COVID-19-ის ვაქცინა: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ხაზი 133:
=== ისტორია ===
[[File:COVID-19_vaccine_in_NIAID_lab_freezer.jpg|thumb|COVID‑19-ის ვაქცინების საკვლევი ნიმუშები აშშ-ის ალერგიისა და ინფექციური დაავადებების ეროვნული ინსტიტუტის ლაბორატორიის მაცივარში (30 იანვარი, 2020)]]
2019 წლის ბოლოს მოხდა COVID-19-ის ინფექციის გამომწვევი ვირუსის, SARS-CoV-2-ის იზოლირება,<ref name="who-time" /> 2020 წლის 11 იანვარს კი მისი გენეტიკური სეკვენციაც გამოქვეყნდა, რასაც მოჰყვა დაუყოვნებელი საერთაშორისო რეაქცია შესაძლო პანდემიისთვის მომზადების და პრევენციული ვაქცინის შექმნის მიზნით.<ref name="thanh" /><ref name="gates1" /><ref name="Fauci" /> პროცესი დააჩქარა ფარმაცევტული ინდუსტრიის წარმომადგენლებსა და სახელმწიფოთა მთავრობებს შორის უპრეცენტო კოლაბორაციამ.<ref name="thanh2" /> 2020 წლის ივნისისთვის კორპორაციების, მთავრობების, საერთაშორისო ჯანდაცვის ორგანიზაციების და უნივერსიტეტების კვლევითი ჯგუფების მხრიდან ათობით მილიარდი დოლარის ინვესტიცია იყო განხორციელებული ათობით კანდიდატის მომზადებაში და გლობალური ვაქცინაციის პროგრამების დაგეგმვაში.<ref name="gates1" /><ref name="hbr" /><ref name="cbcr" /><ref name="ahmed" /> ეპიდემიური მზაობის ინოვაციების კოალიციის (CEPI) ინფორმაციით, ვაქცინის შექმნაში აქტივობების 40% ამერიკის კონტინენტზე მოდიოდა, 30% აზიასა და ავსტრალიაზე, 26% ევროპაზე, რამდენიმე პროექტი კი მიმდინარეობდა სამხრეთ ამერიკაში და აფრიკაში.<ref name="thanh">{{cite journal | vauthors = Thanh Le T, Andreadakis Z, Kumar A, Gómez Román R, Tollefsen S, Saville M, Mayhew S | title = The COVID-19 vaccine development landscape | journal = Nature Reviews. Drug Discovery | volume = 19 | issue = 5 | pages = 305–306 | date = May 2020 | pmid = 32273591 | doi = 10.1038/d41573-020-00073-5 | name-list-style = vanc | doi-access = free | title-link = doi }}</ref><ref name="thanh2" />
2020 წლის თებერვალში ჯანმომ განაცხადა, რომ SARS‑CoV‑2-ის წინააღმდეგ ვაქცინის ხელმისაწვდომობა მომდევნო 18 თვის განმავლობაში მოსალოდნელი არ იყო.<ref name=":0" /> მოგვიანებით, ვირუსოლოგმა პოლ ოფიტმა განაცხადა, რომ ამჟამინდელი გადმოსახედიდან, 11 თვეზე ნაკლებ პერიოდში უსაფრთხო და ეფექტური ვაქცინის შექმნა მართლაც შესანიშნავი შედეგი იყო.<ref>{{cite web |last1=Offit |first1=Paul |title=TWiV 720: With vaccines, Offit is on it |url=https://www.youtube.com/watch?v=54WDQYvvcCs |website=This Week in Virology Podcast |publisher=Vincent Racaniello Youtube Channel |access-date=14 July 2021 |language=en}}</ref> საერთაშორისო ალიანსებისა და მთავრობებისთვის დამატებითი სტიმული COVID‑19-ის გავრცელების უსწრაფესი ტემპიც გახდა. შედეგად, მოკლე დროში შეიქმნა ვაქცინის რამდენიმე კანდიდატი,<ref name="who-accel" /> რომელთაგანაც ოთხის გამოცდა ადამიანებზე უკვე მარტში დაიწყო.<ref name="thanh" /><ref name="yamey" />
2020 წლის 24 ივნისს ჩინეთმა გამოსცა ვექტორული CanSino-ს შეზღუდული გამოყენების ნებართვა სამხედრო ძალებში, ასევე, გასცა ორი ინაქტივირებული ვაქცინის გადაუდებელი გამოყენების ავტორიზაცია მაღალი რისკის მქონე პირებისათვის.<ref name=":1" /> 2020 წლის 11 აგვისტოს რუსეთმა გასცა ავტორიზაცია Sputnik V-ის გამოყენებაზე გადაუდებელ შემთხვევებში, თუმცა, ერთი თვის შემდეგაც მესამე ფაზის ცდების გარეთ აღნიშნული ვაქცინა შეზღუდულად იყო ხელმისაწვდომი.<ref name=":2" />
2020 წლის 20 ნოემბერს აშშ-ის საკვებისა და წამლის ადმინისტრაციაში (FDA) გადაუდებელი გამოყენების ავტორიზაციის მოთხოვნა შეიტანა Pfizer–BioNTech-ის ალიანსმა; მოთხოვნა ეხებოდა mRNA ტიპის ვაქცინას BNT162b2 (აქტიური ინგრედიენტი ტოზინამერანი).<ref name=":3" /><ref name=":4" /> 2020 წლის 2 დეკემბერს გაერთიანებული სამეფოს სამედიცინო და ჯანდაცვის პროდუქტების რეგულირების სააგენტომ (MHRA) Pfizer–BioNTech-ის ვაქცინას დროებითი ავტორიზაცია მისცა,<ref name="MHRA 2020-12-08">{{cite web | title=Information for Healthcare Professionals on Pfizer/BioNTech COVID-19 vaccine | website=Medicines & Healthcare products Regulatory Agency (MHRA) | date=8 December 2020 | url=https://www.gov.uk/government/publications/regulatory-approval-of-pfizer-biontech-vaccine-for-covid-19/information-for-healthcare-professionals-on-pfizerbiontech-covid-19-vaccine | access-date=13 December 2020}}</ref><ref name=":5" /> შედეგად, დიდი ბრიტანეთი გახდა პირველი სახელმწიფო, რომელმაც გასცა ნებართვა ამ ვაქცინაზე და პირბელი დასავლური სახელმწიფო, რომელმაც COVID‑19-ის ვაქცინის ავტორიზაცია გასცა.<ref name="ukgov12-2">{{cite web |title=UK medicines regulator gives approval for first UK COVID-19 vaccine |url=https://www.gov.uk/government/news/uk-medicines-regulator-gives-approval-for-first-uk-covid-19-vaccine |publisher=Medicines and Healthcare Products Regulatory Agency, Government of the UK |access-date=2 December 2020 |date=2 December 2020}}</ref><ref name="mueller">{{cite news|last1=Mueller|first1=Benjamin|date=2 December 2020|title=U.K. Approves Pfizer Coronavirus Vaccine, a First in the West|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2020/12/02/world/europe/pfizer-coronavirus-vaccine-approved-uk.html|access-date=2 December 2020}}</ref><ref name=":6" /> 2020 წლის 21 დეკემბრისთვის Pfizer–BioNTech-ის ვაქცინას ევროკავშირის და არაერთი სხვა ქვეყნის ავტორიზაცია ჰქონდა.<ref name="eu vac">{{cite web |url=https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/qanda_20_2467 |title=Questions and Answers: COVID-19 vaccination in the EU |date=21 December 2020 |website=[[European Commission]] |access-date=21 December 2020 }}</ref> ბაჰრეინმა და არაბთა გაერთიანებულმა საემიროებმა ავტორიზაცია მისცეს ჩინური Sinopharm-ის წარმოებულ ვაქცინას BBIBP-CorV.<ref name="bna">{{cite news|date=4 December 2020|title=Bahrain second in the world to approve the Pfizer/BioNTech Covid-19 vaccine|publisher=Bahrain News Agency|url=https://www.bna.bh/en/news?cms=q8FmFJgiscL2fwIzON1%2BDteRtB2wfPWh%2FOmYUjt6ApY%3D|access-date=9 December 2020}}</ref><ref name="uae">{{Cite news|title=UAE: Ministry of Health announces 86 per cent vaccine efficacy|work=Gulf News|url=https://gulfnews.com/uae/health/uae-ministry-of-health-announces-86-per-cent-vaccine-efficacy-1.1607490555571|access-date=9 December 2020}}</ref> აშშ-ის საკვებისა და წამლის ადმინისტრაციასმ Pfizer–BioNTech-ის ვაქცინას გადაუდებელი გამოყენების ავტორიზაცია 2020 წლის 11 დეკემბერს მისცა.<ref name="thomas">{{Cite news| vauthors = Thomas K, LaFraniere S, Weiland N, Goodnough A, Haberman M |date=12 December 2020|title=F.D.A. Clears Pfizer Vaccine, and Millions of Doses Will Be Shipped Right Away|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2020/12/11/health/pfizer-vaccine-authorized.html|access-date=12 December 2020|name-list-style=vanc}}</ref> ერთი კვირის შემდეგ იგივე ტიპის ავტორიზაცია მიიღო Moderna-ს მიერ წარმოებულმა ვაქცინამ mRNA-1273 (აქტიური ინგრედიენტი ელასომერანი.<ref name="FDA PR 20201218">{{cite press release | title=FDA Takes Additional Action in Fight Against COVID-19 By Issuing Emergency Use Authorization for Second COVID-19 Vaccine | website=U.S. [[Food and Drug Administration]] (FDA) | url=https://www.fda.gov/news-events/press-announcements/fda-takes-additional-action-fight-against-covid-19-issuing-emergency-use-authorization-second-covid | access-date=18 December 2020}}</ref><ref name="CDC ACIP Moderna COVID-19 Vaccine">{{cite journal | vauthors = Oliver SE, Gargano JW, Marin M, Wallace M, Curran KG, Chamberland M, McClung N, Campos-Outcalt D, Morgan RL, Mbaeyi S, Romero JR, Talbot HK, Lee GM, Bell BP, Dooling K | display-authors = 6 | title = The Advisory Committee on Immunization Practices' Interim Recommendation for Use of Moderna COVID-19 Vaccine - United States, December 2020 | journal = MMWR Morbidity and Mortality Weekly Report | volume = 69 | issue = 5152 | pages = 1653–56 | date = January 2021 | pmid = 33382675 | doi = 10.15585/mmwr.mm695152e1 | name-list-style = vanc | s2cid = 229945697 | doi-access = free | url = <!-- official url --> https://www.cdc.gov/mmwr/volumes/69/wr/pdfs/mm695152e1-H.pdf }}</ref><ref name="CNBC 20201219">{{cite news| vauthors = Lovelace Jr B |date=19 December 2020|title=FDA approves second Covid vaccine for emergency use as it clears Moderna's for U.S. distribution|publisher=CNBC|url=https://www.cnbc.com/2020/12/18/moderna-covid-vaccine-approved-fda-for-emergency-use.html|access-date=19 December 2020 }}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/interactive/2020/health/oxford-astrazeneca-covid-19-vaccine.html|title=How the Oxford-AstraZeneca Vaccine Works|newspaper=[[The New York Times]]| vauthors = Corum J, Zimmer C }}</ref>
2021 წლის 31 მარტს რუსეთის მთავრობამ განაცხადა, რომ რეგისტრაციაში გაატარა პირველი COVID‑19-ის ვაქცინა ცხოველებისათვის.<ref>{{cite news | vauthors = Tétrault-Farber M, Vasilyeva G |title=Russia registers world's first COVID-19 vaccine for animals |url= https://www.reuters.com/article/health-coronavirus-russia-vaccine-animal/russia-registers-worlds-first-covid-19-vaccine-for-animals-watchdog-idINKBN2BN0LL?edition-redirect=in |work=Reuters |date=31 March 2021 |language=en}}</ref> ვაქცინა, რომლის სახელწოდებაა Carnivac-Cov, წარმოადგენს ინაქტივირებულ ვაქცინას ხორცისმჭამელი ცხოველებისთვის, შინაური ცხოველების ჩათვლით და მისი მიზანია SARS-CoV-2-ის სახეობათაშორის გადაცემის დროს შესაძლო მუტაციების თავიდან აცილება.<ref>{{cite news |title=В России зарегистрировали первую в мире вакцину против COVID-19 для животных |trans-title=The world's first COVID-19 vaccine for animals was registered in Russia |url=https://tass.ru/obschestvo/11034123 |access-date=19 May 2021 |work=TASS |date=31 March 2021 |location=Moscow |language=Russian}}</ref>
== სქოლიო ==
| |||