ეპისტემოლოგია: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
No edit summary
ხაზი 1:
'''ეპისტემოლოგია''' ({{lang-grc|ἐπιστήμη||ცოდნა}} და {{lang-grc2|λόγος||სიტყვა, სწავლა}}), '''გნოსეოლოგია''' ({{lang-grc2|γνώσις||ცოდნა}}) — [[ფილოსოფია|ფილოსოფიის]] ნაწილი, რომელიც შეისწავლის შემეცნების პროცესის კანონზომიერებებს, არკვევს, რა არის ჭეშმარიტება და როგორ შეიმეცნება იგი, როგორია სუბიექტისა და ობიექტის მიმართება შემეცნების პროცესში და, საერთოდ, შესაძლებელია თუ არა შემეცნება. [[ონტოლოგია]]სთან ერთად იგი შეადგენს [[თეორიული ფილოსოფია|თეორიულ ფილოსოფიას]] . ტერმინი „გნოსეოლოგია“ შემოვიდა და აქტიურად გამოიყენებოდა გერმანულ ფილოსოფიაში [[XIX საუკუნე|XIX]] საუკუნეში, ხოლო ტერმინი „ეპისტემოლოგია“ ანგლო-ამერიკულ ფილოსოფიაში დამკვიდრდა [[XX საუკუნე|XX]] საუკუნიდან.
 
XVII–XVIII სს-ში გნოსეოლოგიას მიიჩნევდნენ კვლევის სპეციალურ ფილოსოფიურ დარგად, ამ მხრივ განსაკუთრებით აქტიურობდნენ: ინგლისელი ფილოსოფოსი [[ჯონ ლოკი|ჯ. ლოკი]] (1632– 17041632–1704), რომელმაც ემპირისტული გნოსეოლოგიის პრინციპების საფუძველზე უარყო თანდაყოლილი იდეების არსებობა და მთელი საკაცობრიო ცოდნა ცდისეულად გამოაცხადა; [[იმანუელ კანტი|ი. კანტი ]], რომელმაც რეალობა, როგორც თავისთავადი ნივთის სამყარო თვით შემეცნებისაგან დამოუკიდებლად გამოაცხადა (ობიექტი, მისი აზრით, არსებობს მხოლოდ სუბიექტის მოღვაწეობის ფორმებში). გნოსეოლოგიას ხშირად აიგივებენ ეპისტემოლოგიასთან (ბერძნ. epistēmē – მეცნიერული ცოდნა და logos – მოძღვრება), რაც ზუსტი არ ტო არის, რადგან გნოსეოლოგიის ცნება გამოიყენება როგორც შემეცნების პროცესის, ასევე საერთოდ ცოდნის კანონზომიერებათა შემსწავლელი მეცნიერების აღსანიშნავად, ხოლო ეპისტემოლოგია მოძღვრებაა მხოლოდ მეცნიერული ცოდნის შესახებ. მათი გაიგივების, უფრო სწორად, ეპისტემოლოგიაზე შემეცნების თეორიის დაყვანის მცდელობა თვალსაჩინოა უახლეს ქართულ ფილოსოფიურ ლიტ-რაში (ვ. რამიშვილი).
 
შემეცნების შესაძლებლობის უარმყოფელ თეორიას [[აგნოსტიციზმი]] ეწოდება, ხოლო იმ ფილოსოფიურ მიმდინარეობას, რომელიც არც ამტკიცებს და არც უარყოფს შემეცნების შესაძლებლობას, არამედ ასაბუთებს, რომ როგორც ერთი, ისე მეორე მხარე მიზანს ვერასდროს მიაღწევს – [[სკეპტიციზმი]].
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ეპისტემოლოგია“-დან