|
[[ფაილი:Amierkavkasia.png|thumb|250px|ამიერკავკასიის ქვეყნები]]
'''სამხრეთი კავკასია''' — [[რეგიონი]], რომელიც მდებარეობს [[შავი ზღვა|შავი ზღვისა]] და [[კასპიის ზღვა|კასპიის ზღვას]] შორის და მოიცავს [[საქართველო]]ს, [[სომხეთი]]სა და [[აზერბაიჯანი]]ს ტერიტორიებს. სხვადასხვა წყაროებშიწყაროში სამხრეთ კავკასიის სინონიმია [[ამიერკავკასია]], რომელიც შემდეგნაირად არის განმარტებული: ამიერკავკასია არის [[კავკასიონის ქედი]]ს სამხრეთი რეგიონი. ამიერკავკასიას განეკუთვნება კავკასიონის სამხრეთ კალთის უმეტესი ნაწილი. [[კოლხეთის დაბლობი|კოლხეთისა]] და [[მტკვარ-არაქსის დაბლობი|მტკვრის]] მთათაშორისი ბარი, ამიერკავკასიის მთიანეთი, [[თალიშის მთები|თალაშის მთები]] და [[ლენქორანის დაბლობი]]. [[XX საუკუნე|XX საუკუნის]] პოლიტიკური ტერმინოლოგიით „ამიერკავკასია“ (Закавка́зье) [[რუსული ენა|რუსულიდან]] მოდის და ნიშნავს კავკასიონის ქედს მიღმა არსებულს. დღეს ფართოდ გამოიყენება უფრო ნეიტრალური ტერმინი – სამხრეთსამხრეთი კავკასია. პოლიტიკურად იგი მოიცავს სამ დამოუკიდებელ სახელმწიფოს – სომხეთს, აზერბაიჯანსაზერბაიჯანსა და საქართველოს.
==ეტიმოლოგია==
[[ფაილი:Ru transcaucasia1922.png|thumb|[[ამიერკავკასიის სფსრ]] დროშა, [[1922]]]]
===პრეისტორია===
სამხრეთ კავკასიასთან დაკავშირებით ცნობები ჩვძვ. წ.-მდე V საუკუნეში [[ჰეროდოტე]]სთან გვხვდება, რომელმაც აღწერა კოლხები და მათ მუქკანიანი [[ეგვიპტელები]] უწოდა. ასევე, ძველი ბერძენი გეოგრაფი [[სტრაბონი]], უკვე მოგვიანებით სამხრეთ კავკასიის ტერიოტრიაზე მცხოვრებლებს აღწერს და აღნიშნავს, რომ ისინი კავკასიას უწოდებდნენ „კასპიას“. მეცხრამეტეXIX საუკუნემდე სამხრეთსამხრეთი კავკასია პოლიტიკური, რელიგიური და კულტურული ქიშპის არენა იყო. ისტორიის მანძილზე რეგიონი სხვადასხვა იმპერიის შემადგენლობაში შედიოდა. მათ შორის იყვნენ აქემანიანები, [[ნეო-ასურული იმპერია]], [[პართია]], [[რომი]], [[სასანიანები]], [[ბიზანტია]], [[მონღოლეთი]], [[ოტომანები]], [[ირანი]] (სეფავიდები, აფშარიდები, ყაჯარები) და [[რუსეთის იმპერია]]. თითოულმა მათგანმა საკუთარი აღმსარებლობითა და კულტურით საკუთარი კვალი დატოვეს.
ისტორიის უმეტესობა სამხრეთ კავკასიამ ირანის ტერიტორიებზე დაფუძნებული იმპერიების მმართველობის ქვეშ გაატარა, შესაბამისად ის დიდი ხნის განმავლობაში „ირანული სამყაროს“ ნაწილად მიიჩნეოდა.
თანამედროვე კავკასიის ისტორიული სათავეები მე-17XVII საუკუნის შუახანებშიშუა ხანებში უნდა ვეძებოთ. ამ დროისათვის უკვე გამოიკვეთა ის სამი რეგიონს გარეთა გეოპოლიტიკური ძალა, რომლებიც საუკუნეების განმავლობაში ერთმანეთს უპირისპირდებოდნენ კავკასიაზე გავლენის მოსაპოვებლად: თურქეთი, ირანი და რუსეთი. [[1555]] წელს [[ამასიის ზავი]]თ ოსმალეთმა და ირანმა სამხრეთ კავკასია შუაზე გაიყვეს, [[1557]] წელს კი რუსეთმა, [[ყაზანის სახანო|ყაზანის]]ა და ასტრახანის სახანოების დაპყრობის ([[1552]] და [[1556]] წლები) შემდეგ თერგზე ციხე ჩადგა. რაც შეეხება კავკასიის ქვეყნებს, აქ მეტ-ნაკლებ სახელმწიფოებრივ დამოუკიდებლობას ქართული სამეფო-სამთავროები ინარჩუნებდნენ. თანამედროვე აზერბაიჯანის და სომხეთის ტერიტორიაზე მუსლიმური სახანოები არსებობდა, რომლებიც ირანს ემორჩილებოდნენ, ოსმალეთის გაძლიერების პერიოდებში კი მის დაქვემდებარებაში გადადიოდნენ.
===რუსეთის მმართველობა===
*German, Tracey (2012). Regional Cooperation in the South Caucasus: Good Neighbours Or Distant Relatives?. Ashgate Publishing Ltd. p. 44. ISBN 978-1409407218.
*Allen F. Chew. An Atlas of Russian History: Eleven Centuries of Changing Borders. Yale University Press, 1967. pp 74
*Richard Plunkett and Tom Masters. Lonely Planet: Georgia, Armenia, and Azerbaijan, p. 243. ISBN 1-74059-138-0
==რესურსები ინტერნეტში==
|
