იუგოსლავიის დაშლა: განსხვავება გადახედვებს შორის
[შეუმოწმებელი ვერსია] | [შეუმოწმებელი ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
მNo edit summary |
|||
ხაზი 27:
; [[1991]] წელს [[ევროპის თანამეგობრობა|ევროპის თანამეგობრობის]] მიერ ინიციირებული [[ბადენტერის კომისია|ბადენტერის კომისია]] მივიდა იმ დასკვნამდე, რომ [[იუგოსლავია]] დაიშალა.
== ზოგადი პოლიტიკური მდგომარეობა ==
[[სურათი:JosipBrozTito.png|thumb|left|[[იოსიპ ბროზ ტიტო |ტიტო]] 1971]]
{{იუგოსლავიის ომები}}
=== იოსიპ ბროზ ტიტოს გარდაცვალება ===
[[იოსიპ ბროზ ტიტო]]ს გარდაცვალებისთანავე
1974 წლის [[კონსტიტუცია|კონსტიტუციით]] ტიტოს
სწორედ უმცირესობათა მისწრაფებების დათრგუნვამ გამოიწვია ქვეყანაში [[კონსტიტუციური კრიზისი]]. [[სლოვენები|სლოვენებში]], [[ხორვატები|ხორვატებში]], [[კოსოვოელები|კოსოვარებსა]] და [[სერბები|სერბებში]] ტიტოს გარდაცვალებისთანავე გამძაფრებით იფეთქა დაგროვილმა ეროვნულმა თვითშეგრძნებამ. გადაუწყვეტელ სოციალურ, პოლიტიკურ და სხვა სახის პრობლემებს კი უკმაყოფილება დაემატა სასულიერო, სამხედრო და სამოქალაქო ფენებში და შეიქმნა მდგომარეობა, როცა ყველა მხარემ ლამის ერთდროულად მოისურვა [[ომი]] და შედეგმაც არ დააყოვნა; '''ქვეყანაში გაჩაღდა მრავალეთნიკური და ინტერკონფესიური შეფერილობის [[სამოქალაქო ომი]]'''.
Line 43 ⟶ 44:
1986 წელს სერბიის მეცნიერებათა [[აკადემია]] აცხადებდა, რომ სერბული [[ნაციონალიზმი]] სულ უფროდაუფრო მძლავრობს, რომ [[იუგოსლავია]]ში მრავალი მნიშვნელოვანი პოსტი სერბებს უკავიათ.
[[სერბია]]ს, რომელიც ყოფილი [[იუგოსლავია|იუგოსლავიის]] ყველაზე დიდ და [[დემოგრაფია|დემოგრაფიულად]] ყველაზე ძლიერ ქვეყანა ს წარმოადგენდა 1974 წლის კონსტიტუციით შეუმცირეს
[[სურათი:Milosevic-1.jpg|thumb|right|[[სლობოდან მილოშევიჩი]]]]
მიუხედავად იმისა, რომ [[სლობოდან მილოშევიჩი|სლობოდან მილოშევიჩს]] სერბიის საზღვრებს გარეთ არ გააჩნდა არანაირი კომპეტენცია, მას ჰქონდა ძლიერი გავლენა მთელი ქვეყნის მასშტაბით წამყვან პირებზე.
სერბ სოციალისტთა ლიდერს სურდა 1974 წლის მდგომარეობის აღდგენა. სხვა წევრი რესპუბლიკები ([[ხორვატია]] და [[სლოვენია]]) კი მილოშევიჩის ამ განზრახვას [[დიდი სერბია|დიდი სერბიისაკენ]] გადაგმულ ნაბიჯად განიხილავდნენ. მიუხედავად ამისა, სერბთა ლიდერმა მოახერხა ე. წ. [[ანტიბიუროკრატიული რევოლუცია|ანტიბიუროკრატიული რევოლუციის]] ფარგლებში შეეზღუდა პროვინციების თანამონაწილეობის უფლება გადაწყვეტილებათა მიღების პროცესში. ასე დანიშნა მან ორი სერბი პროვინციების წარმომადგენლებად, რითაც გაინაღდა [[არჩევნები|საარჩევნებოდ]] მთელი რიგი ხმები.
ამ მოვლენათა შედეგად ეთნიკურმა ალბანელებმა კოსოვოში წამოიწყეს კოსოვოზე სერბთა გავლენის საწინააღმდეგო მოძრაობა. 1980 წელს ალბანელები შეადგენდნენ
იქ მცხოვრები სერბების რიცხვი შემცირდა როგორც მეორე მსოფლიო ომის დროს ალბანელთა მიერ სერბების მიმართ განხორციელებული გენოციდის, ასევე მოგვიანებითაც სერბი მოსახლეობის <ref>{{cite book |author=Ruza Petrovic |coauthors=Marina Blagojevic |editor=Milos Macura |title=The Migration of Serbs and Montenegrins from Kosovo and Metohija |origyear=1992 |url=http://www.rastko.org.yu/kosovo/istorija/kosovo_migrations/index.html |accessdate=2007-03-07 |publisher=[[Serbian Academy of Sciences and Arts]] |location=Belgrade |isbn=86-7025-154-X 1}}</ref> ჩაგვრის შედეგად, ისე რომ 1999 წელს სერბების 10
ასე გაჩნდა კოსოვოში პროტესტების პირველი დიდი ტალღა, რომელსაც სერბიის საპოლიციო ძალები და '''ინა''' ('''JNA''' = ''Jugoslovenska Narodna Armija'', ანუ ''Југословенска народна армија''. იხ. [[იუგოსლავიის სახალხო არმია]]) ახშობდა.
Line 58 ⟶ 59:
=== იუგოსლავიის სახალხო არმიის როლი ===
[[სურათი:Flag of SFR Yugoslavia.svg|thumb|იუგოსლავიის სახალხო არმიის (''
[[სურათი:Jna.png|thumb|left|[[იუგოსლავიის სახალხო არმია]] ([[სერბულ–ხორვატული ენა|''სერბ'']]. '''„სოციალისტური მამულის თავისუფლებისა და დამოუკიდებლობისათვის“''') '''ინა'''ს არაოფიციალური დროშა]]
[[იუგოსლავიის სახალხო არმია|იუგოსლავიის სახალხო არმიის]] როლი განსაკუთრებით ნათელი გახდა [[სლობოდან მილოშევიჩი]]ს სიტყვასა და საქმეში, რომელიც 1987 წლიდან მართავდა [[იუგოსლავიის კომუნისტური კავშირი|იუგოსლავიის კომუნისტურ პარტიას]].
ჯერ კიდევ მილოშევიჩის ხელისუფლებაში მოსვლამდე, პოლიციასა და '''ინა'''ში ('''JNA'''/'''JНA'''
მოგვიანებით, ომის დროს დიდი მნიშვნელობა ენიჭებოდა საბრძოლო პროპაგანდაში ხორვატების გაიგივებას ისტორიულად ცნობილ ფაშისტურ ორგანიზაცია '''უსტაშა'''სთან, ხოლო სერბებისა პარტიზანებთან. იუგოსლავიის სახალხო არმიას ხორვატები ზიზღნარევი ირონიით '''
== 1990–იანი წლების კრიზისული დრო ==
|