სამცხე: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შეუმოწმებელი ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary იარლიყები: გაუქმებულია ვიზუალური რედაქტირება |
მ Undid edits by 212.58.121.226 (talk) to last version by ოქროს ბოტი: reverting vandalism იარლიყები: გაუქმება SWViewer [1.4] |
||
ხაზი 22:
|რეგიონის რუკის წარწერა = სამცხე-ჯავახეთის მხარე საქართველოს თანამედროვე ადმინისტრაციულ დაყოფაში
}}
'''სამცხე''' — [[საქართველო|საქართველოს]] ისტორიულ-გეოგრაფიული მხარე, ისტორიული [[მესხეთი|მესხეთის]] ნაწილი. არის მოსაზრება, რომ ადრე ამ მხარეს [[ოძრხე]] ეწოდებოდა. მისი ისტორიული საზღვრებია: დასავლეთით — [[არსიანის ქედი|არსიანის მთები]], ჩრდილოეთით — [[ფერსათის მთა|ფერსათის მთები]], სამხრეთით — [[ერუშეთის ქედი|ერუშეთის მთები]], [[კასრისსერი]], გუმბათისა და ვანის მთები, აღმოსავლეთით — [[ჭობისხევი]].
სამცხის უძველესი ცენტრებია [[ოძრხე]] და [[აწყურის ციხე]] (აქ იყო სამცხის ერთ-ერთი მთავრის — სამძივარის რეზიდენცია). სამცხე იყოფოდა ხევებად (შუა საუკუნეების ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეული). [[XI საუკუნე|XI]] საუკუნის [[1040-იანები|40]]-[[1050-იანები|50]]-იან წლებში სამცხე მსხვილ ფეოდალს [[ლიპარიტ IV|ლიპარიტ ბაღვაშს]] ემორჩილებოდა, შემდგომში კი კვლავ სამეფო ხელისუფლებას. ამ პერიოდში დაწინაურდა ცენტრალური ხელისუფლების ერთგული ფეოდალი [[სულა კალმახის ერისთავი|სულა კალმახელი]], რომლისგანაც სათავეს იღებს სამცხის მთავართა — ჯაყელ-ციხისჯვარელთა ფეოდალური სახლი. მონღოლთაგან სამცხის დაპყრობის შემდეგ, [[1266]] წელს მთავარი [[სარგის I|სარგის ჯაყელი]] „ხასინჯუს“ სისტემით უშუალოდ მონღოლებს დაემორჩილა. [[XII საუკუნე|XII]]—[[XIV საუკუნე|XIV]] საუკუნეები სამცხის ეკონომიკური და კულტურული აყვავების ხანაა. აშენდა ტაძრები: [[საფარის მონასტერი|საფარა]], [[ზარზმის მონასტერი|ზარზმა]], [[ბიეთი (ძეგლი)|ბიეთი]], [[ჭულეს მონასტერი|ჭულე]]. შეიქმნა სამართლის წიგნი (ე. წ. [[ბექას და აღბუღას სამართალი]]). [[XVI საუკუნე|XVI საუკუნისათვის]] სამცხეში 2 საეპისკოპოსო იყო — [[აწყურის საეპისკოპოსო|აწყურისა]] და [[წურწყაბის საეპისკოპოსო|წურწყაბის]]. [[XIV საუკუნე|XIV საუკუნის]] I ნახევარში სამცხისა და მომიჯნე ტერიტორიაზე იქმნება მსხვილი ფეოდალური პოლიტიკური ერთეული [[სამცხე-საათაბაგო]].
სამცხე [[XIV საუკუნე|XIV]]—[[XVII საუკუნე|XVII]] საუკუნეებში სამცხე-საათაბაგოს შემადგენლობაში შედიოდა, [[XVI საუკუნე|XVI]] საუკუნის მეორე ნახევარში დაპყრობილ იქნა [[თურქეთი]]ს მიერ. [[1828]]-[[1829]] წლებში სამცხის ერთი ნაწილი დაუბრუნდა საქართველოს, ხოლო თურქეთის ფარგლებში დარჩა კუთხეები — ყველისხევი, წურწყაბი, ფოცხოვი და ჯაყისწყალი.
თანამედროვე ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული დაყოფით სამცხე მოიცავს [[სამცხე-ჯავახეთის მხარე|სამცხე-ჯავახეთის მხარის]] [[ადიგენის მუნიციპალიტეტი|ადიგენის]], [[ახალციხის მუნიციპალიტეტი|ახალციხის]] და [[ასპინძის მუნიციპალიტეტი|ასპინძის]] მუნიციპალიტეტებს.
==ლიტერატურა==
| |||