კათოლიციზმი: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary |
No edit summary |
||
ხაზი 59:
=== მოციქულთა ეპოქა და პაპობა ===
[[ფაილი:DambachVille StEtienne 14.JPG|მინი|293x293პქ|იესო დავალებებსა და სამოთხის გასაღებს გადასცემს წმინდა პეტრეს]]
[[ახალი აღთქმა|ახალი აღთქმის]] სახარებებში აღწერილია იესო ქრისტეს საქმიანობები და სწავლება, [[ქრისტეს თორმეტი მოციქული|თორმეტი მოციქულის]]
[[მათეს სახარება|მათეს სახარებაში]] არსებულ ერთ მომენტში, ქრისტე [[პეტრე მოციქული|პეტრე მოციქულს]] უწოდებს „კლდეს“, რომელზეც დაშენდება ქრისტიანული ეკლესია. კათოლიკე ეკლესია რომის ეპისკოპოსს სწორედ პეტრეს მემკვიდრედ თვლის, რამეთუ მკვლევართა უმეტესობა ადასტურებს, რომ პეტრე რომის პირველი ეპისკოპოსი იყო. თუმცა ასევე არსებობს მოსაზრება, რომ პაპის ინსტიტუტი არაა დაფუძნებული წმინდა პეტრეს ტახტზე და ამტკიცებენ, რომ პეტრე საერთოდაც არ ყოფილა რომში და, შესაბამისად, არც მისი პირველი ეპისკოპოსი ყოფილა. ამის გამო, ბევრი მკვლევარი სვამს კითხვას, არის თუ არა რეალური კავშირი პაპის ინსტიტუტსა და წმინდა პეტრეს შორის, თუმცა, ძირითადი სკოლები და სწავლებები ემხრობიან და ამოწმებენ იმ ფაქტს, რომ იგი რომის პირველი ეპისკოპოსი იყო და ავტომატურად ყველა [[რომის პაპი]] მისი მემკვიდრეა, რაც პაპს კათოლიკეებისათვის მსოფლიო ეკლესიის უპირობო მეთაურად აქცევს.
=== ანტიკური პერიოდი და ადრეული შუა საუკუნეები ===
[[ფაილი:Cristoforo Roncalli - Pope Sylvester Baptizes Constantine - WGA18063.jpg|მარცხნივ|მინი|312x312პქ|პაპი სილვესტერ I ნათლავს იმპერატორ კონსტანტინეს]]
რომის იმპერიაში არსებული პირობები ხელს უწყობდა მთელ იმპერიაში ახალი იდეოლოგიების გავრცელებას. იმპერიის გზები და სანაოსნო პორტები მოგზაურობას აადვილებდა, ხოლო იმპერიის მკვიდრებისათვის მგზავრობა უფასო იყო. იმპერიული ხელისუფლება ხელს უწყობდა ბერძნული ფესვების მქონე საერთო კულტურის გავრცელებას.
რომის იმპერიის სხვა წარმართული რელიგიებისაგან განსხვავებით, ქრისტიანობა თავის მიმდევრებს ყველა სხვა ღმერთის დაგმობას სთხოვდა, [[იუდაიზმი|იუდაიზმიდან]] მიღებული პრაქტიკით. ქრისტიანობის მიღება წარმართულ დღესასწაულებზე და წარმართ ადამიანზე ქორწინების შესაძლებლობაზე უარის თქმასაც ნიშნავდა, რაც საზოგადოებრივ ცხოვრებაში ერთობ ხელისშემშლელი ფაქტორები იყო. ამას ერთვოდა მთავრობის წარმომადგენელთა შიში, რომ ქრისტიანები მათ ღმერთებს ანრისხებდნენ, ამით კი დაკარგავდნენ იმპერიის მშვიდობასა და კეთილდღეობას. ამ მიზეზების გამო იმპერიაში დაიწყო ქრისტიანების უსასტიკესი დევნა, რომელიც IV საუკუნემდე გაგრძელდა.
[[ფაილი:Basilica di San Pietro 1450.jpg|მინი|310x310პქ|წმინდა პეტრეს ძველი ბაზილიკა, აგებული 318 წელს, იმპერატორ კონსტანტინეს ბრძანებით]]
313 წელს მომხდარი სასწაულის გამო, იმპერატორმა [[კონსტანტინე I დიდი|კონსტანტინე I]]-მა გამოსცა მილანის ედიქტი, რომლითაც ქრისტიანობა კანონიერ აღმსარებლობად სცნო და შეწყვიტა მისი მიმდევრების დევნა. 330 წელს მან იმპერიის დედაქალაქი [[კონსტანტინოპოლი|კონსტანტინოპოლში]] (თანამედროვე სტამბოლი, თურქეთი) გადაიტანა. უკვე 380 წელს თესალონიკის ედიქტმა ნიკეის ქრისტიანობა იმპერიის ოფიციალური რელიგია გახდა. აღსანიშნავია, რომ იმპერიის აღმოსავლეთ ნაწილებში ქრისტიანობა [[ბიზანტიის იმპერია|ბიზანტიის იმპერიის]] დაცემამდე შენარჩუნდა. შემდეგ პერიოდში უკვე დაიწყო ე.წ. საეკლესიო კრებების პერიოდი, რა დროსაც შედგა შვიდი მთავარი საეკლესიო კრება: [[ნიკეის პირველი საეკლესიო კრება|ნიკეის]] (325), [[კონსტანტინოპოლის პირველი საეკლესიო კრება|კონსტანტინოპოლის]] (381), [[ეფესოს საეკლესიო კრება|ეფესოს]] (431), [[ქალკედონის საეკლესიო კრება|ქალკედონის]] (451), [[კონსტანტინოპოლის მეორე საეკლესიო კრება|კონსტანტინოპოლის]] (553), [[კონსტანტინოპოლის მესამე საეკლესიო კრება|კონსტანტინოპოლის]] (680-681), [[ნიკეის მეორე საეკლესიო კრება|ნიკეისა]] (787) და [[კონსტანტინოპოლის მეოთხე საეკლესიო კრება|კონსტანტინოპოლის]] (879-880). ამ შვიდი საეკლესიო კრების პერიოდში გაჩნდა ხუთი ძირითადი საყდარი: რომის, [[კონსტანტინოპოლის საპატრიარქო|კონსტანტინოპოლის]], [[ანტიოქიის საპატრიარქო|ანტიოქიის]], [[იერუსალიმის პატრიარქების სია|იერუსალიმისა]] და [[ალექსანდრიის პატრიარქები|ალექსანდრიის]]. 451 წლის ქალკედონის საეკლესიო კრებამ, სადავო მოქმედების კანონით, კონსტანტინოპოლის საყდარი აიყვანა თანამდებობაზე, რომელიც იყო „რომის ეპისკოპოსთან შედარებით მეორე უმაღლესი და ძალაუფლების მქონე“. 350-500 წლებში რომის ეპისკოპოსები/პაპები სტაბილურად ზრდიდნენ თავიანთ ავტორიტეტს. ბიზანტიის იმპერატორმა [[იუსტინიანე I|იუსტინიანემ]], რომელმაც თავის იმპერიაში წარმატებით დაამკვიდრა კეისაროპაპიზმი, მოიპოვა იმდენი ძალაუფლება, რომ „ჰქონდა უფლება და მოვალეობა თავისი კანონებით დაერეგულირებინა თაყვანიცემისა და დისციპლინების უმცირესი დეტალებიც კი და ასევე ეკარნახა თეოლოგიური მოსაზრებები, რომლებიც გატარდებოდა ეკლესიაში“. ამან, ცხადია კონსტანტინოპოლის პატრიარქის როლისა და ძალაუფლების შემცირება გამოიწვია, განსხვავებით რომის პაპისაგან. ამას მოჰყვა ის, რომ რომის პაპის გავლენა გავრცელდა აღმოსავლეთის ეკლესიებზეც, რის შემდეგაც ბერძენი სასულიერო პირები მთავარ საკითხებს რომის პაპთან ათანხმებდნენ. ამრიგად, 537 წელს დაიწყო და 752 წელს დასრულდა ე.წ. ბიზანტიის პაპობა, რომლის დროსაც რომის პაპები აკონტროლებდნენ კონსტანტინოპოლის ეკლესიას. ამ დროს იმპერატორი კონსტანტინოპოლის ნაცვლად რავენაში გზავნიდა წარმომადგენლობებს კურთხევისათვის, ხოლო კონსტანტინოპოლის პატრიარქს უმეტესად იმპერატორი, ან ბერძენი სასულიერო პირები ირჩევნდნენ, რომელთაც შემდეგში რომის პაპი ამტკიცებდა.
[[ფაილი:Chlodwigs taufe.jpg|მარცხნივ|მინი|286x286პქ|მეფე ხლოდვიგის ნათლობა]]
მომდევნო საუკუნეებში რომის იმპერიაში შეჭრილმა გერმანულმა ტომებმა ქრისტიანობა მიიღეს, მაგრამ არიული ფორმით, რომელიც მალევე რომის კათოლიკე ეკლესიამ ერესად გამოაცხადა. გერმანელ მმართველებსა და მათ კათოლიკე ქვეშევრდომებს შორის წარმოქმნილი უთანხმოებების აღმოსაფხვრელად, ისინი იძულებულნი გახდნენ საბოლოოდ კათოლიკეები გამხდარიყვნენ და ეღიარებინათ პაპის ავტორიტეტი. 497 წელს [[ფრანკთა სახელმწიფო|ფრანკთა]] მეფე [[ხლოდვიგ I]] გაქრისტიანდა, მასთან ერთად კი მთელი ერიც, რის შემდეგაც მეფე პაპის მთავარი მოკავშირე ხდება. იგივე მოხდა [[ვესტგუთების სამეფო|ვესტგოთებთან]] 589 წელს და ლომბარდებთან VII საუკუნეში.
ამ ყველაფერთან ერთად, ქრისტიანობა დასავლეთში კლასიკური ცივილიზაციისა და მწიგნობრობის მთავარ შემნარჩუნებელ ძალად იქცა, ბარბაროსების ბატონობის პირობებში. დასავლური წესის ბერ-მონაზვნობის ერთ-ერთმა ფუძემდებელმა, [[ბენედიქტე ნურსიელი|ბენედიქტე ნურსიელმა]], თავისი მმართველობის მეშვეობით, უდიდესი გავლენა მოახდინა ევროპულ კულტურაზე ადრეული კათოლიკური სამონასტრო სულიერი მემკვიდრეობის დამკვიდრება-გავრცელებით. ბენედიქტური ტრადიცია დღემდეა მოღწეული, უძველესი კულტურის შენარჩუნება-გადაცემის გზით. ამ პერიოდის სამონასტრო სწავლების ცენტრი [[ირლანდია]] გახდა. ადრეულმა ირლანდიელმა მისიონერებმა, როგორებიც იყვნენ: კოლუმბა და კოლუმბანუსი, ქრისტიანული სამონასტრო ცხოვრების წესი მთელ ევროპაში გაავრცელეს.
=== შუა საუკუნეები და ადრეული რენესანსი ===
| |||