ანკარა: განსხვავება გადახედვებს შორის
[შეუმოწმებელი ვერსია] | [შეუმოწმებელი ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
გადარჩენა 1 წყაროების და მონიშვნა 0 მკვდრად.) #IABot (v2.0.8.1 |
No edit summary |
||
ხაზი 12:
}}
'''ანკარა''' ([[თურქული ენა|თურქ]]. Ankara) — [[თურქეთი]]ს [[დედაქალაქი]] და ქვეყნის სიდიდით მეორე ქალაქი [[სტამბოლი]]ს შემდეგ. ქალაქის მოსახლეობა 4 319 167-ს შეადგენს (პროვინციისა 5 153 000-ს 2005 წლის აღწერით) და მდებარეობს [[ზღვის დონე|ზღვის დონიდან]] 938 მ სიმაღლეზე. ქალაქს უწინ ''ანგორა'' ან ''ენგიურიუ'' ექვა, რომაულ, კლასიკურ და ელინისტურ პერიოდებში კი ''ანკირა'' (
[[ფაილი:Galatia Map.png|მინი|250პქ|მარცხნივ|ანკარა იყო კელტური სამეფოს გალათიას დედაქალაქი, რომაელების დაპყრობის შემდეგ (ქრისტეს შობამდე 25 წელს) იგივე სახელწოდების პროვინციის ცენტრი.]]
ხაზი 23:
== ეტიმოლოგია ==
ანკარას სახელის ორთოგრაფია საუკუნეების განმავლობაში იცვლებოდა. იგი გაიგივებულია ხეთების საკულტო ცენტრთან ანკუვაშთან,
[[ფაილი:AlacaStandarte.jpg|მარცხნივ|მინი|
== ისტორია ==
ხაზი 30:
=== უძველესი ისტორია ===
პირველი დასახლებები ქალაქის ცენტრში უნდა ყოფილიყო ხეთების მმართველობის დროს. რომელიც ბრინჯაოს ხანაში იყო და ძველი წელთაღრიცხვით 2000-დან 1700-მდე თარიღდება. ფრიგიელთა დროს ქალაქი მნიშვნელოვნად გაიზარდა ზომითა და მნიშვნელობით, ძვ. წ. 1000-დან დაიწყო ფრიგიელთა დედაქალაქიდან, გორდიონიდან ქალაქისკენ მიგრანტების ნაკადის სვლა, რომელიც მიწისძვრის გამო იყო განპირობებული. ანკირიის დამაარსებლად ტრადიციულად ფრიგიელტა მეფე, მიდასი გახდა. ბერძენი გეოგრაფი, პაუსანიასი ამბობს, რომ ქალაქი მიდასის პერიოდამდე დიდი ხნით ადრე არსებობდა, რასაც არქეოლოგიური აღმოჩენები მოწმობს.[https://en.wikipedia.org/wiki/Pausanias_(geographer)]
ფრიგიულმა მმართვწლობამ ჯერ ლიდიური, შემდეგ კი სპარსული ელემენტები შეიძინა. სპარსეთის უზენაესობა გაგრძელდა მანამ, სანამ სპარსელები ალექსანდრე მაკედონელმა არ დაამარცხა. მან ქალაქი დაიპყრო ძვ. წ. 333 წელს. ალექსანდრე გორდიონიდან ანკარაში ჩავიდა და ქალაქში მცირე ხნით დარჩა. ძვ. წ. 323 წელს ბაბილონში მაკედონელის გარდაცვალების შემდეგ მისი იმპერია დაიყო და ანკარა და მის მიდამოები ანტიგონუსის მმართველობის ქვეშ გადავიდა.
კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი გაფართოება მოხდა პონტოელი ბერძნების ქვეშ, რომლებიც იქ ჩავიდნენ დაახლოებით ძვ. წ. 300 წელს. მათ ქალაქი სავაჭრო ცენტრად აქციეს რომელიც ხელს უწყობდა საქონლის ცვლას ასირიასთან, კვიპროსთან, საქართველოსთან, სომხეთთან, ლიბანელებთან და სპარსელებთან.
=== კელტური პერიოდი ===
ძველი წელთაღრიცხვით 278 წელს
[[ფაილი:AnkaraColumnFar.JPG|მინი|იულიანის სვეტი]]
=== რომაული პერიოდი ===
ქალაქი შემდგომში რომის იმპერიის კონტროლის ქვეშ გადავიდა. ძვ. წ. 25 წელს იმპერატორმა ავგუსტუსმა იგი რომაული გალატიის პროვინციის დედაქალაქად აქცია.ანკარაში განთქმულია Monumentum Ancyranum (ავგუსტუსისა და რომის ტაძარი), სადაც არის ავგუსტუსის საქმეების ოფიციალური ჩანაწერი, რომელიც ამ ტაძრის კედლებზე მარმარილოშია ჩაჭედილი.
რომის იმერიის პერიოდში ქალაქში 200 000 ადამიანი ცხოვრობდა.
=== ბიზანტიური პერიოდი ===
ქალაქი ცნობილია
654 წელს ქალაქი პირველად დაიპყრეს რაშიდუნის ხალიფატის არაბებმა. ის ოპსიციური თემის დედაქალაქი გახდა მანამ, სანამ იმპერატორმა კონსტანტინე
=== თანამედროვე პერიოდი ===
[[პირველი მსოფლიო ომი|პირველ მსოფლიო ომში]] ოსმალთა იმპერიის დამარცხების შემდეგ ოსმალთა დედაქალაქი კონსტანტინეპოლი (თანამედროვე [[სტამბოლი]]) და [[ანატოლია|ანატოლიის]] უდიდესი ნაწილი მოკავშირეთა ხელში გადავიდა. მისი მიწები გაიყფა გადაწყდა [[სომხეთი|სომხეთს]], [[საფრანგეთი|საფრანგეთს]], [[იტალია|იტალიას]] და [[დიდი ბრიტანეთის სამეფო|დიდი ბრიტანეთის სამეფოს]] შორის. ამის საპასუხოდ, თურქეთის ნაციონალისტური მოძრაობის ლიდერმა, მუსტაფა ქემალ ათათურქმა დაარსა თავისი წინააღმდეგობის მოძრაობის შტაბი ანგორაში 1920 წელს. 1923 წლის 29 ოქტომბერს თურქმა ნაციონალისტებმა შეცვალეს ოსმალეთის იმპერია თურქეთის რესპუბლიკით. რამდენიმე დღით ადრე, ანგორამ ოფიციალურად შეცვალა კონსტანტინოპოლი, როგორც ახალი თურქეთის დედაქალაქი.[https://www.britannica.com/place/Ankara] 1923 წლის 13 ოქტომბერს რესპუბლიკელთა წარმომადგენლებმა განაცხადეს, რომ ქალაქი სახელია ანკარაა და ამის შემდეგ ასე უნდა ყოფილიყო მოხსენიებული.
1930-იანი წლებიდან ქალაქს მოიხსენიებდნენ როგორც ანკარა. ამ სახელწოდებამ ანგორა სრულებით ჩაანაცვლა.
ხაზი 60:
=== კლიმატი ===
ანკარას აქვს ცივი [[ნახევრად უდაბნოს ზონები]]. მისი სიმაღლის და შიდა მდებარეობის გამო, ანკარას აქვს ცივი და თოვლიანი ზამთარი და ცხელი და მშრალი ზაფხული. წვიმა ძირითადად გაზაფხულზე და შემოდგომაზე გვხვდება. საშუალო ნალექი საკმაოდ დაბალია 388
{| class="wikitable mw-collapsible"
! colspan="14" |ანკარას კლიმატური მონაცემები
ხაზი 331:
==== აუგუსტუსისა და რომის ტაძარი ====
აუგუსტეუმი [https://en.wikisource.org/wiki/1911_Encyclop%C3%A6dia_Britannica/Ancyra]რომელიც ამჟამად ავგუსტუსისა და რომის ტაძარის სახელითაა ცნობილი, აშენდა ძველი წელთაღრიცხვით 25-20 წლებში, რომის იმპერიის მიერ ცენტრალური ანატოლიის დაპყრობის შემდეგ. ანკარას უძველესი აკროპოლისის ტაძარი
==== რომაული აბანოები ====
[[ფაილი:AnkaraRomanBaths1.jpg|მინი|რომაული აბანოები ანკარაში]]
ანკარას რომაულ აბანოებს აქვთ კლასიკური რომაული აბანოების კომპლექსის ყველა დამახასიათებელი მახასიათებელი: ფრიგიდარიუმი (ცივი ოთახი), ტერპიარიუმი (თბილი ოთახი) და კალდარიუმი (ცხელი ოთახი). აბანოები აშენდა რომის იმპერატორის [[კარაკალა|კარაკალას]] მეფობის დროს,
==== რომაული გზა ====
ანკარას ან კარდო მაქსიმუსის რომაული გზა 1995 წელს იპოვა თურქმა არქეოლოგმა ჯევდეთ ბაიბურთლუოღლუმ. მისი სიგრძე 216 მეტრია
==== ჯულიანის სვეტები ====
|