მომხმარებელი:Georgiano/სავარჯიშო2: განსხვავება გადახედვებს შორის
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
მNo edit summary იარლიყი: წყაროს რედაქტირება 2017 |
მNo edit summary იარლიყი: წყაროს რედაქტირება 2017 |
||
ხაზი 1:
{{ინფოდაფა მეცნიერი}}
'''უილიამ ედვარდ დავიდ ალენი''' ({{lang-en|William Edward David Allen}}) ([[6 იანვარი]], [[1901]] — [[18 სექტემბერი]], [[1973]]) — ბრიტანელი მეცნიერი, პოლიტიკოსი და ბიზნესმენი, ასევე ცნობილია როგორც [[სამხრეთ კავკასია|სამხრეთ კავკასიის]] (განსაკუთრებით [[საქართველო|საქართველოს]]) ისტორიკოსი. აქტიურად იყო ჩართული [[ჩრდილოეთ ირლანდია|ჩრდილოეთ ირლანდიის]] პოლიტიკაში და გამოირჩეოდა [[ფაშიზმი|ფაშისტური]] ტენდენციებით.
==კარიერა==
დაიბადა [[ლონდონი|ლონდონში]], ულსტერელ-შოტლანდიელი მამის ოახში, გაიზარდა [[ჰერტფორდშირში]], განათლება მიიღო ეტონის კოლეჯში (1914-1918), სადაც ის ეუფლებოდა [[რუსული ენა|რუსულ]] და [[თურქული ენა|თურქულ ენას]]. პირველი წიგნი „''The Turks in Europe''“ 18 წლის ასაკში გამოსცა.<ref name="odnb">[http://www.oxforddnb.com/view/article/50331 "Allen, William Edward David", ''Oxford Dictionary of National Biography'']</ref> ის იყო კორესპონდენტი „''[[Morning Post]]“''-ისთვის [[საბერძნეთ-თურქეთის ომი|საბერძნეთ-თურქეთის (1919-1922)]] და [[რიფის რესპუბლიკა|რიფის ომის]] (1925) დროს.
[[მეორე მსოფლიო ომი|მეორე მსოფლიო ომის]] პერიდამდე, ის ბევრს მოგზაურობდა და აწარმოებდა კვლევებს [[კავკასია|კავკასიელი]] და [[ანატოლიელი]] ხალხის შესახებ. 1930 წელს, სერ [[ოლივერ უორდროპი]] ერთად დაარსა „Georgian Historical Society“; საზოგადოება გამოსცემდა საკთარ ჟურნალს სახელწოდებით „''[[Georgica]]“'', რომელიც [[ქართველოლოგია|ქართველოლოგიის]] კვლევებს ეძღვნებოდა.
1935 წლამდე დედა ფინანსურად უზრუნველყოფდა ყველა მის წამოწყებას და ნებას რთავდა ქომონვუდის სახლის გამოყენაბს, სადაც მას და მის ძმეებს შეეძლოთ სტუმრების მიღება; ალენის შემთხვევაში, ის წერდა შემდეგს, რომ ეს იყო „ეს იყო უცნაური ინტელექტუალები, კავკასიელი ფილოლოგები და გადასახლებაში მყოფი ეროვნული ლიდერები შუა აზიის შორეული ნაწილებიდან“.<ref name="odnb" />
1940 და 1941 წლებში, ის გაყვა ორდ ვინგეიტს აბისინიაში და დაწერა წიგნი საკუთარ თავგადასავალზე სახლეად: „''Guerrilla War in Abyssinia“''.<ref name="TPP 09.04.1944">{{cite news |url=http://www.jpress.org.il/Repository/getimage.dll?path=PLS/1944/04/09/4/Img/Pg004_122.png |title=Wingate of the Gideonites |author=W.E.D. Allen |date=9 April 1944 |newspaper=The Palestine Post |access-date=10 January 2012}}</ref> 1941 წლის 6 მარტს იტალიურმა დივიზიამ გაიმარჯვა; რეალრუად მათ რაც იცოდნენ იყო ის, რომ მათ ეწინააღმდეგებოდა გაცილებით მცირერიცხოვანი ძალა. ვინგეიტმა სცადა მათი მოტყუება: რაზეც ალენმა აღნიშნა: „შესაძლოა ღმერთი ბრძოლობს დიდგულიანების მხარეს და არა დიდი ბატალიონების მხარეს“. უეცარი თავდასხმის ტაკტიკამ ზურგში მწყობრიდან გამოიყვანა გარნიზონი დებრა მარკოსში, რომელმაც თავს გაქცევით უშველა.<ref>Allen, ''Guerilla War'', p.31; Foot, p.222</ref> ის ასევე შეხვდა და იწერდა სხვა სპეციალური დანაყოფების ხელმძღვანელების მოქმედებები, ტონი სიმონდსი და ბილი მაკლიანი, რომლებიც გამოირჩეოდნენ თავისი არაფორმალურობით და ექსცენტრულობით, ისევე როგორც მათი ჯარისკაცული მანერებით.<ref>[[M. R. D. Foot]], ''SOE'', pp.9, 297</ref>
[[პავლე მურატოვი|პავლე მურატოვთან]] ერთად, [[Penguin Books]]-ისთვის, მან გამოსცა რუსეთის კამპანიების შესახებ ორტომეული. ჯორ ერიქსონი აღნიშნავდა, რომ ისინი (განსაკუთრებით კი მეორე ტომი) წარმოადგენს თანამედროვე წყაროების გამოყენების ოსტატურ მაგალითებს და დღესაც მნიშვნელოვნად ინარჩუნებენ ღირებულებას, მათ შორის რელიეფის ფაქტორების გარკვევისთვის.<ref>{{cite book |last= Erickson |first= John |title= The Road to Berlin: Stalin’s War with Germany: Volume Two |edition= 2 |orig-year= 1983 |year= 1999 |publisher= Yale University Press |location= New Haven |isbn= 0-300-07813-7 |pages= 789, 836 }}</ref>
ალენი იყო ოფიცერი [[მისი უდიდებულესობის დიპლომატიური სამსახური|მისი უდიდებულესობის დიპლომატიური სამსახურში]] 1943 წლიდან — განსაკუთრებით ინფორმაციული მრჩეველი [[ანკარა|ანკარაში]] 1947–1949 წლებში, სანამ იგი გადადგებოდა თანამდებობიდან და 1949 წელს მშობლიურ [[ოლსტერი|ოლსტერში]] დაბრუნდა. აქ იგი ცხოვრობდა კილილეიში (დაუნის საგრაფო), სადაც ის საოჯახო ბიზნესის წარმართვაში (''Allen's'', a major bill-posting company) და ორი მთავარი წიგნის დაწერაში ანაწილებდა, რომელიც მან 1950-იან წლებში დაასრულა: „''Caucasian Battlefields“'' (1953, პავლე მურატოვთან) და „''David Allens“'' (1957, ბიზნესის და ალენების ოჯახის კოლექტიური ბიოგრაფიის შესახებ). მისი ბოლო წიგნი, „ქართველ მეფეთა საელჩოები რუსეთში (1589-1605)“, რომელიც დაწერილია მთარგმნელის ენტონი მანგოს დახმარებით, ორტომად გამოიცა ჰაკლუიტის საზოგადოების მიერ 1970 წელს. ბოლო წლები მან ირლანდიის სამხრეთ-აღმოსავლეთით, უოტერფორდის ოლქში, კაპასთან მახლობლად, უაიტჩარჩის სახლში გაატარა.
1973 წელს მისი დუბლინში გარდაცვალების შემდეგ, ალენის ვრცელი ბიბლიოთეკა საქართველოსა და კავკასიის შესახებ 30 ფუნტ სტერლინგად შეფასდა (2014 წლისთვის მისი ფასი 280 000-დან 530 000 ფუნტ სტერლინგამდე ღირდა).<ref name="odnb" /><ref>[http://www.measuringworth.com/ "Measuring Worth" website]</ref> ეს ბიბლიოთეკა ახლა [[ინდიანას უნივერსიტეტი|ინდიანას უნივერსიტეტის]] [[ლილის ბიბლიოთეკა|ლილის ბიბლიოთეკის]] ნაწილია, რომელის მას შემდეგნაირად აღწერს: „მდიდარია სამოგზაურო თხრობით, ქრონიკებით და ლინგვისტური შრომებით, და (მოიცავს) უამრავ წიგნს და ზოგიერთ მანუსკრიპტს ქართულ ენაზე“.<ref>[http://www.indiana.edu/~liblilly/collections/overview/history_europe.shtml The Lilly Library: Guide to the Collections]</ref>
== პოლიტიკური კარიერა და ფაშიზმი ==
1922 წლის საყოველთა არჩევნებში ალენმა წარუმატებლად კენჭი იყარა ფერმანასა და ტაირონის ოლქში,<ref name="Craig-Fermanagh">{{cite book |last=Craig |first=F. W. S. |author-link= F. W. S. Craig |title=British parliamentary election results 1918–1949 |orig-year=1969 |edition=3rd |year=1983 |publisher= Parliamentary Research Services |location=Chichester |isbn=0-900178-06-X |page=660}}</ref> მაგრამ არჩეული იქნა შემდეგ მცდელობაზე, 1929 წლის საყოველთა არჩევნებზე, როგორც პარლამენტის უნიონისტების წევრად ბელფასტ უესტისთვის.<ref name="Craig-Belfast">{{cite book |last=Craig |first=F. W. S. |author-link= F. W. S. Craig |title=British parliamentary election results 1918–1949 |orig-year=1969 |edition=3rd |year=1983 |publisher= Parliamentary Research Services |location=Chichester |isbn=0-900178-06-X |page=654}}</ref>
1931 წელს, იგი გაემიჯნა უნიონისტებს, რათა შეერთებოდა სე [[ოსვალდ მოსლი|ოსვალდ მოსლის]] [[ახალ პარტია (დიდი ბრიტანეთი)|ახალ პარტიაში]], მაგრამ მონაწილეობა არ მიუღია 1931 წლის საყოველთაო არჩევნებში.<ref name="Craig-Belfast" /> ის იყო მოსლის ახლო მეგობარი და მას კულისებიდან ეხმარებოდა მისი ფაშისტური ამბიციების განხორციელებაში, რისთვისაც მას ფინანსურად უჭერდა მხარს და ძირითადად წვლილი შეჰქონდა ანონიმური სტატიები „The Blackshirt“-ში, მათ შორის იყო "The Letters of Lucifer". ალენმა ასევე დაწერა ''BUF, Oswald Mosley და British Fascism'' (1934) „James Drennan“-ის ფსევდონიმით.
მტკიცება რომ ის იყო [[MI5]] ინფორმატორი იყო სიცრუე,<ref>[http://www.statesecrets.co.uk/who/index-a.html Statesecrets.co.uk]</ref> ამასთან, ეროვნულ არქივში არსებული დოკუმენტები ადასტურებენ, რომ იგი გამოიკითხა MI5-მა და გადასცა ინფორმაცია ფაშისტური იტალიის მიერ BUF-ის დაფინანსების შესახებ.<ref>The National Archive (1942), KV 3/35 14. ''British Union evidence of support from Italy'' (1)</ref>
== პირადი ცხოვრება ==
იგი დაქორწინდა:
* 1922-დან 1932 წლამდე ლედი ფილისი ედიტ კინგზე (1897–1947), ლოველასის მე-3 გრაფის (1865–1929), ლაიონელ ფორტესკუ კინგის ქალიშვილზე;<ref>[http://www.npg.org.uk/live/search/person.asp?LinkID=mp61667 National Portrait Gallery]</ref>
* 1932–1939 წლებში პაულა გელიბრანდზე (1898–1986), ერთ დროს [[სესილი ბიტონი|სესილი ბიტონის]] ერთ-ერთი გამორჩეულ მოდელზე, მარკიზ დე კასა მოურის და ადრე ივან ვილკი ბრუკსის ყოფილ ცოლზე;
* 1943 წლიდან ნატალი მაქსიმოვნასზე (დაახლ .1900-1966).
==მთავარი ნაშრომები==
{{Refbegin}}
*''The Turks in Europe'' (1919)
*''Beled-es-Siba — Sketches and Essays of Travel and History, with a Foreword by Major-General Lord Edward Gleichen'' (1925)
*"New Political Boundaries in the Caucasus", in ''The Geographical Journal'', Vol. LXIX (1927)
*"The March-Lands of Georgia", in ''The Geographical Journal'', Vol. LXXIV (1929)
*''A History of the Georgian People from the Beginning Down to the Russian Conquest in the Nineteenth Century'' (1932)
*"Note on the Caucasian Snow-Partridge", in ''Georgica, A Journal of Georgian and Caucasian studies'', Nos 4 & 5
*''Strange Coast'' (1936) (A novel of romance and adventure set in "the Meskhian Republic"—a fictionalized Georgia of the 1920s—which Allen wrote jointly with his second wife, Paula Gellibrand, and which was published under the pseudonym "Liam Pawle")
*"The Caucasian Borderland", in ''The Geographical Journal'', Vol. IC (1942)
*''Guerilla War in Abyssinia'' (1943)
*''The Russian Campaigns of 1941–1943'' (Penguin, 1944; with Paul Muratoff)
*''The Russian Campaigns 1944–45'' (Penguin, 1946; with Paul Muratoff)
*''Caucasian Battlefields: A History of the Wars on the Turko-Caucasian Border 1828–1921'' (by WED Allen and [[Paul Muratoff]], 1953)
*"Two Georgian maps of the first half of the eighteenth century", in ''Imago Mundi—A review of early cartography'', Vol. X (1953)
*''David Allens: The History of a Family Firm, 1857–1957'' (1957) (Attributed to W.E.D. Allen but ghosted in part by his friend [[Kim Philby]], the Communist spy.)
*''Problems of Turkish Power in the Sixteenth Century'' (1963)
*''Russian Embassies to the Georgian Kings: 1589–1605'' (1970)
{{Refend}}
== სქოლიო ==
{{სქოლიო}}
== რესურსები ინტერნეტში ==
* {{hansard-contribs | mr-william-allen-2 | William Allen }}
* [https://www.bbc.co.uk/programmes/m000glvb "The Allen Identity: Mosley, MI6 and the Ulster MP" ''BBC Radio Ulster'', broadcast 21 March 2020]
{{იდენტიფიკატორები}}
{{DEFAULTSORT:ალენი, უილიამ}}
[[კატეგორია:დაბადებული 1901]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 1973]]
[[კატეგორია:ბრიტანელი დიპლომატები]]
[[კატეგორია:ბრიტანელი ისტორიკოსები]]
[[კატეგორია:ქართველოლოგები]]
[[კატეგორია:ბრიტანელი ფაშისტები]]
[[კატეგორია:XX საუკუნის ბრიტანელი მამაკაცი მწერლები]]
| |||