|
დინოზავრები მილიონობით წლის წინ მცოხვრები ცხოველები იყვნენ. არსებობდა დინოზავრების სხვადასხვა სახეობა: პატარა, დიდი, სასტიკი და მორცხვი. ყველა დინოზავრი დედამიწაზე ცხოვრობდა და ძალიან დიდი ხნის წინ გადაშენდა. დღეს არცერთი მათგანი აღარ არის ცოცხალი. ფიქრობენ რომ პირველი დინოზავრები დედამიწაზე 230 მილიონი წლის წინათ ცხოვრობდნენ. ისინი დედამიწაზე 165 მილიონი წლის განმავლობაშიდაეხეტებოდნენ და დაახლოებით 65 მილიონი წლის წინ ამოწყდნენ. ადამიანები კი მათი ამოწყვეტიდან 2 მილიონი წლის შემდეგ გაჩნდნენ. დინოზავრები დედამიწის ყველა კონტინენტზე ცხოვრობდნენ. იმ დროს ამინდი ბერრად ცხელი იყო, ვიდრე ახლაა. იმხანად დედამიწაზე გვიმრები, ხავსები და უზარმაზარი მარადმწვანე ხეები ხარობდა, მაგრამ ყვავილები-არა. სიტყვა დინოზავრი ლათინურად ითარგმნება როგორც ,,საშიში ხვლიკი" თუმცა დინოზავრები ხვლიკები სულაც არ იყვნენ. დინოზავრი ისეთი საშიში იყო, როგორიც თანამედროვე ცხვარი. დინოზავრები იყვნენ, როგორც ხორცისმჭამელნი ასე მცენარისმჭამელები. მცენარისმჭამელი დინოზავრები ხილს და ბალახს არ ჭამდნენ.
{{ტაქსოდაფა
'''ზავროპოდები'''
| სახელი = დინოზავრები
ზავროპოდები (ლათ. Sauropoda) — ამომწყდარი ქვეწარმავლების ქვერიგი ხვლიკმენჯა დინოზავრების რიგისა. ცხოვრობდნენ იურულ და ცარცულ პერიოდებში. ზავროპოდები ერთ-ერთი უდიდესი (30 მ-მდე) ცხოველები იყვნენ ოდესმე არსებულთა შორის. ჰქონდათ მასიური, მაგრამ შედარებით მოკლე სხეული, მსხვილი ფეხები, გრძელი კისერი და კუდი, პატარა თავი. ბინადრობდნენ დიდ ტბებში, შიდა მატერიკულ ზღვებში და სხვა. ქვერიგში 2 ოჯახის მრავალი გვარი და სახეობაა (დიპლოდოკი, აპატოზავრი ანუ ბრონტოზავრი, ბრაქიოზავრი, კამარაზავრი და სხვა). ზავროპოდების მრავალრიცხოვანი ნაშთები ნაპოვნია ყველა მატერიკზე.
| სურათის ფაილი = AMNH-TRex 3.jpg
| სურათის წარწერა = ტირანოზავრი
| სურათის აღწერა = [[ტირანოზავრი]] (Tyrannosaurus Rex, <br />[[ამერიკის ბუნების ისტორიის მუზეუმი|ამერიკის ბუნების ისტორიის მუზეუმში]])
| სამეფო = ცხოველები
| ტიპი = [[ქორდიანები]]
| ქვეტიპი = [[ხერხემლიანები]]
| კლასი = [[ქვეწარმავლები]]
| ქვეკლასი = [[დიაპსიდები]]
| ზერიგი = '''დინოზავრები'''
| ლათ = {{Btname|Dinosauria|([[Cope]], [[1869]])}}
| ვიკისახეობები = Dinosauria
| itis =
| ncbi = 436486
| eol = 3014672
| fw = 91968
| არეალის რუკა =
| არეალის ლეგენდა =
| commons = Dinosauria
}}
'''დინოზავრები''' ({{lang-la|Dinosauria}}) — [[მეზოზოური ჯგუფი|მეზოზოური]] ნამარხი [[ქვეწარმავლები]]ს ზერიგი [[დიაპსიდები]]ს ქვეკლასისა. იყოფა 2 რიგად: [[ხვლიკმენჯა დინოზავრები|ხვლიკმენჯა დინოზავრებად]] და [[ფრინველმენჯა დინოზავრები|ფრინველმენჯა დინოზავრებად]]. უძველესი დინოზავრები ცნობილია შუა [[ტრიასული პერიოდი]]დან. უკანასკნელი წარმომადგენლები კი — [[ცარცული პერიოდი]]ს დამლევიდან. დინოზავრების წინაპრები იყვნენ პრიმიტიული ტრიასული [[არქოზავრები]] — ''[[თეკოდონტები]]''. თავდაპირველად დინოზავრები ხმელეთზე ცხოვრობდნენ და მტაცებლები იყვნენ, მაგრამ ტრიასული პერიოდის დამლევს მათ გამოეყო ''პროზავროპოდები'', რომლებიც როგორც ჩანს, ყველაფრის მჭამელნი იყვნენ. მათგან წარმოიშვნენ გიგანტური მცენარიჭამია ზავროპიდები, რომლებიც საცხოვრებლად გადავიდნენ დიდ კონტინენტურ წყალსატევებში ან ზღვის სანაპირო ზონაში. ტრიასულ პერიოდში გაჩნდნენ ''ჰეტეროდონტოზავრები'', რომლებმაც შესაძლოა დასაბამი მისცეს ფრინველმენჯა დინოზავრებს. ზოგიერთ დინოზავრებს განუვითარდა სხვადასხვა წარმონაქმნი: ქაცები, ძვლოვანი ჯავშანი, რქები. დინოზავრები კვერცხით მრავლდებოდნენ. ფიქრობენ, რომ [[თბილსისხლიანი ცხოველები]] იყვნენ და მაღალი ფიზიოლოგიური ორგანიზაციის ნიშნები ჰქონდათ. დინოზავრები გადაშენდნენ მეზოზოურ და კაინოზოურ ერათა მიჯნაზე. გადაშენების ძირითადი მიზეზი იყო გარემოს გართულება და მკვეთრი შეცვლა. დინოზავრების ნაშთები დღემდე გვხვდება ყველა კონტინენტზე. [[საქართველო]]ში ცარცული პერიოდის დინოზავრების გაქვავებული ნაკვალევი შემორჩენილია [[სათაფლიის კარსტული მღვიმეები|სათაფლიაში]] ([[ქუთაისი]]ს მახლობლად).
{{დროის დიაპაზონი|სახელი=დინოზავრები|მარცხენა საზღვარი=235|მარჯვენა საზღვარი=65}}
== რესურსები ინტერნეტში==
* http://www.dinodatabase.com
== ლიტერატურა ==
{{ქსე|3|558|}}
[[კატეგორია:დინოზავრები|*]]
[[კატეგორია:ქვეწარმავლები]]
| 