წალენჯიხის მუნიციპალიტეტი: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
ხაზი 7:
|მხარის რუკა = SZSM-Tsalenjikha-ka.svg
|ადმინისტრაციული ცენტრი = [[წალენჯიხა]]
|გამგებელი მერი= ბესიკგია ხარჩილავა ფარცვანია{{Tooltip|{{ფერის დაფა|bluered}}|ქართულიერთიანი ნაციონალუი ოცნებამოძრაობა}}
|ფართობი = 646,7 კმ²
|მოსახლეობის რაოდენობა = {{კლება}} 26 158 კაცი
ხაზი 14:
|ეროვნება = [[ქართველები]] 99,56 %<br />[[რუსები]] 0,27 %<br />[[უკრაინელები]] 0,08 %
}}
'''წალენჯიხის მუნიციპალიტეტი''' — თვითმმართველი[[საქართველოს ერთეულიმუნიციპალიტეტები|მუნიციპალიტეტი საქართველოში]], [[სამეგრელო-ზემო სვანეთის მხარე]]ში. ადმინისტრაციული ცენტრი —ცენტრია ქალაქი [[წალენჯიხა]].
 
== გეოგრაფია ==
წალენჯიხის მუნიციპალიტეტი მდებარეობს [[სამეგრელო-ზემო სვანეთის მხარე|სამეგრელო-ზემო სვანეთის მხარის]] ცენტრალურ ნაწილში, [[მდინარე]] [[ენგური]]სა და [[ჭანისწყალი|ჭანისწყლის]] ხეობებში, ტერიტორია შეადგენს 646,7 კმ²-ს,. მოსახლეობაჩრდილოეთიდან 26ესაზღვრება 158მესტიის, კაცსსამხრეთ-დასავლეთით (2014).ზუგდიდის, მუნიციპალიტეტშისამხრეთ-აღმოსავლეთითა შედისდა 14აღმოსავლეთით ადმინისტრაციულიჩხოროწყუს ერთეულიმუნიციპალიტეტები, მათხოლო შორისდასავლეთით 2 ქალაქი ([[წალენჯიხა]]აფხაზეთის დაავტონომიური [[ჯვარი (ქალაქი)|ჯვარირესპუბლიკა]]). 11მუნიციპალიტეტის ადმინისტრაციულიტერიტორია ერთეულიმოქცეულია დაზღვისპირა 1ნოტიო სოფელისუბტროპიკულ ოლქში. კლიმატი — ზომიერი.
 
=== მუნიციპალიტეტის წიაღისეული ===
* დოლემიტის საბადო;
* მინერალური წყალი [[სქური (მინერალური წყალი)|სქური]].
 
==ისტორია==
ახლანდელი წალენჯიხის მუნიციპალიტეტის ტერიტორია 1930 წლამდე შედიოდა [[ზუგდიდის მაზრა]]ში. 1930 წელს გამოიყო ცალკე რაიონად. 1963-1964 წლებში შედიოდა ზუგდიდის რაიონში. [[საქართველოს სსრ|საბჭოთა პერიოდში]] წალენჯიხის რაიონში განვითარებული იყო [[მეჩაიეობა]], [[მეცხოველეობა]] და [[მეაბრეშუმეობა]]. მოქმედებდა 19 [[კოლმეურნეობა]] და 1 [[საბჭოთა მეურნეობა]]. განვითარებული იყო კვების და ხე–ტყის მრეწველობა. გამოდიოდა გაზეთი „კომუნიზმის დროშით.“
 
2014 წელს განიხილებოდა წალენჯიხის მუნიციპალიტეტის გაყოფა წალენჯიხის და ჯვარის მუნიციპალიტეტებად. ჯვარის მუნიციპალიტეტში უნდა შესულიყო ქალაქი [[ჯვარი (ქალაქი)|ჯვარი]] და სოფლები [[ლია]], [[ფახულანი]], [[ჭალე]], [[მუჟავა]], [[ეწერი (ჯვრის თემი)|ეწერი]] და [[ჩქვალერი]], ხოლო ცენტრი ყოფილიყო ქალაქი ჯვარი. აღნიშნული გადაწყვეტილება არ იქნა მიღებული.<ref>[https://osgf.ge/jvaris-municipalitetis-sazogadoebrivi-iniciativa/ ჯვარის მუნიციპალიტეტის საზოგადოებრივი ინიციატივა]</ref><ref>[https://www.livepress.ge/ka/sazogadoeba/article/8575-2014-04-08-17-02-04.html წალენჯიხის საკრებულო არ დაეთანხმა ჯვარის მუნიციპალიტეტის შექმნის მოსაზრებას]</ref>
 
[[საქართველოს ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების არჩევნები 2021|2021 წლის]] ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების არჩევნებში [[გია ხარჩილავა]] გახდა ოპოზიციის ერთადერთი წარმომადგენელი, რომელმაც არჩევნებში გაიმარჯვა და წალენჯიხის მერი გახდა.<ref name="ntgz1">[https://netgazeti.ge/news/572908/ სისტემა პირისპირ შეეჩეხა მთისპირა კოლხ ადამიანს – წალენჯიხის არჩეული მერი]</ref>
 
== მოსახლეობა ==
წალენჯიხის მუნიციპალიტეტის საერთო მოსახლეობა შეადგენს 26 158 კაცსადამიანს (2014 წლის აღწერით). ამათგან, ქართველი — 99,56 %, სხვა — 0,44 %. მუნიციპალიტეტში შედის 14 ადმინისტრაციული ერთეული, მათ შორის 2 ქალაქი: წალენჯიხა და ჯვარი. სოფლის მოსახლეობა შეადგენს მუნიციპალიტეტის მოსახლეობის 80%-ზე მეტს. განსახლების ძირითადი ზონა ვრცელდება ზღვის დონიდან 200-400 მეტრის ფარგლებში.
 
{| class="wikitable"
! რაიონი/მუნიციპალიტეტი<ref>[http://pop-stat.mashke.org/georgia-division.htm Georgia division]</ref> !! [[მოსახლეობის სრულიად საკავშირო აღწერა 1959|1959 წ. აღწ.]] !! [[მოსახლეობის სრულიად საკავშირო აღწერა 1970|1970 წ. აღწ.]] !! [[მოსახლეობის სრულიად საკავშირო აღწერა 1979|1979 წ. აღწ.]] !! [[მოსახლეობის სრულიად საკავშირო აღწერა 1989|1989 წ. აღწ.]] !! 1991' !! [[საქართველოს მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2002|2002 წ. აღწ.]] !! [[საქართველოს მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014|2014 წ. აღწ.]] !! 2016' !! 2017' !! 2018'
|-
! აღწერის წელი !! მოსახლეობა !! კაცი !! ქალი
| წალენჯიხის || 29,019 || 37,813 || 39,477 || 38,643 || 39,200 || 40,133 || 26,158 || 25,700 || 25,200 || 24,800
|-
| [[სსრკ მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 1959|1959]] || 29 019 || ||
|-
| [[სსრკ მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 1970|1970]] || 37 813{{ზრდა}} || ||
|-
| [[სსრკ მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 1979|1979]] || 39 477 {{ზრდა}} || ||
|-
| [[სსრკ მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 1989|1989]] || 38 643 {{კლება}} || ||
|-
| [[საქართველოს მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2002|2002]] ||40 133 {{ზრდა}} || ||
|-
| [[საქართველოს მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014|2014]] || 26 158 {{კლება}} || ||
|-
| 2021<ref>{{cite web|url=https://www.geostat.ge/ka/modules/categories/41/mosakhleoba |title=მოსახლეობის რიცხოვნობა რეგიონების და თვითმმართველი ერთეულების მიხედვით|publisher= [[საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური]]|format=XLS|accessdate=2021-01-29|date=1 იანვარი, 2020}}</ref> || 23 300 {{კლება}}
|}
==ეკონომიკა==
წალენჯიხის მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე, ქალაქ ჯვართან მოქმედებს საქართველოში უდიდესი სიმძლავრის ჰიდროელექტროსადგური [[ენგურჰესი]]. მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე გადის ზუგდიდი-მესტიისა და ზუგდიდი-წალენჯიხა-ჩხოროწყუს საავტომობილო გზები. ადგილობრივი მნიშვნელობის გზების სიგრძეა 204 კმ.
 
== ღირსშესანიშნაობები ==
წალენჯიხის მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე მდებარეობს [[ეროვნული მნიშვნელობის კატეგორიის კულტურის უძრავი ძეგლების სია|ეროვნული მნიშვნელობის]] კულტურის სამი ძეგლი: [[წალენჯიხის საკათედრო ტაძარი]], [[სქურის ეკლესია]] და ენგურის თაღოვანი კაშხალი. მნიშვნელოვანი ისტორიული ძეგლია ასევე ობუჯის მონასტრის ნანგრევები.
 
== ღირსშესანიშნაობები ==
<div>
* წალენჯიხის მაცხოვრის ფერიცვალების ტაძარი
Line 73 ⟶ 97:
* [[წალენჯიხის ისტორიულ-ეთნოგრაფიული მუზეუმი]]
* [[ტერენტი გრანელის სახლ-მუზეუმი]]
* [[ტარას კვარაცხელიას სახლ–მუზეუმი]]
* [[ლეო ქიაჩელის სახლ–მუზეუმი]]
* [[ტარასტარასი კვარაცხელიას სახლ–მუზეუმი]]სახლ-მუზეუმი
* [[ეგნატე ფიფიას სახელობის სახლ-მუზეუმი /ჩქვალერი]]
 
==პოლიტიკა==
[[საქართველოს ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების არჩევნები 2021|2021 წლის]] ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების არჩევნებში [[გია ხარჩილავა]] გახდა ოპოზიციის ერთადერთი წარმომადგენელი, რომელმაც არჩევნებში გაიმარჯვა და წალენჯიხის მერი გახდა.<ref name="ntgz1">[https://netgazeti.ge/news/572908/ სისტემა პირისპირ შეეჩეხა მთისპირა კოლხ ადამიანს – წალენჯიხის არჩეული მერი]</ref>
 
== გალერეა ==
 
სოფელი ჯგალი:
<gallery>
სურათი:Squri5.jpg|
Line 89 ⟶ 110:
სურათი:ჯგალი. წალენჯიხის მუნიციპალიტეტი.jpg
</gallery>
 
==ლიტერატურა==
{{ქსე|11|286-287|ჯაყელი ქ., მიქავა ა.}}
 
== რესურსები ინტერნეტში ==
{{ოფიციალური|http://tsalenjikha.gov.ge/}}
* [http://www.tsalenjikha-sakrebulo.ge/ წალებჯიხის მუნიციპალიტეტის საკრებულო] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131018055300/http://www.tsalenjikha-sakrebulo.ge/ |date=2013-10-18 }}
* [http://www.tsalenjikha.ge/ წალენჯიხის მუნიციპალიტეტის მერია] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110721030220/http://www.tsalenjikha.ge/ |date=2011-07-21 }}
 
== სქოლიო ==