ინდუსტრიული რევოლუცია: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary |
No edit summary |
||
ხაზი 1:
{{სტილი}}
[[ფაილი:Maquina vapor Watt ETSIIM.jpg|thumb|300px| ჯეიმზ უატის [[ორთქლის მანქანა]].]]
'''ინდუსტრიული რევოლუცია''', ''ინდუსტრიალიზაცია'' — პერიოდი 1750 წლიდან 1850 წლამდე, სადაც ცვლილებებმა მიწათმოქმედებაში, მრეწველობაში, სამთო მრეწველობაში, ტრანსპორტირებასა და ტექნოლოგიებში ღრმა ეფექტი მოახდინა საზოგადოებაზე, ეკონომიკაზე და კულტურულ გარემოებებზე.
ტერმინით „ინდუსტრიული რევოლუცია“ აღინიშნება უმნიშვნელოვანესი გარდატეხა კაცობრიობის ისტორიაში, რომელმაც დასაბამი მისცა კაცობრიობის ცხოვრების სრულიად ახალ წესს და, შესაბამისად, ახალ ინდუსტრიულ ეპოქას. თავისი ისტორიული მნინელობით მას 10 ათასი წლის წინ კაცობრიობის მომთაბარეობიდან ბინადარ ცხოვრებისა სამიწათმოქმედო მეურნეობის წესზე გადასვლა თუ შეედრება, რომელიც „ნეოლითური რევოლუციის“ სახელითაა ცნობილი. თუკი ინდუსტრიული რევოლუცია ახალი დროის ზოგადსაკაცობრიო მნიშვნელობის პროცესს აღნიშნავს, ტერმინი „ინდუსტრიალიზაცია“ უფრო ეკონომიკურ და ტექნიკურ მოდერნიზაციას გულისხმობს. ინდუსტრიული რევოლუციის თავდაპირველი წანამძღვარია [[კაპიტალის თავდაპირველი დაგროვება]]. ინდუსტრიალიზაცია ხანგრძლივი პერიოდია და ის მსუბუქი მრეწველობის განვითარებით იწყება. მისთვის დამახასიათებელია ცალკეული დარგების უთანაბრო განვითარება.
ინდუსტრიული რევოლუციის სამშობლოდ [[ინგლისი]], ხოლო მისი დაწყების თარიღად [[XVIII საუკუნე|XVIII]] საუკუნის 60–იანი წლებია მიჩნეული. პირველად ინგლისში მოხდა ინდუსტრიული რევოლუციის წინამორბედი ე.წ. „აგრარული რევოლუცია“, რომელმაც შეცვალა არა მხოლოდ წარმოების წესი, არამედ საზოგადეობის სტრუქტურაც, წარმოშვა ახალი, ინდუსტრიული საზოგადოებისთვის შესაფერისი სოციალური ჯგუფები მეწარმეთა და დაქირევებული მუშახელის ფართო მასის სახით. ჯერ კიდევ XVI-XVII საუკუნეებში განსაკუთრებით ინტენსიურად განვითარებულმა ე.წ. „შემოღობვათა“ (მემამულეების მიერ გლეხობის სათემო მიწების მისაკუთრებამ), რომელიც XVIII საუკუნეში უკვე პარლმანეტის სათანადო აქტებით, ანუ კანონით იყო დამტკიცებული, გლეხობის პაუპერიზაიცია გამოიწვია. უმიწაწყლოდ და შესაბამისად, საარსებო წყაროს გარეშე დარჩენილი გლეხობის ეს მასა იძულებული გახდა მრეწველობაში ეძებნა დასაქმება.▼
▲პირველად ინგლისში მოხდა ინდუსტრიული რევოლუციის წინამორბედი ე.წ. „აგრარული რევოლუცია“, რომელმაც შეცვალა არა მხოლოდ წარმოების წესი, არამედ საზოგადეობის სტრუქტურაც, წარმოშვა ახალი, ინდუსტრიული საზოგადოებისთვის შესაფერისი სოციალური ჯგუფები მეწარმეთა და დაქირევებული მუშახელის ფართო მასის სახით. ჯერ კიდევ XVI-XVII საუკუნეებში განსაკუთრებით ინტენსიურად განვითარებულმა ე.წ. „შემოღობვათა“ (მემამულეების მიერ გლეხობის სათემო მიწების მისაკუთრებამ), რომელიც XVIII საუკუნეში უკვე პარლმანეტის სათანადო აქტებით, ანუ კანონით იყო დამტკიცებული, გლეხობის პაუპერიზაიცია გამოიწვია. უმიწაწყლოდ და შესაბამისად, საარსებო წყაროს გარეშე დარჩენილი გლეხობის ეს მასა იძულებული გახდა მრეწველობაში ეძებნა დასაქმება.
ფეოდალური სოციალურ–ეკონომიკური სისტემის ტრანსფორმაციის პროცესში ინგლისის დაწინაურებას ხელს უწყობდა ისიც, რომ კონტინენტური ევროპისაგან განსხვავებით, ინგლისელ თავადაზნაურებს კომერციული და სამეწარმეო საქმიანობა არ ეკრძალებოდა (მაგ., აბსოლუტისტურ საფრანგეთში, ამგვარი საქმიანობისათვის თავადაზნაურობას ღირსების აყრა და ტიტულის ჩამორთმევა ემუქრებოდა).
Line 23 ⟶ 19:
==ინდუსტრიალიზაცია სსრკ-ში==
სსრკ-ში ინდუსტრიალიზაციას სათავეში ედგა [[სკკპ|კომუნისტური პარტია]] და მისი ლიდერი [[
===ინდუსტრიალიზაცია საქართველოს სსრ-ში===
საქართველოს სსრ-ში ინდუსტრიალიზაციას სერიოზული წარმატება ვერ შეიძლება მოეპოვებინა, რადგან მრეწველობის დონე 1925 წლისათვის 1914 წლის დონეს ვერ უტოლდებოდა. თუმცა, ინდუსტრიალიზაციის ეკონომიკური ეფექტი [[კოლექტივიზაცია]]ზე გაცილებით დიდი იყო. საქართველოს სსრ-ში ინდუსტრიალიზაციის მიმართულებით პირველი ნაბიჯები გადადგმულ იქნა ჰიდროენერგიის ათვისებისა და [[ჰიდროელექტროსადგური|ჰესების]] მშენებლობის მიმართულებით. აშენდა ჰიდროელექტროსადგურები [[ზაჰესი]] (1923-1927) და [[რიონჰესი]] (1927-1933). გარდა მსხვილი ჰესებისა, აშენდა მრავალი მცირე ჰესი. ჰიდრორესურსების ათვისების შედეგად პირველი წარმატებები მოპოვებულ იქნა ქვეყნის [[ელექტრიფიკაცია]]ში. განვითარდა [[მძიმე მრეწველობა]]. მეტი ინტენსივობით ამუშავდა [[ჭიათურა|ჭიათურის]] [[მანგანუმი]]ს ქარხანა, ტყიბულისა და ტყვარჩელის [[ქვანახშირი]]ს წარმოება, [[ბათუმი]]ს ნავთობგადამამუშავებელი ქარხანა. 1933 წელს ამუშავდა [[ზესტაფონის ფეროშენადნობთა ქარხანა]]. მსუბუქ მრეწველობაში ამუშავდა აბრეშუმის, კვების მრეწველობის, სამკერვალო ფაბრიკები.▼
▲საქართველოს სსრ-ში ინდუსტრიალიზაციის მიმართულებით პირველი ნაბიჯები გადადგმულ იქნა ჰიდროენერგიის ათვისებისა და [[ჰიდროელექტროსადგური|ჰესების]] მშენებლობის მიმართულებით. აშენდა ჰიდროელექტროსადგურები [[ზაჰესი]] (1923-1927) და [[რიონჰესი]] (1927-1933). გარდა მსხვილი ჰესებისა, აშენდა მრავალი მცირე ჰესი. ჰიდრორესურსების ათვისების შედეგად პირველი წარმატებები მოპოვებულ იქნა ქვეყნის [[ელექტრიფიკაცია]]ში. განვითარდა [[მძიმე მრეწველობა]]. მეტი ინტენსივობით ამუშავდა [[ჭიათურა|ჭიათურის]] [[მანგანუმი]]ს ქარხანა, ტყიბულისა და ტყვარჩელის [[ქვანახშირი]]ს წარმოება, [[ბათუმი]]ს ნავთობგადამამუშავებელი ქარხანა. 1933 წელს ამუშავდა [[ზესტაფონის ფეროშენადნობთა ქარხანა]]. მსუბუქ მრეწველობაში ამუშავდა აბრეშუმის, კვების მრეწველობის, სამკერვალო ფაბრიკები.
== ლიტერატურა ==
{{ქსე|5|158|ციციშვილი გ.}}
* ''ისტორია 11, ავტორები: ნოდარ ასათიანი, ნინო კიღურაძე, გიორგი სანიკიძე, ლალი ფირცალავა, ISBN 978-99940-994-7-4''
*[[გიორგი ხაჭაპურიძე|''ხაჭაპურიძე, გ.'']] [http://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/68447 საქართველოს XIX და XX საუკუნეთა ისტორია] გვ. 207-211 — თბილისი, სახელგამი, 1940
| |||