მარტყოფის ღვთაების მონასტერი: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
მ 46.49.71.243-ის რედაქტირებები გაუქმდა; აღდგა გიო ოქრო-ის მიერ რედაქტირებული ვერსია იარლიყი: სწრაფი გაუქმება |
GiorgiXIII (განხილვა | წვლილი) No edit summary |
||
ხაზი 2:
'''მარტყოფის ღვთაების მონასტერი''' — მონასტერი [[საქართველო]]ში, [[ქვემო ქართლის მხარე|ქვემო ქართლის მხარის]] [[გარდაბნის მუნიციპალიტეტი|გარდაბნის მუნიციპალიტეტში]], სოფელ [[მარტყოფი]]ს მახლობლად, [[თბილისი]]დან აღმოსავლეთით, 25-27 კილომეტრზე. მოქცეულია ტყით დაფარულ [[იალნოს ქედი|იალნოს ქედზე]]. '''ღვთაების მონასტერი''' დაარსებულია 13 ასურელ მამათაგან ერთ-ერთის — მამა [[ანტონ მარტყოფელი]]ს მიერ [[VI საუკუნე]]ში. [[2006]] წლის [[7 ნოემბერი|7 ნოემბერს]], საქართველოს პრეზიდენტის ბრძანებულების თანახმად მიენიჭა ეროვნული მნიშვნელობის კულტურის უძრავი ძეგლის კატეგორია<ref>[https://matsne.gov.ge/ka/document/view/99220 საქართველოს პრეზიდენტის ბრძანებულება № 665, 2006 წლის 7 ნოემბერი, ქ. თბილისი, კულტურის ზოგიერთი უძრავი ძეგლისათვის ეროვნული მნიშვნელობის კატეგორიის მინიჭების შესახებ]</ref>.
ქართული წერილობითი წყაროების თანახმად ამ ადგილს VI საუკუნემდე აკრიანი — ქვიანი ადგილი - რქმევია. ღვთაების მონასტრის გუჯარის თანახმად აქ ტაძარი ჯერ კიდევ [[ვახტანგ გორგასალი|ვახტანგ გორგასალს]] აუშენებია და ეპისკოპოსიც დაუსვამს. იგივე ცნობა დაცული აქვს [[პლატონ იოსელიანი|პალტონ იოსელიანსაც]]. VI ს. პირველ ნახევარში აკრიანის მთებში დამკვიდრდა [[საქართველო
XI ს., როდესაც [[კვირიკე III]] კახთა მეფემ [[კახეთის სამეფო]] საერისთავოებად დაყო, [[მარტყოფი]] [[რუსთავი|რუსთავში]] მჯდომ ერისთავს დაექვემდებარა, ეკლესიურად კი [[რუსთველი ეპისკოპოსი]]ს სამწყსო გახდა. მონასტერი მუდამ განსაკუთრებული უფლებებით სარგებლობდა. 1265 წ., როდესაც [[ოქროს ურდო]]ს მბრძანებლის [[ბერქა]] ყაენის ლაშქრობას ქალაქი [[რუსთავი]]ც შეეწირა, საეპისკოპოსო კათედრალი რუსთავიდან სწორედ [[მარტყოფი|მარტყოფში]] გადმოვიდა.
ხაზი 9:
XV ს. [[საქართველო]]ს სამეფო-სამთავროებად დაშლის შემდეგ, კახეთის მეფე [[გიორგი I]]-მა (1466-1476 წლებში) ქვეყნის ცენტრალიზაციის მიზნით კახეთის საერისთავოები გააუქმა და მათ ნაცვლად მთელი კახეთი ოთხ სადროშოდ დაყო. მათ სათავეში კი არა ერისთავები, არამედ ეპისკოპოსები ჩააყენა. მათ შორის მეოთხე სადროშოს და იმავე დროს ჯარის მარცხენა ფლანგის წინამძღოლად დანიშნულ იქნა რუსთველი ეპისკოპოსი, რომლის სასპასპეტოში შედიოდა გარე-კახეთი [[ქიზიყი|ქიზიყამდე]] და მარტყოფ-საგურამო, რეზიდენცია კი მარტყოფის მონასტერში იყო. აქ ინახებოდა სადროშოს საბრძოლო დროშა. მის ერთ მხარეზე გამოსახული იყო ხელთუქმნელი ხატი, მეორეზე კი [[წმინდა გიორგი]]. მედროშე ეპისკოპოსები სადროშოებს მოურავების საშუალებით მართავდნენ. ასეთივე მოურავი ჰყავდა მარტყოფსაც. მარტყოფის მონასტრის მნიშვნელობა განისაზღვრებოდა მისი მდებარეობით, რომელიც თავდაცვისათვის ხელსაყრელ ადგილს გულისხმობდა.
XVIII ს. დასაწყისში ერთხანს მარტყოფის მონასტერს აფარებდა თავს თურქთა ტყვეობიდან გაქცეული კახეთის მეფე [[კონსტანტინე II]] [[მაჰმად-ყული ხანი]]. ამის გამო იყო, რომ 1723 წ. [[თურქები|თურქებმა]] მარტყოფი დალაშქრეს, მოსახლეობა დაარბიეს, ტაძარი დაარბიეს და ხატები შემუსრეს.
ამავე XVIII ს. დასაწყისში კახეთის გამგებლის [[დავით II]] [[(იმამ-ყული ხანი)]]-ს ბრძანებით ღვთაების მონასტრისთვის უფლება მიუციათ [[პატარძეული]]დან მარტყოფამდის სამღებროები აეშენებინა, რაც მეცნიერთა აზრით იგივე საბაჟო უნდა ყოფილიყო.
Line 14 ⟶ 15:
მონასტერი ძველთაგანვე კულტურულ-საგანმანათლებლო ცენტრი იყო, სადაც გახსნილი იყო სკოლა. პლატონ იოსელიანი წერს: „მამაჩემი იყო ამ სკოლის უკანასკნელი მოსწავლე“. სკოლამ არსებობა შეწყვიტა [[1752]] წელს ლეკთა თავდასხმის გამო.
საეპისკოპოსო ცენტრის მდგომარეობა ღვთაების მონასტერმა XIX ს. დასაწყისამდე შეინარჩუნა. მაგრამ ლეკიანობის, თუ სხვა ჯურის მტრის შემოსევების შედეგად მარტყოფის მიდამოები მოოხრდა და გაუდაბურდა. 1811 წლისთვის [[რუსთავი]]ს საეპისკოპოსო სამწყსო მხოლოდ 8 სოფელსა და ერთ თავადს მოითვლიდა. [[რუსეთი]]ს მიერ [[საქართველო]]ს ეკლესიის ავტოკეფალიის გაუქმების შემდეგ [[რუსთავი]]ს ეპარქიაც გაუქმდა. თავად მარტყოფის ღვთაების მონასტერი მოქმედებდა 1934 წლამდე. შემდეგ ის კომუნისტებმა გააუქმეს.
XX ს. 50-60-იან წლებში მონასტერში უპატრონო ბავშვთა თავშესაფარი გახსნეს, შემდეგ კი 31-ე ქარხნის დასასვენებელ სახლად გადააქციეს. მონასტერში სამონასტრო ცხოვრება საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის [[ილია II]]-ის ლოცვა-კურთხევით 1989 წ. აღდგა. ამჟამად აქ [[აფხაზეთი]]ს ეპარქიაა თავშეფარებული.
მონასტრის ისტორიის ტრაგიკულ ფურცლებში განსაკუთრებულია 1918 წ. 26 აგვისტოს ღამე, როდესაც აქ თავის სენაკში ვერაგულად მოკლეს საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი [[კირიონ II]].
==არქიტექტურული ანსამბლი==
მონასტერი, რომ ნამდვილად სამხედრო დანიშნულებისა იყო, ამას ადასტურებს [[ვახუშტი ბატონიშვილი]]. ის ამბობს, რომ მონასტერი არის „მსგავსი ციხისაო“. მონასტერს გარს ერტყა სათოფურებიანი გალავანი, რომლის გარშემოწერილობა 1400 მეტრს აღწევდა. მისი სიმაღლე 8მ. სიგანე კი 2მ. უდრიდა. [[1752]] წელს იგი დაუნგრევიათ [[ლეკები|ლეკთა]] მარბიელ რაზმებს. დღეისთვის მისი ნაშთებია შემორჩენილი.
Line 29 ⟶ 30:
მონასტრიდან აღმოსავლეთით, მთის თავზე დგას მამა ანტონის სვეტი, რომლის ნანგრევებზე უკანასკნელ დროს ახლიდან აშენდა კოშკი. სწორედ აქ გაატარა მამა ანტონმა სიცოცხლის ბოლო 15 წელი.
ჟამთა მსვლელობაში მონასტერმა მრავალი ცვლილება განიცადა. პირველად ის IX საუკუნეში შეაკეთეს. ნიშანდობლივია, რომ კოშკი ამის შემდეგ აღარ შეკეთებულა. XVII-XVIII საუკუნეთა მიჯნაზე მონასტერი საფუძვლიანად შეკეთებულა. 1848-1855 წწ. ნორიოს მამასახლისის ივანე არჯევანიძის თაოსნობით (რომელიც მაკაროვის გვარით არის მოხსენიებული ხალხურ ლექსში „არსენა“) სამონასტრო კომპლექსში კიდევ ერთი სარესტავრაციო სამუშაოები ჩატარდა. სწორედ ამ დროს შესრულდა ტროშინსკის მიერ ახალი მხატვრობაც. ამავე წლებში [[ნორიო (გარდაბნის მუნიციპალიტეტი)|ნორიოდან]]
==იხილეთ აგრეთვე==
*[[ანტონ მარტყოფელი]]
== ლიტერატურა ==
* „ქართლის ცხოვრება“. ტექსტი დადგენილი ყველა ძირითადი ხელნაწერის მიხედვით ს. ყაუხჩიშვილის მიერ. I. თბ., 1955.
Line 45 ⟶ 47:
*http://saunje.ge/index.php?option=com_content&view=article&id=29%3A2010-01-28-19-23-33&catid=1%3A2010-01-24-19-54-07&Itemid=3&lang=ka
*http://www.orthodoxy.ge/restavratsia/martkopi/martkopi.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305050751/http://www.orthodoxy.ge/restavratsia/martkopi/martkopi.htm |date=2016-03-05 }}
==სქოლიო==
{{სქოლიო}}
{{ასურელი მამები}}
| |||