ოიდიპოსი: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შეუმოწმებელი ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
No edit summary
ხაზი 1:
[[ფაილი:Oedipus.jpg|frame|ოიდიპოსი და სფინქსი]]
'''ოიდიპოსი''' ({{lang-el|Οίδιπους}}) — მეფე [[ლაიოსი|ლაიოსისა]] და [[იოკასტე|იოკასტეს]] ვაჟი, [[თებე (საბერძნეთი)|თებეს]] მითურიმითიური მეფე, რომელმაც გაუცნობიერებლად საკუთარი მამა მოკლა და დედაზე იქორწინა.
 
ოიდიპოსის დედას მითებში ეპიკასტეს უწოდებენ, იოკასტე მას ტრაგიკოსებმა შეარქვეს. ოიდიპოსის მამას უწინასწარმეტყველეს, რომ მას მოელოდა თავისი შვილის ხელით სიკვდილი. ამ უსიამოვნო მოვლენის თავიდან აცილების მიზნით, როდესაც მას ვაჟი შეეძინა, ფეხები შეუკრა ("ოიდიპუს" ნიშნავს ფეხებშეკრულს) და მონას გადასცა გადასაგდებად, მაგრამ მონას შეეცოდა ჩვილი და აღსაზრდელად მისცა მწყემსებს [[კორინთო|კორინთოშიკორინთოსში]]. არსებობს მითის ძველი ვარიანტიც, რომლის მიხედვითაც მამამ ბავშვი თვითონ გადააგდო ზღვაში, მაგრამ ტალღებმა იგი ნაპირზე ცოცხალი გარიყეს და სიკიონის მეფემ იგი შვილად აიყვანა. როდესაც ოიდიპოსი გაიზარდა, დელფოს [[ორაკული|ორაკულმა]] უწინასწარმეტყველა, რომ მამას მოკლავდა და დედას ცოლად შეირთავდა. ამ საშინელი წინასწარმეტყველებით შეძრწუნებულმა ოიდიპოსმა გადაწყვიტა სამუდამოდ დაეტოვებინა სამშობლო და სასწრაფოდ გაეცალა კორინთოსკორინთოსს. გზაში მას, ერთ–ერთერთ-ერთ გზაჯვარედინზე შეეჩეხა ვინმე დიდებული, რომელიც შეედავა, შემდეგ შეებრძოლა და შემდეგ შემოაკვდა კიდეც. მასთან ერთად ოიდიპოსმა მისი მთელი ამალა ამოხოცა ერთისერთი ადამიანის გარდა, რომელმაც გაქცევით უშველა თავს. ამის შემდეგ ოიდიპოსი წავიდა თებეში და შესასვლელში მიადგა [[სფინქსი|სფინქსს]], რომელიც დარაჯობდა ქალაქის შესასვლელს და შესვლის მსურველთ უსვამდა კითხვას: „რა არის ისეთი, რაც დილას დადის ოთხ ფეხზე, შუადღისას – ორზე, და საღამოს – სამზეო“, გამოცანას ვინც ვერ გამოიცნობდა, სფინქსი ყველას ჭამდა. ოიდიპოსმა გამოიცნო ეს გამოცანა – უპასუხა, ეს ადამიანიაო, ამით გამწარებული სფინქსი უფსკრულში გადაიჩეხა. თებე განთავისუფლდაგათავისუფლდა ამ საშინელი ურჩხულისაგან და მადლიერმა თებელებმა გმირს ახლად დაღუპულდაღუპული მეფის ულამაზესი ქვრივი და სამეფო ტახტი შესთავაზეს. ოიდიპოსმა მიიღო შენათავაზები ჯილდო და თებეს მეფე გახდა. იოკასტეს და ოიდიპოსის ქორწინების შედეგად დაიბადნენ ვაჟები: ეტეოკლე და პოლინიკე და ქალები: [[ანტიგონე]] და ისმენე.
 
გარკვეული ხნის შემდეგ ქვეყანას შიმშილი და ჭირი მოედო. დელფოს სამისნოს წინასწარმეტყველების მიხედვით ყოველივე ამას არ მოეღებოდა ბოლო, მანამ ქალაქიდან ლაიოს მეფის მკვლელი არ გაძევდებოდა. ოიდიპოსი შეუდგა დამნაშავის ძებნას. გარკვეული დროის შემდეგ მან მიაგნო ლაიოსის ამალიდან გადარჩენილ ერთადერთ მოხელეს და მისგან გაიგო საშინელი ამბავი: რომ ის დიდებული, რომელიც მან რამდენიმე წლის წინათ გზაჯვარედინზე მოკლა, იყო სწორედ ლაიოს მეფე. ეს გადარჩენილი მოხუცი კი გამოდგა სწორედ ის, რომელსაც მრავალი წლის წინათ ლაიოსმა ფეხებგაკოჭილი ოიდიპოსი გადასცა გადასაგდებად და დაადასტურა, რომ ოიდიპოსი ლაიოსისა და მისი ცოლის იოკასტეს ვაჟი იყო. ამ უბედურებას ვეღარ გაუძლო გამწარებულმა გმირმა და თავითვალები დაიბრმავადაითხარა. იოკასტემ კი გაიგო რა, რომ ახდა წინასწარმეტყველება, თავი ჩამოიხრჩო. ამის შემდეგ დაბრმავებული მეფე გასცილდა თებეს და უგზო–უკვლოდუგზო-უკვლოდ ხეტიალი დაიწყო. ოიდიპოსის შემდგომი ცხოვრების შესახებ არსებობს მრავალი, სხვადასხვა შინაარსის ლეგენდა. ერთ–ერთიერთ-ერთი მათგანი მოგვითხრობს, რომ მან ცხოვრების უკანასკნელი წლები ისევ თებეში გაატარა. სხვა მითის მიხედვით მამა შვილებმა განდევნეს სამშობლოდან, რისთვისაც მან ისინი დაწყევლა და სწორედ ეს გახდა მათ შორის განხეთქილებისა და მათი დაღუპვის მიზეზი. ერთ–ერთიერთ-ერთი ათენური [[ლეგენდა|ლეგენდის]] თანახმად, ოიდიპოსმა სიცოცხლის უკანასკნელი წლები კოლონოშიკოლონოსში გაატარა. ზოგიერთი მეცნიერი ოიდიპოსს წინაბერძნულ ღვთაებად მიიჩნევს. სამხრეთ და შუა საბერძნეთში შემორჩენილია ოიდიპოსის კულტის ნიშნები. ჯერ კიდევ კლასიკურ პერიოდში ოიდიპოსის მითი დაამუშავეს და გამოიყენეს [[სოფოკლე|სოფოკლემ]], [[სენეკა|სენეკამ]], [[ესქილე|ესქილემ]], [[ევრიპიდე|ევრიპიდემ]] და სხვებმა. მითმა შთააგონა [[კორნელი, პიერ|კორნელი]], [[ვოლტერი]], [[შილერი, ფრიდრიხ|შილერი]] და ხელოვნების სხვა კორიფეები.
 
[[კატეგორია:ბერძნული მითოლოგია]]
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ოიდიპოსი“-დან