და კავკასიელ ხალხებს შორის, უმეტესად [[საბჭოთა კავშირი|საბჭოთა კავშირის]] დაშლის შემდეგ.
 
==პირველი ტალღა (1763-1864)==
===სამხრეთ კავკასიის ფრონტი===
[[1783]] წლის [[24 ივლისი|24 ივლისს]] ერეკლე მეორემ და ეკატერინე დიდმა ხელი მოაწერეს თანამშრომლობისა და პროტექტორატის ტრაქტატს. საქართველომ [[რუსეთის იმპერია]]ს საგარეო [[პოლიტიკა]] დაუთმო საშინაო საქმეებში ჩაურევლობის, ავტონომიურობისა და მთლიანობის დაცვის პირობით. საქართველოს საშინაო პოლიტიკა ხელშეუხებული უნდა ყოფილიყო. მაგრამ რუსეთმა ოფიციალურად დადებული პირობა არ შეასრულა. [[ეკატერინე დიდი]] [[1796]] წელს დესპოტმა იმპერატორმა [[პავლე I|პავლე პირველმა]] შეცვალა; 2 წლის შემდეგ, ერეკლე მეორე მისმა უმოქმედო მემკვიდრემ, საქართველოს უკანასკნელმა მეფემ გიორგი მეთორმეტემ ([[1798]]-[[1800]]) შეცვალა, რომლის გარდაცვალების შემდეგაც, [[1800]] წლის [[28 დეკემბერი|28 დეკემბერს]], მის შვილებსა და ძმებს შორის ტახტისთვის ბრძოლა გაიმართა. [[1801]] წელს, [[18 იანვარი|18 იანვარს]] იმპერატორმა პავლე პირველმა გამოსცა მანიფესტი, რომლითაც რუსეთის იმპერიის მიერ საქართველოს სამეფოს ანექსია გამოაცხადა. 1801 წლის [[15 სექტემბერი|15 სექტემბერს]], [[ალექსანდრე I|ალექსანდრე პირველმა]] [[1783]] წლის ტრაქტატის დარღვევა ახალი საიმპერატორო მანიფესტით დაადასტურა. საქართველოს უძველესი სამეფო რუსეთის სახელმწიფოს შემადგენელ ნაწილად იქცა.
 
 
[[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანის]] ოკუპაცია, [[რუსეთის იმპერია|რუსეთის იმპერიის]] მიერ 1913 წელს, ხოლო [[სომხეთი|აღმოსავლეთ სომხეთისა]] - 1929 წელს დასრულდა.
 
===აღმოსავლეთ კავკასიის ფრონტი===
1817 წელს მოხდა პირველი შეტაკებები [[რუსეთი|რუსეთის]] არმიასა და მთიელი კავკასიელებს შორის. ომი უფრო ღრმა სტადიაში გადავიდა მას შემდეგ, რაც [[რუსეთი|რუსეთმა]] წარმატებას მიაღწია [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთისა]] და [[სპარსეთი|სპარსეთის]] წინააღმდეგ ომებში. რუსული არმია [[ჩრდილო კავკასია|ჩრდილო კავკასიაში]] უდიდეს წინააღმდეგობას გადაეყარა. მთიელ კავკასიელებს მეთაურობდნენ: [[ღაზი მოლა]], [[ჰამზათ-ბეგი]], [[ჰაჯი-მურატი|ჰაჯი-მურატი]] და [[შამილი]]([[1834]] წლიდან). 1845 წელს, [[შამილი|შამილმა]] შეძლო რა რუსეთის მსხვილმასშტაბიან შეტევის შეჩერება.
 
1853 წელს, [[რუსეთის იმპერია|რუსეთმა]], [[ყირიმის ომი|ყირიმის ომის]] გამო, დროებითი ზავი დადო [[შამილი|შამილთან]]. ზავმა დიდხანს ვერ გასტანა, 1855 წელს ომი გაგრძელდა. 1856 წლიდან - 1859 წლამდე, [[რუსეთის იმპერია|რუსეთის იმპერიის]] 250 000–იანმა არმიამ, [[გენერალი ბურიატინსკი|გენერალ ბურიატინსკის]] სარდლობით უდიდესი შეტევა წამოიწყო მთიელებზე.
 
ომი 1864 წლის 2 ივნისს, [[რუსეთის იმპერია|რუსეთის]] მეფის მანიფესტის გამოცემის შედეგად დასრულდა. [[შამილი|შამილმა]] კი მეფეს ლოიალობა გამოუცხადა და [[რუსეთი|რუსეთის]] ცენტრალურ მიწებში ცხოვრებას დათანხმდა.
 
===ჩერქეზეთის ფრონტი===
[[რუსეთის იმპერია]] ჩერქეზეთში სამხედრო კამპანიას 101 წლის განმავლობაში, 1763 წლიდან - 1864 წლამდე ეწეოდა. ისინი გადაეყარნენ უდიდეს წინააღმდეგობას კავკასიელების მთიელების მხრიდან.
 
ომის შედეგად, მთელი ჩრდილო-დასავლეთ კავკასია [[რუსეთის იმპერია|რუსეთის იმპერიის]] ხელში გადავიდა.
 
==მეორე ტალღა (1991-დღემდე)==
===ოსური სეპარატიზმი===
1991 წლის 5 იანვარს დაწყებული ომი [[საქართველო|საქართველოს]] შინაგან ჯარებსა და [[ოსები|ოს]] სეპარატისტებს შორის 1992 წლის 24 ივნისს დასრულდა. მას რუსი "მშვიდობისმყოფელების" შესვლა ე.წ. სამხრეთ ოსეთში და ამ უკანასკნელის ქართულ და ოსურ კონტროლირებად ტერიტორიებად დაყოფა მოჰყვა. ოსი სეპარატისტები მთელი ომის განმავლობაში [[რუსეთი|რუსეთისგან]] იღებდნენ მატერიალურ თუ მორალურ მხარდაჭერას.
 
===აფხაზეთის ომი===
{{მთავარი|აფხაზეთის შეიარაღებული კონფლიქტი (1992-93)}}
{{მთავარი|აფხაზეთის ომი (1998)}}
{{მთავარი|სამხრეთ ოსეთის ომი (2008)}}
აფხაზეთის ომი 1992—93 წლებში მიმდინარეობდა [[საქართველოს შეიარაღებული ძალები|საქართველოს სამთავრობო ჯარებსა]] და სეპარატისტულად განწყობილ ეთნიკურ აფხაზთა ერთ ნაწილს შორის, რომელიც 13 თვესა და 13 დღეს გაგრძელდა. სეპარატისტთა მხარეს ასევე იბრძოდნენ ადგილობრივი სომხები (ბაგრამიანის სახელობის ბატალიონი), დაქირავებული მებრძოლები [[ჩრდილოეთი კავკასია|ჩრდილოეთ კავკასიიდან]], [[კაზაკები|კაზაკთა]] შეიარაღებული მილიციის მეომრები, რომელთაც არაოფიციალურად მხარს უჭერდა [[რუსეთი]]ს სამხედრო ბაზის გარნიზონი [[გუდაუთა]]ში.
 
კონფლიქტის შედეგად, საქართველოს ცენტრალურმა მთავრობამ კონტროლი დაკარგა [[აფხაზეთი|აფხაზეთზე]].
 
კონფლიქტის შედეგად დაიღუპა 20,000-დან 30,000-მდე ეთნიკური ქართველი, ხოლო 250,000-ზე მეტი ადამიანი კი აფხაზეთიდან ლტოლვილი გახდა. კონფლიქტის განმავლობაში ორივე მხარის მიერ ჩადენილი იქნა უამრავი სამხედრო დანაშაული, მათ შორის ქართული მოსახლეობის ეთნიკური წმენდა. მოკლული იქნა 2,500-დან 4,000-მდე აფხაზი, 20,000 აფხაზი კი ლტოლვილად იქცა.
 
[[1998]] წელს, აფხაზეთში სამხედრო კონფრონტაცია გამეორდა, რასაც ათეულ ათასობით [[ქართველები|ეთნიკური ქართველის]] გამოდევნა მოჰყვა [[გალი|გალის რაიონიდან]].
 
[[2008]] წლის [[12 აგვისტო|12 აგვისტოს]], [[აფხაზები|აფხაზმა სეპარატისტებმა]] [[რუსეთი|რუსეთის]] ღია დახმარებით [[ზემო აფხაზეთი]] აიღეს, რის შემდეგადაც [[აფხაზეთი]], [[რუსეთი|რუსეთმა]] და [[ნიკარაგუა|ნიკარაგუამ]] დამოუკიდებელ სახელმწიფოდ აღიარეს.
 
 
{{ომი}}
[[კატეგორია:კავკასიის ომი]]
[[კატეგორია:რუსეთის იმპერიის ომები]]
[[კატეგორია:კავკასიის ახალი ისტორია]]
 
[[ca:Guerra del Caucas]]
[[en:Caucasian War]]
[[fr:Guerre du Caucase]]
[[he:מלחמת קווקז]]
[[ja:カフカーズ戦争]]
[[nl:Kaukasusoorlog]]
[[pt:Guerra do Cáucaso]]
[[ru:Кавказская война]]
[[sv:Kaukasiska kriget]]
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/კავკასიის_ომი“-დან