ვიკიპედია

კალენდარი: განსხვავება გადახედვებს შორის

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა
[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
← წინა ცვლილებაშემდეგი ცვლილება →
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ვიზუალურივიკიტექსტი
No edit summary
No edit summary
ხაზი 1:
{{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Surprizi|Surprizi]].|20|05|2022}}
'''კალენდარი''' ({{lang-la|Calendarium||ვალების ჩანაწერი|ვალების დავთარი}}<{{lang-la2|Calendae}} [|მრ. რ.] — |თვის პირველი დღე}}) — დროის შედარებით ხანგრძლივ პერიოდებად ([[დღე-ღამეებადღამე]]ებად, [[კვირა|კვირეებად]], თვეებად[[თვე]]ებად, წელიწადებად[[წელი]]წადებად, საუკუნეებად[[საუკუნე]]ებად) დანაწილებისა და აღრიცხვის სისტემა ყოველდღიურსოციალური, ცხოვრებასარელიგიური, დაკომერციული, საისტორიოადმინისტრაციული და გამოკვლევებშისხვა გამოსაყენებლადმიზნებისათვის.
 
==ისტორია==
სიტყვა კალენდარი მომდინარეობს სიტყვა კალენდადან ({{lang-la|Calendae ან KalendaeCalendae}} — რომში ყოველი თვის პირველი დღე, ვალების გადახდის დღე) ძველ რომში მევალეები გადასახადებს ტრადიციულად იხდიდნენ ყოველი თვის პირველ რიცხვებში, რომელთაც ''კელენდები''„კელენდები“ ეწოდებოდათ. აღნიშნული წესი ბერძნებთან არ არსებობდა და რომის არაკეთილსინდისიერი მევალეები ირონიულად იძახდნენ რომ „ვალებს გაგისტუმრებთ ბერძნულ კალენდებში“კალენდებშიო“.▼
 
 
 
 
აღნიშნული პერიოდები, ანუ დროის შუალედები, განისაზღვრება ცის სხეულთა მოძრაობებით (მზის ამოსვლა-ჩასვლა, წელიწადის დროთა ცვლა, მთვარის ფაზების მონაცვლეობა), რაც ადვილად და საყოველთაოდ შეიმჩნევა და უშუალოდ მოქმედებს ადამიანთა საქმიანობაზე. ყველა პერიოდს შორის უფრო გამოკვეთილი და ყოველდღიურ საქმიანობასთან ყველაზე მეტად დაკავშირებული დღე-ღამეა. უკანასკნელი განისაზღვრება დედამიწის ერთი მობრუნებით თავისი ღერძის ირგვლივ და, როგორც თითქმის უცვლელი პერიოდი, დროის საზომ ერთეულს წარმოადგენს. დიდი შუალედების გასაზომი ძირითადი ერთეულია [[ტროპიკული წელიწადი]], რომელიც მზის ირგვლივ დედამიწის ერთი გარემოქცევით განისაზღვრება. იგი შედგება დღე-ღამოთა არა მთელი, არამედ წილადი რიცხვისაგან (365,2422 დღე-ღამე, ანუ 365 დღე-ღამე, 5 საათი, 48 წუთი, 46 წამი). დროის აღრიცხვის საქმეში ეს ქმნის ერთგვარ სიძნელეს, რის გამოც მიიჩნევენ, რომ წელიწადში დღე-ღამეების მთელი რიცხვია (365 ან 366). ასეთი ერთგვარად პირობითი წელიწადი სამოქალაქო წელიწადია. მისი ხანგრძლივობა საშუალო ტროპიკული წელიწადის ტოლი უნდა იყოს, რათა წლების სამოქალაქო ანგარიში, ანუ წელთაღრიცხვა, არ დაშორდეს იმ ბუნებრივი მოვლენის (მზის ირგვლივ დედამიწის გარემოქცევის) პერიოდულობას, რომელსაც უნდა ემყარებოდეს იგი. სამოქალაქო და ტროპიკული წელიწადის ერთიმეორესთან დაახლოება და შეთავსება კალენდრის ანუ წელთაღრიცხვის, ისტორიული პრობლემაა, რომელსაც ქმნის დროის საზომ ერთეულებად აღებული ორი პერიოდის — დღე-ღამისა და ტროპიკული წელიწადის უთანაზომობა.
 
== კალენდარული სისტემები ==
==მზისიერი კალენდრები==
===იულიუსის კალენდარი===
Line 26 ⟶ 32:
 
 
'''კალენდარი''' ({{lang-la|Calendarium}} — „ვალების ჩანაწერი“ ან „ვალების დავთარი“) — დღეების ორგანიზების სისტემა სოციალური, რელიგიური, კომერციული, ადმინისტრაციული და სხვა მიზნებისათვის. ამისათვის [[დრო]]ის შუალედებს ენიჭება სახელები. გავრცელებული კალენდრებისათვის ეს პერიოდებია ([[დღე]]-[[ღამე]], [[კვირა]], [[თვე]], [[წელიწადი]], [[საუკუნე]]) და ისინი განისაზღვრება ცის სხეულთა მოძრაობებით ([[მზე|მზის]] ამოსვლა-ჩასვლა, წელიწადის დროთა ცვლა, [[მთვარე|მთვარის]] ფაზების მონაცვლეობა), რაც ადვილად და საყოველთაოდ შეიმჩნევა და უშუალოდ მოქმედებს ადამიანის ცხოვრებაზე და საქმიანობაზე. ყველა პერიოდის შორის უფრო გამოკვეთილი და ყოველდღიურ საქმიანობასთან დაკავშირებული დღე-ღამეა, რომელიც განისაზღვრება [[დედამიწა|დედამიწის]] მობრუნებით თავისი ღერძის ირგვლივ.
 
 
==ისტორია==
 
▲სიტყვა კალენდარი მომდინარეობს სიტყვა კალენდადან ({{lang-la|Calendae ან Kalendae}} — რომში ყოველი თვის პირველი დღე, ვალების გადახდის დღე) ძველ რომში მევალეები გადასახადებს ტრადიციულად იხდიდნენ ყოველი თვის პირველ რიცხვებში, რომელთაც ''კელენდები'' ეწოდებოდათ. აღნიშნული წესი ბერძნებთან არ არსებობდა და რომის არაკეთილსინდისიერი მევალეები ირონიულად იძახდნენ რომ „ვალებს გაგისტუმრებთ ბერძნულ კალენდებში“.
 
== კალენდარული სისტემები ==
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/კალენდარი“-დან